10. kadencja, 32. posiedzenie, 1. dzień (02-04-2025)

4. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Edukacji i Nauki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Nauki (druki nr 1075 i 1104).

Poseł Sprawozdawca Dorota Olko:

    Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Edukacji i Nauki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Nauki.

    Na podstawie decyzji marszałka Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, projekt ten został skierowany, tak jak powiedziałam, do Komisji Edukacji i Nauki do pierwszego czytania. Komisja debatowała nad nim na posiedzeniu w dniu 18 marca 2025 r.

    Projektowana regulacja stanowi nowelizację ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki. Głównym celem proponowanej nowelizacji jest zmiana sposobu ustalania warunków wynagradzania zastępców dyrektora Narodowego Centrum Nauki, koordynatorów dyscyplin oraz pracowników biura NCN. Do tej pory to minister właściwy do spraw nauki i szkolnictwa wyższego określał szczegółowe warunki wynagradzania w drodze rozporządzenia. Według projektowanych przepisów reguły wynagradzania wymienionych pracowników będą ustalane regulaminem wynagradzania koordynatorów dyscyplin i pracowników biura NCN. Regulamin ten będzie opracowywany przez dyrektora NCN, a następnie zatwierdzany przez ministra.

    Skąd i po co ta zmiana? Takie rozwiązanie zapewni większą elastyczność ustalania pensji pracowników NCN-u i jest odpowiedzią na zmiany zachodzące na rynku pracy i potrzebę utrzymania pracowników o odpowiednich kompetencjach. W dużych ośrodkach miejskich, a przypomnijmy, że NCN znajduje się w Krakowie, pensje wykwalifikowanych pracowników systematycznie rosną, w związku z czym NCN boryka się z problemami braków kadrowymi, których przy stawkach maksymalnych zapisanych w rozporządzeniu ministra nie jest w stanie rozwiązać. Rozporządzenie wydane w 2010 r., to pierwsze rozporządzenie określające stawki wynagradzania dla pracowników NCN, zakładało, że NCN będzie zatrudniało wysoko wykwalifikowanych specjalistów, zwłaszcza na stanowiskach koordynatorów dyscyplin, którzy będą gwarantowali wysoką jakość świadczonej pracy. Podkreślmy, że to właśnie od tej pracy w dużym stopniu zależy w dłuższej perspektywie rozwój polskiej nauki, w szczególności polskiego systemu grantowego, bo za to odpowiada rzeczona instytucja.

    Przy obecnym znaczącym wzroście wynagrodzeń na rynku pracy stawki oferowane przez NCN po prostu przestają być atrakcyjne. NCN ma problem z utrzymaniem pracowników na tych stanowiskach, a dyrekcja NCN zwracała też uwagę na problem taki, że po rekrutacji potencjalni nowi pracownicy, kiedy dowiadują się o tym, jakie są stawki, po prostu rezygnują. Tak działo się w przypadku większości rekrutowanych w ostatnim czasie na te stanowiska pracowników.

    Ta ustawa ma zapewnić możliwość szybkiego reagowania także na kwestie zmian minimalnego wynagrodzenia za pracę, tak żeby po prostu stawki wynagrodzeń na tych stanowiskach oscylujące gdzieś w okolicach płacy minimalnej też mogły być szybko zmieniane w reakcji na zmiany płacy minimalnej.

    Nowelizacja przewiduje też zmiany o charakterze technicznym, tzn. uchylenie art. 10 ust. 1 ustawy, bo przepis ten ma charakter wyłącznie informacyjny, dotyczy wynagrodzeń dyrektora NCN, a także zastępcy dyrektora i głównego księgowego NCN. To są wysokości wynagrodzeń ustalane zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi.

    Należy podkreślić, bo tego w większości dotyczyły pytania i uwagi zgłaszane w trakcie posiedzenia komisji, że założeniem przyjętym podczas prac nad projektowanymi regulacjami, na co zwracało uwagę ministerstwo, zapisanymi także w uzasadnieniu ustawy, było to, aby wraz ze zwiększeniem tej elastyczności można było po prostu szybciej reagować niż w drodze rozporządzenia, żeby nie doprowadziło to do obniżenia wynagrodzeń albo większego zróżnicowania, albo arbitralności tych wynagrodzeń. Stąd właśnie ten mechanizm, ta propozycja opracowania regulaminu, co ma być powierzone dyrektorowi NCN. To jest osoba odpowiedzialna za politykę kadrową instytucji i osoba, która zna z jednej strony potrzeby instytucji, a z drugiej strony sytuację na lokalnym rynku pracy. A zatwierdzanie tego regulaminu przez ministra ma być dodatkową gwarancją, że ta zmiana nie doprowadzi do pogorszenia sytuacji pracowników. Ten regulamin ma określać widełki na określonych stanowiskach, czyli dolną i górną granicę, dostosowaną do rodzaju wykonywanej pracy, do obciążenia pracą, do kwalifikacji pracowników na określonych stanowiskach. Przy ustalaniu tabeli z pewnością będą też uwzględniane doświadczenia w poszukiwaniu pracowników, uwarunkowania lokalnego rynku pracy i przede wszystkim możliwości finansowe, które są pochodną dotacji podmiotowej przyznanej dla NCN.

    W projektowanej ustawie przewidziano regulacje przejściowe, pozwalające na płynne dostosowanie się NCN-u do wprowadzanych zmian. Proponuje się 3-miesięczny termin na ustalenie regulaminu wynagradzania koordynatorów dyscyplin i pracowników biura NCN przez dyrektora NCN, a następnie termin miesięczny na zatwierdzenie tego regulaminu przez ministra. W przypadku gdyby były zgłoszone przez ministra zastrzeżenia do regulaminu i była konieczność zmiany, termin na jego zatwierdzenie będzie liczony od dnia otrzymania przez ministra poprawionego regulaminu.

    Mając na uwadze przepis art. 7 § 6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, zatwierdzony przez ministra regulamin dyrektor NCN poda do wiadomości koordynatorów dyscyplin i pracowników biura NCN przez zamieszczenie go w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie NCN-u. Regulamin wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od podania do wiadomości. Do dnia wejścia w życie regulaminu wynagradzania koordynatorzy dyscyplin i pracownicy biura NCN będą wynagradzani na podstawie przepisów uchylanego rozporządzenia. Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

    Komisja Edukacji i Nauki po przeprowadzeniu pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Nauki jednogłośnie wnosi o uchwalanie przez Sejm projektu ustawy. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia