10. kadencja, 34. posiedzenie, 1. dzień (07-05-2025)
5. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1172 i 1195).
Poseł Agnieszka Maria Kłopotek:
Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Występuję dziś w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe, aby odnieść się do projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, który zakłada m.in. zwiększenie zasiłku pogrzebowego do 7 tys. zł oraz jego coroczną waloryzację.
To projekt, który dotyka bardzo delikatnej i trudnej sfery życia: momentu śmierci bliskiej osoby. W takich chwilach nikt nie powinien być zostawiony sam z problemem, jak sfinansować godny pochówek. Niestety przez ostatnie lata polskie rodziny niejednokrotnie były zmuszane do zapożyczania się, do szukania wsparcia u znajomych lub organizowania zbiórek publicznych tylko po to, by pochować matkę, ojca, dziecko czy współmałżonka.
Dziś podejmujemy decyzję, która powinna być podjęta wiele lat temu. Przypomnę: zasiłek pogrzebowy od 2011 r. wynosił 4 tys. zł i od tamtej pory nie był waloryzowany. Przez te 14 lat jego realna wartość drastycznie spadła. W tym czasie inflacja, koszty usług pogrzebowych, ceny trumień, grobów, a nawet podstawowych usług zakładów pogrzebowych wzrosły o kilkadziesiąt procent. Dla przykładu średni koszt pogrzebu w Polsce według danych branżowych wynosi dzisiaj 7-10 tys. zł, w zależności od miasta, wyznania, formy pochówku czy rodzaju ceremonii. 4 tys. zł nie pokrywało nawet połowy tych kosztów. W związku z tym Polskie Stronnictwo Ludowe od wielu lat apelowało o przywrócenie godnego poziomu tego świadczenia. Dzisiejszy projekt odpowiada na ten postulat i zasługuje na poparcie.
Szczególne znaczenie ma również wprowadzenie mechanizmu waloryzacji zasiłku pogrzebowego, który będzie działał corocznie, od 1 marca każdego roku, jeżeli średnioroczny wskaźnik inflacji przekroczy 105. Dzięki temu świadczenie to nie będzie, jak w przeszłości, zamrażane, lecz będzie dostosowywane do realnych kosztów życia. To rozwiązanie systemowe, rozsądne, chroniące obywateli przed inflacją.
W projekcie zawarto również obowiązek publikowania nowej kwoty zasiłku pogrzebowego w Monitorze Polskim z odpowiednim wyprzedzeniem. Takie działanie zwiększy przejrzystość i przewidywalność prawa.
Ustawa obejmuje również szeroki katalog służb mundurowych: Policję, Straż Graniczną, Państwową Straż Pożarną, Służbę Więzienną, Straż Marszałkowską, a także funkcjonariuszy ABW, SOP, SKW, SWW, CBA oraz żołnierzy zawodowych. W przypadku śmierci funkcjonariusza lub członka jego rodziny także będzie obowiązywała nowa kwota zasiłku pogrzebowego, 7 tys. zł, oraz mechanizm waloryzacji. To bardzo ważne, bo ci ludzie codziennie stoją na straży bezpieczeństwa państwa i obywateli. Musimy ich traktować z należytą troską również w tak trudnych chwilach jak śmierć bliskiej osoby. Ochrona ich rodzin przed dodatkowymi obciążeniami finansowymi to sprawa naszej wspólnej odpowiedzialności.
Doceniamy również zmiany w ustawie o pomocy społecznej. Wprowadza się tam możliwość przyznania dodatkowego zasiłku celowego na pokrycie udokumentowanych wyjątkowo wysokich kosztów pogrzebu. Takie świadczenie może otrzymać osoba, która nie jest uprawniona do zasiłku pogrzebowego lub poniosła nadzwyczajne koszty niemożliwe do pokrycia z otrzymanej kwoty. Co ważne, świadczenie to będzie niezależne od dochodu.
Projekt zawiera również mechanizmy zabezpieczające. Osoba, która otrzymała dodatkowy zasiłek celowy, a później np. otrzyma spadek lub inne świadczenie z innego źródła, będzie zobowiązana do zwrotu tej części zasiłku. To rozwiązanie uczciwe i wyważone.
Nie sposób nie wspomnieć o jeszcze jednym ważnym elemencie. Mowa o art. 118a, czyli możliwości podejmowania decyzji w sprawach świadczeń za pomocą zautomatyzowanego przetwarzania danych. Rozumiemy potrzebę cyfryzacji i automatyzacji w administracji, ale musimy jasno powiedzieć: automaty nie mogą całkowicie zastąpić człowieka w sprawach, które dotyczą żywych ludzi i ich losów. Dlatego dobrze, że projekt przewiduje gwarancje - prawo do uzyskania wyjaśnień, do interwencji człowieka, do przedstawienia własnego stanowiska i zakwestionowania decyzji. Będziemy się bacznie przyglądać, jak te przepisy będą stosowane w praktyce.
Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe popiera ten projekt ustawy. Uważamy, że to krok w tym kierunku, który przywraca godność osobom zmarłym i ich rodzinom. Po latach zaniedbań i zamrożenia świadczenia wracamy do poziomu, który choć nie rozwiąże wszystkich problemów, przynajmniej umożliwi pokrycie podstawowych kosztów pogrzebu bez dodatkowego obciążania najbliższych. Dziękuję bardzo.
Przebieg posiedzenia