10. kadencja, 34. posiedzenie, 2. dzień (08-05-2025)

6. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Minister do Spraw Polityki Senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Oszustwa związane z wyłudzeniami mieszkań od osób starszych tak naprawdę należą do najbardziej perfidnych oszustw. (Oklaski) Ludzie, których motywuje chęć szybkiego wzbogacenia się i przejęcia mienia znacznej wartości, wykorzystują osoby starsze, będące w niezwykle trudnej sytuacji materialnej i zdrowotnej. Osoby starsze w ostatnich latach często wpadały w spiralę zadłużenia. Przez 8 lat, między 2015 a 2023 r., według danych z Krajowego Rejestru Długów, zadłużenie polskich seniorów wzrosło dwukrotnie: z 3 mld zł do 6 mld zł. Jednocześnie działania państwa są niewystarczające, jeśli chodzi o opiekę nad osobami starszymi w ich domach. Można powiedzieć, że przez te wszystkie lata te zjawiska wystawiły wiele osób w dojrzałym wieku na pastwę wszelkiego rodzaju naciągaczy.

    Zdiagnozowaliśmy, że jednym z przykładów takich oszustw jest wykorzystanie mechanizmu: mieszkanie za opiekę. Oszuści polują na osoby zadłużone czy np. opiekujące się osobami z niepełnosprawnościami. Oferują stałą pomoc w zamian za przepisanie na nich nieruchomości. Często tak formułują umowy, że taki obowiązek trudno jest wyegzekwować.

    Inna metoda to ta z przywołanej przez panią poseł historii szajki z Pomorza. Notariusze mieli namawiać klientów do brania pożyczek pod zastaw swoich nieruchomości. Oszustwa są tym bardziej bulwersujące, że dokonują ich osoby reprezentujące w jakiś sposób majestat państwa, wzbudzające szczególne społeczne zaufanie. Tak działo się m.in. w tej pomorskiej sprawie.

    Problemem jest także nieuregulowany rynek opierający się na tzw. dożywotnim świadczeniu pieniężnym. O ile jeszcze za rządów koalicji Platformy Obywatelskiej i PSL-u udało się uchwalić ustawę o odwróconym kredycie hipotecznym, o tyle kwestia umów dożywocia wciąż pozostaje niedostatecznie rozwiązana.

    Jedno jest pewne: musimy ochronić polskich seniorów przed oszustami. Zaproponujemy rekomendacje, które złożą się na kompleksowy program bezpieczeństwa seniora w aspekcie mieszkaniowym i finansowym, cyberbezpieczeństwa oraz wsparcia psychologicznego. W związku z tym podjęłam już współpracę czy to z Ministerstwem Sprawiedliwości, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Komendą Główną Policji, czy też z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

    Pani poseł pytała konkretnie o tę współpracę, jej zakres. W trakcie dotychczasowych konsultacji już ustaliliśmy, jakie mamy priorytety i w którą stronę pójdziemy w tej współpracy - w kierunku przygotowania rekomendacji. Wiemy, że np. w Ministerstwie Sprawiedliwości trwa procedowanie nad projektem ustawy o instrumentach wsparcia podejmowania decyzji, który ma zastąpić ubezwłasnowolnienie, które dzisiaj jest stosowane. To jest bardzo ważny projekt, dlatego że on jest szczególnie potrzebny w sytuacji, w której osoby starsze są dotknięte chorobami otępiennymi. Również kwestia umów dożywocia.

    W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji wspólnie z Komendą Główną Policji rozmawiamy o całym programie związanym z cyberbezpieczeństwem, ale też pod kątem innych oszustw mających miejsce, jeśli chodzi o osoby starsze.

    Co do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - nawet przed chwilą rozmawiałam z panią wiceminister Nowakowską - tutaj niezbędne jest uregulowanie kwestii związanych z opieką nad osobami starszymi, choćby kwestii związanej z kierowaniem do domów pomocy społecznej i z ponoszeniem odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej.

    Główne tematy dotyczące zmian przeprowadzanych z tymi właśnie resortami, które wymieniłam, odnoszą się przede wszystkim do tych obszarów. Bardzo dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia