10. kadencja, 34. posiedzenie, 2. dzień (08-05-2025)

9. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie uczczenia Marszałka Józefa Piłsudskiego w 90. rocznicę śmierci (druki nr 1190 i 1214).

Poseł Daria Gosek-Popiołek:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 12 maja przypada 90. rocznica śmierci Józefa Piłsudskiego, jednego z ojców polskiej niepodległości i jednej z najważniejszych postaci w naszej historii.

    Józef Piłsudski pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Jego ojciec podczas powstania styczniowego był komisarzem powstańczego Rządu Narodowego. Młody Piłsudski kontynuował te tradycje. Już w wieku 20 lat został aresztowany za pomoc w przygotowaniu zamachu na cara Aleksandra III i zesłany na Syberię.

    Po powrocie z zesłania natychmiast włączył się w rodzący się właśnie w konspiracji polski ruch socjalistyczny i stał się jednym z najważniejszych przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej, która za cel obok walki z wyzyskiem i niesprawiedliwością obrała polską niepodległość. Po wybuchu rewolucji w 1905 r. utworzył Organizację Bojową PPS, która podjęła zbrojną walkę z rosyjskim zaborcą. Szansę na odzyskanie przez Polskę niepodległości Piłsudski widział również w czynnikach zewnętrznych, nieuchronnej wojnie między mocarstwami. Dlatego rozpoczął tworzenie konspiracyjnych organizacji paramilitarnych, które po wybuchu wojny miały stać się zalążkiem polskich sił zbrojnych. Dzięki temu tuż po wybuchu wojny możliwe było szybkie utworzenie Legionów.

    Po klęsce państw zaborczych Piłsudski powrócił do Warszawy i przy aprobacie wszystkich stronnictw stanął na czele polskich władz cywilnych i wojskowych. Jedną z pierwszych decyzji władz odrodzonej Rzeczypospolitej było przyznanie praw wyborczych kobietom, wprowadzenie 8-godzinnego dnia pracy oraz powszechnych ubezpieczeń. Piłsudski był też naczelnym wodzem podczas wojny polsko-bolszewickiej, kiedy istnienie młodego państwa polskiego znalazło się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. To dzięki jego przywództwu niepodległość udało się obronić, a bolszewickie wojska zostały powstrzymane i zmuszone do odwrotu, a przywódcy Rosji radzieckiej zostali zmuszeni do uznania niezależności państwa polskiego.

    W maju 1926 r. Piłsudski stanął na czele wojskowego zamachu stanu, obalił demokratyczne władze. Wprowadzono cenzurę, wybory przestały być demokratyczne, a opozycja była represjonowana. W pokazowym procesie na więzienie skazano tak zasłużone dla Polski osoby jak Wincenty Witos, Norbert Barlicki czy Herman Lieberman. Ta ciemna karta w życiorysie Piłsudskiego nie przekreśli jego ogromnych zasług dla odzyskania i obronienia przez Polskę niepodległości. Ale jestem też głęboko przekonana, że oddając dzisiaj hołd Józefowi Piłsudskiemu, nie wolno nam tej karty przemilczeć. Zamiast wybielania i cenzurowania historii potrzebujemy w Polsce przestrzeni, żeby uczciwie o niej rozmawiać. Bo wybielanie Piłsudskiego czy innych bohaterów w naszej historii nie szkodzi tylko im samym, ale również nam, ich spadkobiercom i potomkom. Dziękuję bardzo.

Przebieg posiedzenia