10. kadencja, 32. posiedzenie, 3. dzień (04-04-2025)
24. punkt porządku dziennego:
Informacja Rady Ministrów o sytuacji osób starszych w Polsce za 2023 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Senioralnej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druki nr 938 i 946).
Minister do Spraw Polityki Senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz:
Panie Marszałku! Wysoka Izba! Bardzo dziękuję. Panie pośle, jak na razie to tylko państwo mówicie o wydłużaniu wieku emerytalnego. Dziękuję.
(Głos z sali: Właśnie.)
(Poseł Joanna Borowiak: Ale to jest odpowiedź, pani minister? Tak czy nie?)
My nie wydłużamy, to państwo mówicie o wydłużaniu wieku emerytalnego. Przestańcie państwo napędzać się w tej kampanii prezydenckiej.
(Poseł Joanna Borowiak: Ale czy zamierzacie?)
Nie mówimy, nie zamierzamy ani nie wydłużamy.
(Poseł Joanna Borowiak: To nie jest odpowiedź.)
Państwo mówicie, mówicie i mówicie. Chcecie za wszelką cenę zaklinać tę rzeczywistość.
(Poseł Łukasz Ściebiorowski: Aż spełnią.)
(Poseł Joanna Borowiak: Zobaczymy.)
Czujecie, że seniorzy widzą, że doraźna pomoc, którą im oferowaliście, niestety nie poprawiła ani ich kondycji zdrowotnej, ani ich kondycji finansowej. A tak naprawdę dzisiaj wielu ludzi, szczególnie mieszkających na wsiach, wiele osób starszych pozostawiliście samych sobie. I co z tego, że wprowadzaliście doraźne programy, takie jak usługi sąsiedzkie czy ˝Korpus wsparcia seniorów˝, które, owszem, były potrzebne, ale to były programy fakultatywne, bez pieniędzy tak naprawdę. Program ˝Opieka 75+˝. Ile gmin z tego skorzystało? Tak naprawdę niewiele. Nas nie stać już na doraźne działania. Możecie państwo krytykować w czambuł, co chcecie, ile chcecie, ale doraźne działania nie są odpowiedzią na wyzwania polityki senioralnej.
(Poseł Joanna Borowiak: Nie robicie nic.)
I proszę nie kłamać, że nic nie robimy. Po pierwsze, szanowni państwo, największa waloryzacja, która miała miejsce od 15 lat, była w 2024 r. Wtedy my rządziliśmy, nie wy. Po drugie, wypłacamy trzynastki i czternastki.
(Poseł Joanna Borowiak: 100 zł.)
(Poseł Czesław Hoc: Czternastkę obniżyliście.)
To, co zostało dane, obiecane, jest utrzymane.
Panie Pośle! Zna pan coś takiego jak renta wdowia?
(Poseł Joanna Borowiak: Dla kogo?)
Chcę panu powiedzieć, że renta wdowia to jest świadczenie, które obejmie nawet 2 mln Polek i Polaków.
(Poseł Joanna Borowiak: A ilu nie obejmie?)
Na dzisiaj już wpłynęło ponad 600 tys. wniosków. Wiem, że panią to boli.
(Poseł Joanna Borowiak: Nie, pani minister. Odrzucane są wnioski.)
Zaręczam, że dalsza moja wypowiedź będzie bolała panią bardziej. (Oklaski) Ponad 600 tys. wniosków jest na dzisiaj już złożonych. Od 1 lipca świadczenie będzie wypłacane. A więc do tego, co państwo zostawiliście, my dokładamy. Mało tego, to za naszych rządów inflacja tak nie drenuje portfeli seniorów, jak wydrenowała za waszych rządów. (Oklaski)
(Głos z sali: Brawo!)
Wstyd, naprawdę. I macie czelność jeszcze mówić o tym, jak wiele zrobiliście.
Trochę faktów, panie pośle. Proszę bardzo.
(Poseł Czesław Hoc: Czternastkę obniżyliście.)
Zadłużenie seniorów w 2015 r. wynosiło 3 mld zł. Szanowni państwo, a ile wyniosło zadłużenie seniorów za ten 2023 r., którego dotyczy ta informacja, którą przedstawiałam, ale o tym nie mówiłam w informacji? Chcecie państwo wiedzieć? Pytaliście, więc wam odpowiem. Wynosiło ile? Dwa razy więcej: 6 mld zł. Dwa razy więcej seniorów było zadłużonych za waszych rządów. W ub.r., 2024 r., ono bardzo zmalało: do 5,65 mld zł. Zmalało. Co do emerytur i rent, szanowni państwo, to za waszych rządów przeciętna emerytura i renta jako procent przeciętnego wynagrodzenia w 2015 r. stanowiły 58%. Natomiast w 2022 r. spadła do 50%. Inflacja zjadała oszczędności i pieniądze emerytek i emerytów. To po pierwsze. Po drugie, szanowni państwo, państwo mówicie o geriatrii, państwo mówicie o ochronie zdrowia. Naprawdę wstyd, ale to przecież wasz minister zdrowia, Radziwiłł, w 2017 r. tak wprowadził nową sieć szpitali, że ona wyrzuciła finansowanie geriatrii z tego podstawowego poziomu szpitali.
(Poseł Joanna Borowiak: I robicie to samo.)
My? Pani poseł, 1,3 mld zł z KPO trafi do szpitali właśnie powiatowych na oddziały geriatryczne i opiekę długoterminową dla osób potrzebujących tego wsparcia.
(Poseł Joanna Borowiak: 300 mln mniej dla Bydgoszczy.)
1,3 mld zł. Gdyby nie koalicja 15 października, gdyby nie wyborcy, którzy odblokowali tak naprawdę te pieniądze, bo dali nam władzę, żebyśmy mogli im służyć i żebyśmy korzystali z pieniędzy należnych Polsce... Dzisiaj pracują właśnie te pieniądze. Ogłoszony przez Ministerstwo Zdrowia, przez panią minister Izabelę Leszczynę konkurs został rozstrzygnięty i ponad 80 szpitali powiatowych otrzymało dofinansowanie. To są fakty.
Szanowni Państwo! Pani Poseł Borowiak!
(Poseł Joanna Borowiak: Obecna.)
Nie wiem w ogóle, o co pani chodzi, pani posłanko, pani poseł. Pani mówi o tym, że ta informacja jest jakąś inną informacją, odchodzącą...
(Poseł Joanna Borowiak: Nie, pani minister, to nie ja. To posłowie i strona społeczna.)
Przepraszam bardzo, też byłam na posiedzeniu komisji, o której pani mówi. Proszę sobie odtworzyć stenogram, proszę sobie odczytać. Na posiedzeniu komisji też pani o tym mówiła.
(Poseł Joanna Borowiak: Ale ja jestem posłem.)
Wicemarszałek Krzysztof Bosak:
Przepraszam bardzo, pani minister.
Pani poseł, za chwilkę będzie miała pani szansę wystąpić na mównicy. Zgodnie z przepisami będzie pani miała swój czas, będzie można także uwzględnić polemikę. Proszę pozwolić pani minister spokojnie dokończyć, a ja pozwolę pani odnieść się do tego, do czego pani tylko będzie chciała.
(Poseł Czesław Hoc: Ale, pani minister, trochę spokojniej, z pokorą.)
Minister do Spraw Polityki Senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz:
Jestem bardzo pokorna. Naprawdę służę przede wszystkim osobom starszym, bo wiem, z jakim wyzwaniem się wszyscy mierzymy, nie tylko ci, którzy mają więcej niż 60 lat, ale również ci, którzy są z młodszego pokolenia. Będziemy razem z pokoleniami starszym i młodszym w tym wzroście odnośnie do osób starszych funkcjonowali. Wiem, co musimy zrobić, panie pośle. Dlatego nie przyjmuję hipokryzji, dlatego nie przyjmuję kłamstw i dlatego staram się państwu pokazać fundamenty tego, co wspólnie musimy zrobić. Na kłamstwie dobrych fundamentów nie zbudujemy. (Oklaski) W informacji jest 50. rok życia, dlatego że ustawa o promocji zatrudnienia odnosi się do wsparcia osób po 50. roku życia. To Departament Rynku Pracy w ministerstwie rodziny przygotowuje te informacje. Natomiast to zupełnie nie jest nic nowego, ponieważ od wielu, wielu lat są te same dane, były też w informacjach, które były przedstawiane za państwa rządów. Są te same instytucje, dają wkład do informacji, te same obszary, ta sama konstrukcja, ten sam zakres materiału.
(Poseł Joanna Borowiak: Konstrukcja nie była ta sama.)
Powiem pani więcej. Tak, bo sama informacja jest czytelniejsza. Wszystko inne jest w załącznikach, żeby była łatwiej dostępna. Powiem pani więcej. Nawet ta sama osoba, która u państwa przygotowała te informacje, przygotowuje je dalej u mnie.
(Poseł Joanna Borowiak: Przygotowała inaczej. Pokażę pani, zabrałam ze sobą.)
Szanowni Państwo! Wracam do meritum. Bardzo dziękuję za merytoryczne pytania, bardzo dziękuję za tę troskę. One naprawdę pokazują taką wielką potrzebę i zainteresowanie, jeśli chodzi w ogóle o starzenie się. Szczególnie chodzi o osoby starsze, osoby potrzebujące. Po kolei odpowiem.
Jeśli chodzi o nowelizację ustawy o osobach starszych, ten akt powstał w 2015 r. i przez 8 lat nawet nie był tknięty przez naszych poprzedników, choćby w przypadku niewielkiej nowelizacji. Przygotowujemy się do jej nowelizacji. Ale ja nie wyobrażam sobie, żebym w sposób autorytarny ją przygotowała. Wsad do tej nowelizacji powinien pochodzić ze strony społecznej. Dlatego w tej kwestii odbyło się już spotkanie w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ze stroną społeczną, z pełnomocnikami wojewodów do spraw polityki senioralnej, z zespołami ekspertów. I w tej chwili te zespoły mają określony czas na zebranie swoich propozycji, na analizy w swoich regionach i ich przekazanie Radzie do spraw Polityki Senioralnej, która jest powołana przy ministrze do spraw polityki senioralnej. To jest jedna kwestia.
Pytania dotyczyły również więźniów czwartego piętra, barier architektonicznych. Rzeczywiście to jest coraz większy problem, bo logiczne jest, że skoro mamy coraz więcej osób starszych, coraz więcej osób będzie miało problem z zejściem, z wejściem do swojego mieszkania. I rzeczywiście są niewolnikami swoich mieszkań. Przyjęliśmy program: dostępność, który z pewnością będzie dawał duże ułatwienia i dofinansowania, oczywiście jeśli chodzi o kwestie likwidacji barier architektonicznych. Ale oczywiście nie wszędzie będzie to możliwe. Program mieszkaniowy, nad którym proceduje ministerstwo rozwoju, pan minister Paszyk jest też programem nakierowanym czy też dającym pieniądze głównie samorządom na budownictwo społeczne czy komunalne. To są duże miliardy, 5 mld rocznie. W perspektywie 10 lat będzie to 50 mld. Z tych pieniędzy, rozumiem, jest też możliwe, aby samorządy mogły przygotować przestrzeń pod kątem potrzeb osób starszych. Ze swoim zespołem przygotowuję również propozycję, która będzie samorządom ułatwiała najmy mieszkań, które nie będą stanowiły barier. Ale co ważne, to zawsze musi być prawo, zawsze musi być ta możliwość zachowania własności.
Kolejne pytanie dotyczyło zespołu międzyresortowego. O tym trochę powiedziałam w swoim wystąpieniu. Zespół międzyresortowy pracuje między wieloma, że tak powiem, resortami. Główne, wiodące resorty to Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. I największe oczywiście wyzwanie to jest skoordynowanie opieki długoterminowej na styku instytucji całodobowych, takich jak ZOL-e czy DPS-y. Jest również kwestia koordynacji standardów jakości opieki. Na dzisiaj zespół wypracował już i przyjął definicję opieki długoterminowej, która łączy te dwa systemy, żeby ochrona zdrowia i pomoc społeczna były razem. To bardzo ważne, bo jak wiemy, że mamy definicję, która obejmuje te dwa systemy, to siłą rzeczy wszystkie działania podpinane są pod tę definicję razem. Na dzisiaj też mogę dodać, że na mój wniosek minister finansów rozpoczął już realizację przeglądu wydatków związanych z opieką długoterminową. To też jest bardzo ważne, bo trzeba wiedzieć, jaki strumień pieniędzy idzie, gdzie on jest największy, gdzie należałoby go zwiększyć, gdzie zmienić. Wiemy, że np. opieka długoterminowa pielęgniarska udzielana w warunkach domowych jest dużo tańsza, a jest jej mniej. Z pewnością jest to kierunek, w którym powinniśmy zmierzać.
Kolejne pytanie. Pomysł na aktywizację. Odniosę się ogólnie do dwóch programów, czyli ˝Senior+˝ czy ˝Aktywni+˝. Jesteśmy na etapie zlecania ewaluacji tych dwóch programów. Od nowego roku będą nowe programy, w przypadku których będziemy z pewnością czerpać z dotychczasowych doświadczeń. Wiemy, jak wiele rzeczy się nie sprawdziło, wiemy, że te programy były tak mocno obwarowane różnymi kryteriami i warunkami, że samorządy i sami uczestnicy zgłaszali nam konieczność liberalizacji, że tak powiem, tych zasad. A więc na pewno będziemy chcieli przyjąć ten kierunek.
Z pewnością - to było ostatnie pytanie, ale teraz się do niego odniosę - widzę wielką potrzebę wzmocnienia w ramach aktywności osób starszych rad seniorów czy też uniwersytetów trzeciego wieku. Dlatego też mogę państwu powiedzieć, że wspólnie z przedstawicielami rad seniorów pracujemy nad przygotowaniem nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym, która będzie w większym zakresie wzmacniała tworzenie i funkcjonowanie rad seniorów. Jesteśmy na etapie roboczych spotkań, też na etapie konsultacji międzyresortowych, więc wierzę w to, że ta ustawa po raz kolejny będzie znowelizowana, bo taka jest potrzeba. Zresztą ustawa była przyjęta, z tego, co pamiętam, w 2011 r. Przez wiele lat rząd naszych poprzedników, Prawa i Sprawiedliwości, w ogóle jej nie nowelizował, mimo że środowiska senioralne bardzo to postulowały. Pamiętam, że my jako klub Koalicji Obywatelskiej przygotowaliśmy nowelizację, nawet dwa razy składaliśmy propozycję, i dopiero po wielkich naciskach w końcówce rządów naszych poprzedników ta ustawa została znowelizowana. Ale, szanowni państwo, wymaga poprawy. Środowisko osób senioralnych, przedstawiciele rad seniorów zwrócili się do mnie z taką prośbą i razem dzisiaj pracujemy.
Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu. O tym już troszeczkę powiedziałam. Powiedziałam o szkole międzypokoleniowej, o takiej mojej inicjatywie, ale zrealizowanej wspólnie - bez współpracy nie byłoby to w ogóle możliwe - z panią minister edukacji Barbarą Nowacką i z Ministerstwem Cyfryzacji. Ministerstwo Cyfryzacji tak naprawdę finansowało te zajęcia, bo to są zajęcia z zakresu przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu seniorów. Znowu to są tak naprawdę pieniądze z KPO. Gdybyśmy ich nie odblokowali, tobyśmy nawet nie mieli jak finansować takich zajęć. Dzisiaj to wszystko się zadziało.
(Poseł Joanna Borowiak: Jeszcze nic się nie zadziało.)
1600 szkół - 29 kwietnia, mam nadzieję, w dzień solidarności międzypokoleniowej będziemy mogli podsumować ten projekt.
Zadziało się bardzo dużo, pani posłanko.
(Poseł Joanna Borowiak: Poseł.)
Pani poseł.
Myślę, że w pani regionie - mogę pani osobiście to nawet przesłać - było kilkadziesiąt szkół, które skorzystały z tego programu.
(Poseł Joanna Borowiak: Poproszę uprzejmie.)
Seniorzy się tam uczyli, nabywali różne kompetencje cyfrowe. To jest kwestia obsługi Internetu, kwestia zakładania skrzynek mailowych, kwestia zakładania aplikacji, również kwestia blokowania numerów, kwestia odróżniania stron prawdziwych od fałszywych, reagowania. Niesamowite zajęcia, naprawdę niesamowite, jestem ich absolutną entuzjastką. Osoby starsze, kiedy potrzebują się czegoś dowiedzieć w obszarze cyfrowym, najczęściej pytają wnuków, stąd pomysł uczniowie - osoby starsze. (Dzwonek) Mogę powiedzieć, że jesteśmy po pilotażu. Wierzę, że ten pilotaż będzie tylko wstępem do wspaniałego programu i do budowy solidarności międzypokoleniowej.
Jeśli chodzi o bon senioralny, na koniec mogę państwu powiedzieć, że jesteśmy po bardzo dużych konsultacjach. Tak, konsultujemy, rozmawiamy, oczywiście też zmieniamy, bo na tym właśnie polegają konsultacje. Nie chodzi o to, żeby coś napisać na kolanie i następnie powiedzieć: tak, zrobiliśmy, macie, radźcie sobie. Tu chodzi o to, żeby to zadziałało. Tak to możemy zrobić z prostym transferem finansowym, ale nie możemy tak zbudować systemu wsparcia osób starszych i nie tylko, bo tak naprawdę całych rodzin pracujących dzisiaj, które stoją przed dylematem, jak zapewnić opiekę swojej bliskiej starszej osobie. Dlatego konsultacje odbyły się we wszystkich regionach. Osobiście spotkałam się z kilkoma tysiącami osób. Dzisiaj wszystkie uwagi zostały już opracowane, idą do dalszych uzgodnień, tak abyśmy mogli tę ustawę zgodnie z kamieniem milowym, który koordynuję, przyjąć i żeby ona mogła wejść w życie od przyszłego roku.
Pierwsze nasze wnioski, które też płyną z tych konsultacji, są oczywiście takie, że na pewno brakuje rąk do pracy. Dlatego jeszcze zanim ustawa wejdzie w życie, ja już wspólnie... Tu bardzo dziękuję za współpracę z ministerstwem funduszy i z ministerstwem rodziny. Jesteśmy po spotkaniach z regionalnymi ośrodkami polityki społecznej, z instytucjami zarządzającymi, czyli urzędami marszałkowskimi, i z wojewódzkimi urzędami pracy. Jesteśmy po spotkaniach i teraz te instytucje przygotowują swoje propozycje, swoje możliwości, tak abyśmy mogli je ujednolicić i abyśmy mogli zachęcić do odbywania szkoleń w zakresie tego, jak być opiekunem i bezpiecznie świadczyć opiekę na rzecz osób starszych.
Co ważne zadziało się na koniec i co chciałabym też mocno zaakcentować? Chciałabym podziękować ministerstwu rodziny za to, że naprawdę przygotowali bardzo dobrą nową ustawę o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Ta ustawa jest historyczna, dlatego że ona po raz pierwszy daje narzędzie do realnej aktywizacji osób starszych, osób w wieku emerytalnym. Do tej pory nie było takiej możliwości, żeby osoby w wieku emerytalnym mogły uzyskać przekwalifikowanie za pieniądze z Funduszu Pracy czy też z funduszy unijnych. Nie było takiej możliwości. A teraz osoba w wieku emerytalnym będzie mogła się przeszkolić, będzie mogła mieć zapłacone za ten kurs, będzie mogła zdobyć nowe kwalifikacje. Mało tego, będzie też możliwa refundacja zatrudnienia osób w wieku emerytalnym. Do tej pory nie było takiej możliwości. To są bardzo, bardzo konkretne narzędzia, które już wdrożyliśmy.
Nie wiem, ale państwo chyba wszyscy głosowaliście za tą ustawą. Ona została przyjęta przez Wysoki Sejm 20 marca, z tego, co pamiętam. A więc to nam się udało chyba wspólnymi siłami.
(Poseł Joanna Borowiak: Opieka geriatryczna. Prezydencka ustawa. Cały Sejm za tym głosował.)
Szanowni Państwo! Opieka geriatryczna, proszę bardzo... Wiecie państwo, jeśli chodzi właśnie o prezydencką ustawę i opiekę geriatryczną, tak państwo ją przygotowaliście, że to jest przykład ustawy, która została napisana...
(Poseł Joanna Borowiak: Ale pani głosowała za.)
Oczywiście głosowaliśmy, daliśmy wam szansę. Zobaczyliśmy, co zostawiliście w tej ustawie. Ustawa jest pusta. To ustawa, która była napisana po to, żeby ją przyjąć. Właśnie to jest ta różnica. Gdy daje się na początku tytuł i ustawę, która jest pusta w środku, to trudno później ją czymkolwiek wypełnić.
(Poseł Joanna Borowiak: Głosowaliście za ustawą...)
Budując system, przygotowujemy cały wsad po to, żeby mogła ona zacząć funkcjonować. Wspólnie z panią minister zdrowia, proszę się nie martwić, będziemy koordynować cały system związany z opieką długoterminową łączący pomoc społeczną i ochronę zdrowia. Bardzo państwu dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia