10. kadencja, 29. posiedzenie, 1. dzień (20-02-2025)

Oświadczenia.

Poseł Maria Koc:

    Bardzo dziękuję, panie marszałku.

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Już za kilka dni mija 81. rocznica pacyfikacji wsi Wanaty. Wanaty to niewielka miejscowość położona w gminie Łaskarzew, w powiecie garwolińskim.

    W dniu 28 lutego 1944 r. w godzinach porannych wieś została spacyfikowana przez oddziały niemieckich oprawców, esesmanów i policjantów w liczbie aż 800. Tak potężne siły zostały skierowane do dokonania mordu na mieszkańcach wioski, w której żyło 28 rodzin, to jest 118 osób. W nocy z 27 na 28 lutego 1944 r. Niemcy szczelnym kordonem otoczyli wieś. Mieszkańcy doskonale wiedzieli, co się dzieje. Możemy sobie tylko wyobrazić, co czuli, mając świadomość nadchodzącej śmierci - śmierci ich samych i ich dzieci. Około godziny siódmej rano Niemcy wkroczyli do wsi. Pierwsza grupa oprawców szła od domu do domu, mordując wszystkich mieszkańców strzałem w tył głowy. Druga grupa grabiła obejścia, a trzecia podkładała ogień. W ciągu kilku godzin Niemcy zrównali wioskę z ziemią. Wcześniej zamordowali 108 mieszkańców Wanat, w tym 35 kobiet i 47 dzieci. Ta straszliwa zbrodnia na cywilach miała być przestrogą dla Polaków, którzy na terenie powiatu garwolińskiego mocno wspierali Armię Krajową i bojkotowali rozporządzenia niemieckiego okupanta. (Dzwonek)

    Pomordowanych mieszkańców Wanat sąsiedzi z pobliskich wiosek pochowali na cmentarzu parafialnym w Łaskarzewie. Po wojnie na zbiorowej mogile umieszczono pomnik z napisem: ˝Tu spoczywają prochy 108 osób zamordowanych i spalonych przez Niemców we wsi Wanaty w dniu 28 lutego 1944 roku. Z trudu naszego i bólu Polska powstanie, by żyć˝.

    Wanaty, zrównane z ziemią, miały się nigdy nie odrodzić, a jednak się odrodziły. Wioska znowu tętni życiem, odbudowano domy i zabudowania gospodarskie, wrócili ludzie. Jednak pamięć o tragedii sprzed lat ciągle jest tu bardzo żywa. Pamiętają nie tylko mieszkańcy Wanat i sąsiednich wsi, ale też całej gminy Łaskarzew, miasta Łaskarzew, powiatu garwolińskiego. Wyrazem tej pamięci są coroczne obchody rocznicy pacyfikacji Wanat. W ubiegłym roku w uroczystościach uczestniczył pan prezydent Andrzej Duda.

    Za tę głęboką pamięć o wymordowanej bezbronnej ludności wsi Wanaty bardzo dziękuję wszystkim mieszkańcom gminy Łaskarzew i miasta Łaskarzew. Dziękuję władzom samorządowym na czele z panem wójtem Markiem Ziędalskim, panią przewodniczącą Marzeną Getką. Dziękuję księdzu prałatowi Sławomirowi Niewęgłowskiemu oraz pani dyrektor Małgorzacie Bondel za tegoroczne obchody, które będą miały miejsce w niedzielę 23 lutego w kościele parafialnym w Łaskarzewie oraz 28 lutego w samych Wanatach oraz w Szkole Podstawowej im. Pamięci Wanat w Dąbrowie z siedzibą w Woli Łaskarzewskiej. Dziękuję, że pamiętacie i pamięć tę przekazujecie z pełną pieczołowitością kolejnym pokoleniom. Państwa postawa, pełna patriotyzmu i szacunku dla przeszłości, jest wzorem dla nas wszystkich. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia