10. kadencja, 29. posiedzenie, 2. dzień (21-02-2025)
21. punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii Michał Jaros:
Szanowna Pani! Wysoki Sejmie! 24 września 2023 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, która zobligowała gminy do sporządzenia planów ogólnych. Są to nowe opracowania planistyczne w randze aktu prawa miejscowego, obejmujące całą gminę i sporządzane wyłącznie w formie cyfrowej. Dokument ten w znacznej mierze zastąpi dotychczasowe studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami po 1 stycznia 2026 r. studia stracą moc, a uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz wydawanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu będzie możliwe, jeśli w danej gminie wszedł w życie plan ogólny.
Ministerstwo monitoruje postępy gmin w pracach nad planami ogólnymi. Weryfikujemy liczbę gmin, które przyjęły uchwałę o przystąpieniu i zarejestrowały zbiór danych przestrzennych dla planu ogólnego gminy w ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych prowadzonej przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Do dzisiaj ponad 75% gmin zgłosiło w ewidencji zbiór dla planu ogólnego, co oznacza, że przynajmniej tyle gmin przystąpiło do jego sporządzenia. Z 2477 gmin ok. 1900 właśnie do tego przystąpiło. Największy odsetek przystąpień zanotowano w województwach podkarpackim - ponad 90% oraz kujawsko-pomorskim i wielkopolskim - ok. 85%. Najmniej gmin przystąpiło do sporządzenia planu ogólnego w województwach małopolskim - 57% oraz lubelskim i śląskim - ok. 70%. Są to województwa z największym pokryciem gmin miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, co prawdopodobnie miało kluczowy wpływ na brak przystąpienia do sporządzenia planu ogólnego. Gminy te opierają swoją politykę przestrzenną przede wszystkim na planach miejscowych, które pozostaną w mocy.
Na podstawie omówionych danych niemożliwe jest jednak określenie stanu zaawansowania prac. Wobec powyższego ministerstwo prowadzi również monitoring stanu prac nad planami ogólnymi w oparciu o dane zbierane wśród gmin za pomocą badań ankietowych. Pozyskane z ankiet informacje wykorzystujemy również w celu określenia potrzeb gmin. Dzięki nim skupiliśmy się na przeprowadzeniu szkoleń oraz publikowaniu materiałów szkoleniowych. Na stronie internetowej ministerstwa w treści szkoleń zwrócono uwagę na etapy opracowania planu ogólnego, które gminy uznały za najtrudniejsze. Te szkolenia oczywiście są, odbywają się i on-line, i stacjonarnie i zostały przeprowadzone we wszystkich województwach. Wyniki ankiety przeprowadzonej w grudniu 2024 r. wskazują, że większość gmin jest obecnie na początkowym, ale jednocześnie najbardziej pracochłonnym etapie prac. Publikowane są pierwsze projekty planów ogólnych, które następnie będą uzgadniane z właściwymi instytucjami i poddane konsultacjom społecznym. Na podstawie posiadanych aktualnie danych nie jest możliwa ocena, jaka część gmin uchwali plan ogólny do końca 2025 r.
Część gmin zgłasza do ministerstwa obawy, że termin ten może być niewystarczający na zakończenie prac. Zapewne państwo też macie tego świadomość, rozmawiając z wieloma samorządowcami, z wójtami, burmistrzami i prezydentami miast. To nie jest kwestia wielkości danej gminy, a dostępności pracowników i też zadania, które stoi przed tymi gminami, dlatego że w wielu przypadkach nie jest to kilka, nawet nie kilkaset, ale kilkadziesiąt tysięcy zgłoszeń w wyniku konsultacji społecznych. To jest naprawdę olbrzymia praca przed gminami, zwłaszcza tymi dużymi. Z kolei małe gminy mają ten problem, że nie ma dostępu do pracowników. Sam miałem okazję rozmawiać w tym tygodniu z burmistrzem Lubawki, który mówił, że po prostu w ramach przetargu nie zgłosił się nikt, dlatego że tych specjalistów na rynku, urbanistów, którzy są odpowiedzialni za ten proces, świadczą takie usługi, też jest ograniczona liczba. Dzisiaj są zajęci, pracują w innych gminach, na rzecz innych innych gmin. W związku z tym bierzemy pod uwagę także stanowisko organizacji zrzeszających jednostki samorządu terytorialnego, które w ostatnim czasie we wspólnym piśmie wnioskowały o wydłużenie terminu o pół roku. Oczywiście właściwie wszystkie korporacje samorządowe wystąpiły z wnioskiem o wydłużenie tego terminu. Bierzemy to oczywiście pod uwagę.
W związku z tym do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod numerem 198 wpisany został projekt ustawy, który wydłuża termin obowiązywania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a w konsekwencji czas na uchwalenie planów ogólnych gmin do 30 czerwca 2026 r. Jednocześnie zmianie ulegną również inne powiązane terminy określające wejście w życie poszczególnych znowelizowanych przepisów reformy systemu planowania przestrzennego. Oczywiście wiemy o tym, że ten termin mógłby być dłuższy ze względu na oczekiwania gmin, natomiast też mamy ograniczenia ze względu na Krajowy Plan Odbudowy i środki z tego tytułu, z których też gminy korzystają, m.in. przy tworzeniu planów ogólnych. I to jest to ograniczenie, które mamy. Dlatego ta nowelizacja będzie polegała na przedłużeniu tego o pół roku, czyli do połowy roku 2026. Należy oczywiście podkreślić, że proponowane przedłużenie terminu zachowuje szansę gmin na refinansowanie łącznie ponad 896 mln zł z Krajowego Planu Odbudowy na wdrożenie reformy planowania przestrzennego. (Dzwonek)
Pani marszałek, ostatnie dwa zdania.
Dodam tylko, że to jest pierwszy etap reformy planowania przestrzennego. W tym pierwszym etapie jest kwestia przygotowania w gminach planów ogólnych, a także cyfryzacji tego procesu. Dziękuję serdecznie. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia