10. kadencja, 32. posiedzenie, 1. dzień (02-04-2025)
8. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1133 i 1136).
Poseł Sprawozdawca Michał Krawczyk:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie wspólne Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, druk nr 1133.
Wysoka Izbo! Istotą planowanych zmian jest wydłużenie terminu obowiązywania studiów, uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, tak aby gminy miały więcej czasu na przygotowanie obowiązkowych planów ogólnych. Celem projektu ustawy jest także eliminacja błędów i wątpliwości interpretacyjnych, które pojawiły się po nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r. Reforma ta wynika ze zmiany ustawy z dnia 7 lipca 2023 r., wprowadzającej w gminach konieczność tworzenia planów ogólnych, które zastąpią dotychczasowe studia.
Reforma rozpoczęła się po wejściu w życie nowelizacji ustawy z 2023 r., a minister, sekretarz stanu pan Michał Jaros z Ministerstwa Rozwoju i Technologii, obecny na wczorajszym wspólnym posiedzeniu komisji, prowadzi działania związane z wdrażaniem tej reformy. Jej celem jest zrównoważony rozwój przestrzenny. Obecnie wydawane decyzje o warunkach zabudowy mogą bowiem prowadzić i czasami prowadzą do niekontrolowanego rozlewania się zabudowy, co generuje duże koszty, związane chociażby z utrzymaniem infrastruktury. Obecny system planowania lokalnego opiera się na planach miejscowych oraz decyzjach o warunkach zabudowy, które nie muszą być zgodne ze studium.
Reforma zmienia ten system, nakładając obowiązek zgodności nowych planów miejscowych i decyzji z planem ogólnym. Od 2023 r. prace nad planami ogólnymi rozpoczęło ok. 80% gmin. Warto jednak zaznaczyć, że rozpoczęcie samej pracy nad planem ogólnym nie oznacza jej zakończenia. Cały proces jest bardzo długi i bardzo skomplikowany, o czym samorządowcy doskonale wiedzą. Prace nad planem ogólnym obejmują bowiem szereg konsultacji społecznych, uzgodnień z innymi organami administracji publicznej, opracowywaniem szczegółowych analiz przestrzennych, co sprawia, że zakończenie tego procesu wymaga ogromnego zaangażowania i bardzo długiego czasu. Dlatego - mimo że wiele gmin rozpoczęło już pracę nad przygotowywaniem planów ogólnych - proces ten jest wciąż w toku. W wielu miejscach, choć zaawansowany, będzie jeszcze trwał przez wiele miesięcy. Stąd właśnie projekt ustawy, który wychodzi naprzeciw postulatom samorządowców.
W przedstawionym projekcie rząd planuje przedłużenie terminu na uchwalanie planów ogólnych do 30 czerwca 2026 r., właśnie w odpowiedzi na postulaty samorządów. Decyzja ta została podjęta po przeprowadzeniu monitoringu postępów gmin. Przedłużenie terminu daje gminom możliwość także skorzystania z finansowania z Krajowego Planu Odbudowy w wysokości, przypomnę, 870 mln zł na przygotowanie planów ogólnych, na opracowanie dokumentów planistycznych. Przypomnę nieobecnym tutaj w zdecydowanej większości posłom PiS-u, że jeśli chodzi o Krajowy Plan Odbudowy, to nawet w tej sprawie nie złożyliście państwo wniosku.
Jeśli chodzi o kluczowe działania legislacyjne podjęte przed przygotowaniem tego projektu ustawy, to 17 lutego 2025 r. projekt został wpisany do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, a 14 marca 2025 r. - i to bardzo ważne - uzyskał pozytywną opinię Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W trakcie wdrażania reformy ujawnione zostały błędy i wątpliwości interpretacyjne, które ten projekt ustawy także wyeliminuje. Zmiany przepisów w zakresie oczywistych omyłek oraz wątpliwości interpretacyjnych są wynikiem pierwszych doświadczeń w stosowaniu ustawy i obejmują: potwierdzenie, że wyznaczając w planie ogólnym strefy planistyczne pod zabudowę mieszkaniową, uwzględnia się uwarunkowania rozwoju przestrzennego gminy, potwierdzenie, że równoczesne procedowanie nad zmianami planu ogólnego i planu miejscowego w tym samym przedmiocie nie blokuje innych procedur planistycznych, oraz umożliwienie przygotowania pierwszych planów ogólnych z pominięciem postanowień nieaktualnych strategii rozwoju.
Reforma systemu planowania przestrzennego jest bezpośrednio powiązana z finansowaniem, które ma na celu wspieranie gmin w opracowywaniu planów ogólnych, miejscowych oraz programów rewitalizacji. Wspominałem, że łączna kwota przeznaczona na te działania wynosi 870 mln zł. Fundusze te mają być wykorzystane na pokrycie kosztów związanych z przygotowaniem, uchwaleniem, ogłoszeniem planów ogólnych oraz miejscowych, a także na realizację działań związanych z rewitalizacją obszarów miejskich i wiejskich, które wymagają szczególnej uwagi. Jeszcze raz przypomnę, że środki te pochodzą z Krajowego Planu Odbudowy.
Realizacja reformy wymaga współpracy wielu grup i instytucji, co pozwoli na stworzenie kompleksowych i spójnych planów przestrzennych. W proces ten zaangażowani są nie tylko przedstawiciele samorządów, którzy przecież pełnią kluczową rolę w inicjowaniu i koordynowaniu tych działań, lecz także urbaniści, planiści czy eksperci do spraw przestrzennego zagospodarowania, a także obywatele, którzy uczestniczą w bardzo wielu konsultacjach podczas przygotowywania planów ogólnych. Współpraca gwarantuje, że plany ogólne będą zgodne z długofalowymi strategiami rozwoju gmin, będą uwzględniały potrzeby mieszkańców, wyzwania związane z ochroną środowiska, dostępnością infrastruktury i zrównoważonym rozwojem gmin. Środki finansowe, o których wspominałem, także pozwolą gminom na realizację innowacyjnych projektów poprawiających jakość życia mieszkańców i zwiększających efektywne wykorzystanie przestrzeni miejskiej i wiejskiej.
Szanowni Państwo! Podczas wczorajszego wspólnego posiedzenia Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej projekt ustawy otrzymał pozytywną opinię. Bardzo dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia