10. kadencja, 32. posiedzenie, 1. dzień (02-04-2025)
4. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Edukacji i Nauki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Nauki (druki nr 1075 i 1104).
Poseł Dariusz Wieczorek:
Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Nauki. Od razu chcę wszystkich państwa uspokoić, bo to jest projekt techniczny, rzeczywiście zmieniający coś, co nie jest normalne, czyli to, żeby minister rozporządzeniem ustalał wynagrodzenia pracowników Narodowego Centrum Nauki. To powinien robić dyrektor i co do tego nie ma żadnych wątpliwości.
Natomiast przyznam się szczerze, że jak słuchałem przedstawiciela PiS-u, posła Schreibera, byłem zszokowany, bo to jest ostatnia osoba, która może w ogóle mówić coś o polskiej nauce, o Narodowym Centrum Nauki. Bo to była chyba jedyna instytucja, której nie udało im się do końca zawłaszczyć w przeciągu tych ostatnich 8 lat. Efekt tego był taki, że polska nauka i badania podstawowe były głodzone. Czyli mówiąc krótko, nie dawano środków finansowych na Narodowe Centrum Nauki. Prawda jest taka, że dopiero ten rząd zaczął to zmieniać. Przypomnę tylko pierwsze decyzje - 200 mln zł więcej na Narodowe Centrum Nauki w 2024 r. Przypomnę decyzję premiera z listopada ub.r. - 500 mln zł na Narodowe Centrum Nauki i na badania podstawowe. Przypomnę, że utrzymywaliście finansowanie przez ostatnie lata na poziomie 1,4 mld zł. W tej chwili finansowanie jest na poziomie co najmniej 2 mld zł i będzie rosło. W związku z czym to jest absolutnie ten kierunek, który powinniśmy utrzymywać.
Oczywiście Narodowe Centrum Nauki jest jednym z elementów systemu badawczego w Polsce. Tutaj są dwie kluczowe instytucje, czyli: NCBR i Sieć Badawcza Łukasiewicz. Jak spojrzycie na to, w jaki sposób wydawaliście pieniądze czy jak poprzednia władza kontrolowała wydatkowanie tych pieniędzy... Kieruję wzrok wszystkich państwa na ostatni raport NIK-u ? propos Sieci Badawczej Łukasiewicz. Może państwo zobaczycie, w jaki sposób ta sieć była zarządzana. Może zobaczycie państwo, jak te pieniądze były rozkradane - bo inaczej o tym nie można powiedzieć - na wynagrodzenia, nienależne wynagrodzenia, na różne kwestie dotyczące jakichś zleceń na prace, nie wiadomo, do czego potrzebne. Tam marnowały się i były przepalane środki finansowe, które powinny służyć polskiej nauce, a nie służyły. Dopiero w tej chwili jest to naprawiane. Dopiero w tej chwili w sieci Łukasiewicz jest przygotowana 4-letnia i 10-letnia strategia. To jest absolutnie ten kierunek.
NCBR? Wy macie czelność mówić o NCBR-ze, w którym rozdysponowywaliście pieniądze na podstawie takiej, że po prostu przychodził pan dyrektor i mówił: ta firma musi dostać pieniądze, tutaj tak rozstrzygniemy ten projekt.
(Poseł Czesław Hoc: Kto to mówi?)
Wy dzisiaj mówicie, że coś złego się dzieje, jeżeli chodzi o NCBR. Zresztą jest kontrola Najwyższej Izby Kontroli w NCBR-ze, więc zobaczymy, jakie będą efekty tej kontroli. Tu bym sugerował jednak ze spokojem zaczekać do końca i, tak jak w sieci Łukasiewicz, do wniosków pokontrolnych. Bo mam wiedzę akurat na ten temat i wiem, jak to wszystko wyglądało, więc rzeczywiście macie się państwo w mojej ocenie czego bać.
Jeżeli chodzi o środki finansowe na polską naukę, takiego wzrostu jak w 2024 r. nie było nigdy. Nigdy nie było. 23% więcej niż w roku 2023 na polską naukę. 23%, 7 mld więcej. To najlepiej świadczy o tym, jak polski rząd podchodzi do badań podstawowych NCN-u i w ogóle do polskiej nauki.
Ktoś mówi o sytuacji na uczelniach. Przypomnę tylko decyzje, które były w polskim rządzie dyskutowane i negocjowane. 1,5 mld zł w obligacjach dla polskich uczelni. A chcecie mówić, co się stało z systemem polskiej nauki?
(Głos z sali: Uniwersytet Szczeciński.)
Kto doprowadził do tego, że mogły powstawać takie uczelnie jak Collegium Humanum? To jest wasza patologia. Takie ustawy wprowadzaliście, że doprowadziliście do tego, że takie Collegium Humanum - a to nie jest jedyna taka uczelnia - okrada polską młodzież, okrada Polki i Polaków. Wy stworzyliście patologiczny system, jeżeli chodzi o system wyższego kształcenia w Polsce i nauki w Polsce, więc dzisiaj próbujemy to naprawiać. I krzyczycie, bo wiecie, że naprawiamy i zaczynamy odcinać te wasze ciemne interesiki, i zaczynacie się denerwować, zaczynacie wykrzykiwać, ale oświadczam: koalicja 15 października (Dzwonek) nie spocznie przy porządkach w polskiej nauce. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia