10. kadencja, 34. posiedzenie, 2. dzień (08-05-2025)
6. punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Miłosz Motyka:
Bardzo dziękuję.
Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Na wstępie chciałbym przestrzec, jak myślę, całą opinię publiczną, na co wskazują eksperci operatorów systemu przesyłowego w Hiszpanii i w Portugalii, których to problem blackoutu dotyczył, i z Półwyspu Bałkańskiego, którego dotyczył on w roku ubiegłym, i wszyscy eksperci na całym świecie, przed jednoznaczną oceną tego, co się zdarzyło, albo wyciąganiem wniosków na tym etapie. Operator systemu przesyłowego w Hiszpanii wskazuje na to, że dopiero za kilka miesięcy będzie gotowy do tego, żeby wskazać jednoznaczną przyczynę lub kilka przyczyn, a na to dzisiaj wszystko wskazuje, dlaczego w ciągu kilku sekund doszło do wyłączenia kilku gigawatów mocy, zarówno tych pochodzących z odnawialnych źródeł energii, jak i dyspozycyjnych. Jak to się stało, że w ciągu kilku sekund nie były się w stanie podnieść bloki jądrowe? Jak to się stało, że nie zadziałało połączenie interkonektorowe, to jednak niewielkie połączenie interkonektorowe o poziomie mocy 3 GW pomiędzy Francją a Hiszpanią? Na tę sytuację miał pewnie wpływ splot wielu zdarzeń i nie jest tak lub może nie być tak, że tylko i wyłącznie powód wskazany przez pana posła doprowadził do największego blackoutu w europejskim systemie energetycznym w ciągu ostatnich lat.
Ale trochę o historii. Czy do blackoutu mogą doprowadzić moce dyspozycyjne? Tak, panie pośle. Mieliśmy sytuację, jeżeli chodzi o system mocy gazowej w Teksasie, w której jedna po drugiej w 2021 r. wypadły. Także elektrownie węglowe doprowadzały do blackoutu, w 2018 r. w Japonii, a w RPA, które praktycznie samo stoi na węglu, te doświadczenia blackoutów doprowadziły do wyłączenia 2/3 systemu energetycznego. Paradoks polega też na tym, że takie jednostki wytwórcze jak elektrownie jądrowe, na co wskazuje przykład z 2003 r. w Szwecji i w Danii, również mogą być przyczyną blackoutu. W Polsce mieliśmy sytuację, szanowni państwo, w 2021 r., kiedy to właściwie z naszego systemu wypadła cała elektrownia Bełchatów, blisko 4 GW mocy. 17 maja, godz. 16.34, awaria stacji transformatorowej i wypadek blisko 4 GW mocy z systemu, który później był ratowany importem energii oraz odnawialnymi źródłami energii, bo wypadło to z mocy konwencjonalnych. 10 z 11 bloków elektrowni Bełchatów - konwencjonalnych - musiało zostać wyłączonych. W 2021 r. pożar taśmociągu, 858 MW wypada z naszego systemu. Dzisiaj jednoznaczne określenie przyczyn jest po prostu niemożliwe i ci, którzy dzisiaj tak łatwo wskazują te przyczyny, a wskazywali je, np. oceniając sytuację na Bałkanach, również się mylili. A więc tutaj jest potrzebna szeroka diagnoza, która jest podejmowana. Pod koniec maja będą pierwsze spotkania operatorów, podczas których będą analizowane pierwsze sekundy tego zdarzenia. I to będzie absolutnie kluczowe, dlaczego także moce konwencjonalne nie mogły się podnieść.
Odpowiedzią na to, by do blackoutu nie dochodziło, bo pan poseł pyta, kiedy w Polsce... Robimy wszystko, by nigdy ani blackout regionalny, ani taki kaskadowy, największy, jaki miał miejsce w Hiszpanii, nie wystąpił. Dlatego podejmujemy działania inwestycyjne i legislacyjne, żeby zwiększać odporność sieci. Chodzi nie tylko o modernizację w zakresie programu dystrybucji większych środków na sieci dystrybucyjne i inwestycyjne - do 2030 r. 100 mld, zaraz powiem, na co konkretnie i na jakie programy - ale też o działania legislacyjne, to jest przedłużenie funkcjonowania rynku mocy, aukcje uzupełniające, aukcje dogrywkowe dla bloków gazowych, dla bloków węglowych, które będą również ten system stabilizować. Odpowiedzią na to jest oparcie systemu na zdywersyfikowanych źródłach - tak, na blokach dyspozycyjnych, na blokach stabilnych, czyli na blokach węglowych, na blokach gazowych - szczególnie do momentu wejścia do naszego systemu bloków jądrowych. Ta sytuacja pokazuje jednoznacznie, że oparcie systemu tylko i wyłącznie na jednym źródle, np. na odnawialnych źródłach energii, byłoby po prostu błędem. To w przypadku ich awarii mogłoby doprowadzić do blackoutu. Dlatego mamy różne moce wytwórcze w naszym systemie. Po to jest program budowy magazynów energii. Co do tego wielkoskalowego, który uruchamiamy w ramach Funduszu Wsparcia Energetyki, zakontraktowaliśmy już 30 mld z 70 mld, które planujemy. To są inwestycje w sieci: 88 tys. km nowych, 60 tys. zmodernizowanych, które już są. To magazyny, w tym największy magazyn energii w Żarnowcu, 262 MW, tylko ten. To też zmiany w podatkach i zmiany dla prosumentów. Wreszcie będzie można odliczyć zakup magazynu energii w ramach ulgi termomodernizacyjnej. Ale jest też nowy program, dedykowany bezpośrednio przedsiębiorcom, którzy zainwestowali w OZE, w magazyny energii, w wysokości 4 mld zł, już w tym roku uruchomiony. To też wsparcie w ramach programu ˝Mój prąd˝. Uważamy, że budowa mocy wytwórczych bez magazynów obciąża sieć, i na to pan poseł w swoim pytaniu również zwrócił uwagę. Dlatego wprowadziliśmy obligo instalowania instalacji fotowoltaicznej z magazynem energii, tak aby w sytuacji gdy ta generacja z OZE jest bardzo wysoka, nie dochodziło do przeciążenia sieci, bo to jest już po prostu fizyka. (Dzwonek) Stąd też wprowadzamy system i nową instrukcję redysponowania energii, wprowadzoną przez PSE instrukcję w zakresie tego, jak sterować tym systemem. I tutaj również dochodzi do redysponowania.
System w Polsce jest stabilny, nie ma zagrożenia blackoutem, jest on stale monitorowany w różnych terminach, w czasie rzeczywistym, de facto kilkusekundowym. W czasie jednodniowym, kilkudniowym i wielomiesięcznym analizowane są nie tylko zakres pogodozależny, ale też bloki dyspozycyjne, które są i działają w podstawie, gwarantują bezpieczeństwo systemu elektroenergetycznego. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia