10. kadencja, 31. posiedzenie, 1. dzień (19-03-2025)

Oświadczenia.

Poseł Agnieszka Hanajczyk:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 20 marca 1942 r. w Zgierzu rozegrała się tragedia, która na zawsze zapisała się w historii Polski jako zbrodnia zgierska. Tego dnia na placu Stodół, dziś znanym jako plac Stu Straconych, Niemcy dokonali publicznej egzekucji 100 niewinnych Polaków, 96 mężczyzn i 4 kobiet. Ofiarami zbrodni byli działacze ruchu oporu, więźniowie łódzkiego więzienia gestapo. Była to największa tego typu zbrodnia w Kraju Warty, regionie włączonym do III Rzeszy.

    Wydarzenie to miało swoje źródło w czynie sierż. Wojska Polskiego Józefa Mierzyńskiego. 6 marca 1942 r. podczas przesłuchań gestapo Mierzyński, zmuszony do ujawnienia skrytki z bronią, wykorzystał moment nieuwagi Niemców i zastrzelił dwóch gestapowców, a następnie zdołał uciec. Ten akt odwagi i oporu rozwścieczył okupanta. Hitlerowcy postanowili zemścić się okrutnie na niewinnej ludności. Dziś za jednego Niemca śmierć poniesie 50 Polaków - te słowa nazistowskiego szefa rejencji łódzkiej stały się symbolem brutalnej polityki terroru wobec narodu polskiego.

    Egzekucja została starannie zaplanowana. Na plac, który pełnił wtedy rolę wysypiska śmieci, spędzono ok. 6 tys. mieszkańców Zgierza i okolic, zmuszając ich do oglądania kaźni. Skazanych rozstrzeliwano grupami po 15 osób. Mieszkańcy musieli w spokoju przyglądać się temu mordowi. Aby to zapewnić, kolejnych 100 losowo wybranych tym razem mieszkańców Zgierza wskazano jako zakładników. Ciała ofiar wywieziono do Lasu Lućmierskiego i pochowano w bezimiennej mogile.

    Zbrodnia zgierska (Dzwonek) to nie tylko tragiczne wydarzenie, ale i świadectwo niezłomności Polaków w walce z okupantem. Wspomnienia o 100 straconych przypominają nam, jak wysoką cenę płacono za wolność. Co roku, oddając hołd ofiarom, mieszkańcy Zgierza i gminy Zgierz przyjmują na siebie zobowiązanie, by nigdy nie zapomnieć o tej ofierze i by pielęgnować wartości, za które walczyli nasi rodacy. Tylko pamięć ich ocali. Pamiętamy. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia