10. kadencja, 32. posiedzenie, 2. dzień (03-04-2025)

15. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (druki nr 1132 i 1154).

Poseł Barbara Okuła:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Poszukiwania skarbów to jedno z najpiękniejszych doświadczeń dzieciństwa i młodości wielu z nas. Jednak w dorosłym życiu poszukiwanie zagrzebanych w ziemi artefaktów, świadectw przeszłości, które z mocy prawa należą do państwa, czyli nas wszystkich, wymaga dobrego, rozważnego uporządkowania prawnego i logistycznego. Ministerstwo zaproponowało przesunięcie czasu wejścia w życie ustawy z 2023 r. wprowadzającej dosyć liberalne zasady poszukiwań zabytków. Nadmierna liberalizacja prawa w tym zakresie może grozić poważnymi i nieodwracalnymi konsekwencjami dla dziedzictwa narodowego i światowego. Ustawę z 2023 r. wprowadzającą mniejszy nadzór w odniesieniu do amatorskich poszukiwań skarbów kultury trzeba poważnie przemyśleć i sprawdzić, czy nie należy wprowadzić do niej niezbędnych zabezpieczeń, takich, których w obecnej wersji ustawy nie ma.

    Amatorskich poszukiwaczy zabytków jest, jak się szacuje, ok. 300 tys., choć tylko 3 tys. osób jest zrzeszonych w Polskim Związku Eksploratorów. Często zabytki odnajdywane przez nich są po prostu bezcenne, więc utrata kontroli państwa nad tym zjawiskiem byłaby sprzeczna z interesem publicznym. Nie stać nas na niekontrolowane działanie ludzi, nawet dobrej woli, ale amatorów, bo straty mogą być nieodwracalne. Nie odbieramy ludziom prawa do realizacji własnych pasji, ale musimy to pogodzić z nadrzędnym interesem społecznym. Dlatego dajmy sobie czas na dokładne przemyślenie i uporządkowanie amatorskiego poszukiwania skarbów historii ukrytych w ziemi, której to pasji nie zamierzamy ani negować, ani zabraniać. To są te rozumne granice wolności, będące podstawą filozofii demokratycznego państwa.

    Znowelizowana ustawa spotkała się ze sprzeciwem środowisk naukowych, które zasygnalizowały problemy prawne i międzynarodowe oraz zagrożenie dla ochrony dziedzictwa. Trudności w wypracowaniu porozumienia pomiędzy różnymi środowiskami spowodowały, iż potrzebny jest jeszcze czas na to, żeby dopracować tą ustawę i przygotować ją jak najlepszą.

    Przyjmując argumentację Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, iż niezbędne jest przedłużenie czasu wejścia ustawy do dnia 1 stycznia 2027 r., Polska 2050 uznaje projekt ustawy zawarty w druku nr 1132 za konieczny i będzie głosowała za jego przyjęciem. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia