10. kadencja, 34. posiedzenie, 2. dzień (08-05-2025)
15. punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1186).
Poseł Paweł Śliz:
Dziękuję bardzo.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Dzisiaj jest pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ładu korporacyjnego w spółkach Skarbu Państwa, pierwsze czytanie, ale niestety drugi projekt. Pierwszy utknął w komisji, dlatego że dwie największe partie nie chciały, by został poddany pod głosowanie w Sejmie. To jest tak naprawdę czy to był tak naprawdę sprawdzian dla każdego posła, czy jesteśmy za odpartyjnieniem spółek Skarbu Państwa, czy nie. Dlatego dajemy ponownie szansę na pracę nad projektem zmieniającym rzeczywistość w spółkach Skarbu Państwa.
Jak wyglądała rzeczywistość? Przytoczę pewne doniesienia prasowe. Żona pana posła Krzysztofa Sobolewskiego z Prawa i Sprawiedliwości zasiadała w kilku radach nadzorczych: przed zawarciem małżeństwa - przez 13 lat w PIH-u, po ślubie z posłem w 2017 r. trafiła do rady nadzorczej lotniska Szczecin-Goleniów. Potem w latach 2018-2020 była w radach nadzorczych PKO TFI i Centrum Badań Jakości - spółki córki KGHM. Później trafiła do rad nadzorczych Anwilu, spółki Orlen Paliwa - obie spółki należą do Orlenu. W samym 2021 r. za pracę w spółkach Skarbu Państwa oraz spółkach samorządowych zarobiła ponad 800 tys. zł. Żona Ryszarda Czarneckiego w 2016 r. została zatrudniona w Armaturze Kraków, należącej do PZU, i spółce Elmen, należącej do PGE. W listopadzie 2023 r. trafiła do Zarządu Poczty Polskiej i była tam do lutego 2024 r. W tym czasie zaopiniowała 7 dokumentów, a zarabiała kilkanaście tysięcy złotych. W latach 2016-2023 żona Zbigniewa Ziobry była na stanowisku dyrektorskim, a w 2020 r. trafiła do zarządu Link4, grupa PZU, i w tym czasie zarobiła ponad 4,5 mln zł. Mąż Aleksandry Szczudło od 2018 r. był wiceprezesem PGNiG Obrót Detaliczny. Ponadto matka posłanki w latach 2020-2021 była członkinią Rady Nadzorczej Polmedic - spółki córki PZU. Partnerka Obajtka Paulina Sala zasiadała w czterech radach nadzorczych następujących spółek Skarbu Państwa: PKP Cargo Terminale, PKP Cargo Centrum Logistyczne Medyka-Żurawica, RCEkoenergia i NitroERG.
Beata Kozłowska-Chyła - prezes PZU i Piotr Nowak - członek zarządu wpłacili na rzecz Prawa i Sprawiedliwości po 45 510 zł, czyli dokładnie tyle, na ile pozwala ustawa o partiach politycznych. Znacznie mniej, ok. 12 tys. zł, przelali członkowie Rady Nadzorczej Banku PKO SA. I te wpłaty moglibyśmy wymieniać i wymieniać, i wymieniać.
I jak dobrze wykształceni, profesjonalni ekonomiści, prawnicy, specjaliści w danych dziedzinach mają wykorzystywać swój potencjał w polskich spółkach, skoro przegrywają z programem: Rodzina na swoim? Spółki Skarbu Państwa to nie jest łup wojenny przejmowany przez partię wygrywającą. Spółki Skarbu Państwa to nie bezpieczna przystań dla żon, matek, koleżanek, przyjaciół, znajomych. Spółki Skarbu Państwa to także nie okazja do dealu: my ci posadkę, a ty nam tam wpłacisz na kampanię lub na partię. Spółki Skarbu Państwa wreszcie to nie jest prywatny folwark. Spółki Skarbu Państwa to dobro wspólne. Oczywiście można powiedzieć, że to banał, ale znaleźliśmy się w czasach, gdy o podstawy, fundamenty demokratycznego państwa prawnego, rzetelnego, uczciwego zarządzania musimy się upominać. Tak, do tego doszło.
Pokazałem państwu doniesienia prasowe, a teraz pozwolę sobie zacytować głos ludzi, obywateli, który wybrzmiał podczas konsultacji społecznych dotyczących tej ustawy: Jestem za i jak konsultacje społeczne uważam za słuszne, to w tym wypadku ustawa powinna od razu pójść pod głosowanie, a najlepiej to zostać jak najszybciej ogłoszona. Ja jako obywatelka mam dosyć słuchania o tym, że kolejne pieniądze ze spółek Skarbu Państwa są defraudowane. Spółki Skarbu Państwa powinny się rozwijać, a nie stać w miejscu albo cofać się. Zmniejszenie upartyjnienia zarządów i rad nadzorczych w spółkach Skarbu Państwa oraz podniesienie kwalifikacji osób tam zasiadających jest w żywotnym interesie tak państwa, jak i jego obywateli, w tym i moim własnym. Bardzo potrzebna i oczekiwana inicjatywa, której celem jest kompetentne i przejrzyste zarządzanie naszym wspólnym majątkiem. To efekt sprzeciwu społeczeństwa wobec upolitycznienia spółek Skarbu Państwa. Najważniejszym kryterium powinny być niekwestionowane kompetencje i uczciwość zarządzania. Uważam, że ta ustawa jest konieczna, żeby spółki Skarbu Państwa nareszcie kierowane były w sposób transparentny przez wybitnych fachowców w danej dziedzinie. Najwyższy czas, by niekompetentni urzędnicy państwowi, nominaci partyjni przestali mieć wpływ na nasz majątek narodowy, chyba że posiadają kompetencje i są specjalistami w danej dziedzinie. Popieram w 100%. Potrzebna nam profesjonalizacja spółek Skarbu Państwa. To tylko niektóre z tych komentarzy.
87% komentarzy do tej ustawy wskazywało, że ustawa jest potrzebna. 65% osób uważało, że nie da się rozwiązać tego problemu inaczej niż przez ustawę.
I teraz: Co zmienia zaproponowana przez nas ustawa? Po pierwsze, otwieramy spółki z udziałem Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych na członków niezależnych, tj. całkowicie apolitycznych i wybranych w otwartych konkursach. Członek niezależny w ciągu 2 lat poprzedzających dzień powołania nie może należeć do partii politycznej, nie może być zatrudniony w partii politycznej lub biurze poselskim. Nie może też być w ciągu 2 lat poprzedzających posłem, sanatorem, radnym ani posłem w Parlamencie Europejskim. To chyba nie jest trudne. Nie może być tak, że przesiadamy się z jednego na drugie.
Otwarty konkurs z ogłoszeniem w BIP, z ustawowymi terminami na składanie kandydatur, jasnymi zasadami dla wszystkich. Szczegółowo opisujemy przebieg procedury konkursowej, aby zapewnić jego skuteczność. Jeśli zasady konkursu zostaną naruszone, ten konkurs będzie unieważniony.
Zmiany obejmują wszystkie spółki, w których Skarb Państwa bezpośrednio lub pośrednio, czyli przez inne spółki, ma prawo powoływać co najmniej 70% członków rad nadzorczych. Wszyscy pozostali członkowie, poza tymi 70%, muszą spełniać kryteria niezależności. W ten sposób łączymy gwarancję politycznego nadzoru i odpowiedzialności z zapewnieniem udziału fachowców z rynku. Chcielibyśmy, by w przyszłości ta zmiana dotyczyła jeszcze większej liczby spółek Skarbu Państwa i żeby w radach nadzorczych było więcej członków niezależnych. Tymczasem jednak przyjęliśmy, że próg dotyczący tych 70% pozwoli na zachowanie pełnej kontroli ministra aktywów państwowych nad spółkami Skarbu Państwa. Będziemy także rozważać tę możliwość, monitorując efekty wprowadzonych zmian.
W radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa mogą zasiadać tylko ci z dyplomami MBA, które są certyfikowane przez instytucje, które prezentują wysokie standardy kształcenia. Wykaz takich instytucji prowadzić będzie minister do spraw aktywów państwowych. Członek rady nadzorczej musi wykazywać się doświadczeniem w pracy na stanowisku kierowniczym lub prowadzeniem działalności na własny rachunek przez 3 lata. Nie może być tak, że takie funkcje pełni skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwa lub umyślne przestępstwa skarbowe.
Jawny rejestr wynagrodzeń - to jest bardzo ważne dla organów zarządzających i nadzorczych we wszystkich spółkach z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych. W ten sposób gwarantujemy społeczną kontrolę nad procesami wyboru. Wiesz, kto zasiada, gdzie i ile z tego ma korzyści. Kończymy z lukratywnymi datkami na partie polityczne i komitety wyborcze jako aktem dziękczynnym za otrzymane stanowisko. Zakazem wpłaty objęci będą członkowie rad nadzorczych i organów zarządzających spółek z udziałem Skarbu Państwa lub państwowej osoby prawnej.
Zachęcam wszystkie posłanki, wszystkich posłów do poparcia naszego projektu, bo to krok do ucywilizowania zasad zarządzania mieniem państwowym, czyli tak naprawdę naszym. Podnosimy wymogi fachowości wszystkich członków rad nadzorczych nominowanych politycznie i niezależnych: MBA, doświadczenie na kierowniczych stanowiskach. Wykonujemy pierwszy krok na drodze odpolitycznienia spółek Skarbu Państwa przez wprowadzenie do rad nadzorczych spółek członków niezależnych. Wprowadzamy transparentność w spółkach i ograniczamy zjawisko politycznej korupcji poprzez wprowadzanie jawnego rejestru wynagrodzeń i zakazów wpłat na partie polityczne, komitety wyborcze przez członków organów zarządzających i nadzorczych w spółkach Skarbu Państwa. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia