10. kadencja, 34. posiedzenie, 3. dzień (09-05-2025)

20. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Prawo o prokuraturze (druk nr 1205).

Poseł Marcin Warchoł:

    Bardzo dziękuję.

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Głównym celem postępowania karnego jest ustalenie prawdy, a głównym narzędziem do ustalenia prawdy są zeznania świadków. Te z pozoru banalne stwierdzenia mijają się niestety z obecną rzeczywistością. Dzisiaj dla niektórych mocno zaangażowanych politycznie prokuratorów to ustalona z góry teza ma zasadnicze i podstawowe znaczenie, a nie ustalenie prawdy, a dowody służą jedynie temu, żeby tej tezy dowieść. Pół biedy, jeżeli ta z góry ustalona teza jest zgodna z prawdą. Wtedy zeznania świadka stają się takim dowodem. Gorzej jest wówczas, jeżeli ta z góry ustalona teza ma niewiele wspólnego z prawdą, a zeznania są tylko po to, żeby świadków zastraszyć, szantażować, wywierać na nich niedozwoloną presję. Z takimi sytuacjami niestety mamy obecnie do czynienia, dlatego też ten projekt jest niezbędny do tego, żeby zagwarantować godność, poczucie praworządności i ochronić prawa świadków.

    Ten projekt, po pierwsze, likwiduje obecną uznaniowość prokuratora w przyznawaniu pełnomocnika świadkowi. To rozwiązanie, które występuje w art. 87 Kodeksu postępowania karnego, niestety charakteryzuje się tą uznaniowością. I po uważaniu, jak w przypadku omówionym przez pana posła Boguckiego, śp. pani Barbarze Skrzypek odmówiono udziału pełnomocnika, co stało się powodem późniejszego łamania prawa świadka na wielu poziomach. Jak wiemy, cała ta historia z naruszeniem prawa świadka skończyła się tragicznie.

    Ten projekt wprowadza istotne novum do obecnej procedury karnej, a mianowicie wyklucza prokuratora, który nie dopuścił pełnomocnika świadka. To rozwiązanie jest ze wszech miar zasadne, ponieważ nie ma żadnej innej sankcji wobec takiego prokuratora, który nadużywa prawa lub łamie prawo. Jeżeli by nie było tej sankcji, to możemy sobie wyobrazić równie dobrze, że usunięcie tej dowolności prokuratorskiej niestety niewiele by zmieniło, ponieważ sankcje dyscyplinarne czy sankcje karne, mgliste i przyszłe, są tak dalece nieefektywne w obecnym stanie prawnym, w sytuacji, w której Prokuratura Krajowa została nielegalnie przejęta, że trudno sobie wyobrazić, żeby one były realizowane. Dlatego też to rozwiązanie, które eliminuje prokuratora, który nie dopuszcza pełnomocnika świadka, jako natychmiastowe, konkretne jest ze wszech miar dobre i pożądane.

    Kolejny argument za tymi zmianami płynie, szanowni państwo, z analizy komparatystycznej. Według innych systemów prawnych, np. niemieckiego, § 68b StrafprozeŮordnung, pełnomocnik świadka ma prawo wziąć udział w przesłuchaniu. Wyeliminować go można tylko w trzech ściśle ograniczonych przypadkach: jeżeli brał udział w przestępstwie, jeżeli nie reprezentuje wyłącznie interesów świadka i jeżeli zagraża postępowaniu, utrudnia je. To są te trzy konkretne przypadki, bardzo wąsko rozumiane. W pozostałych przypadkach pełnomocnicy świadków w Niemczech mają pełne prawo do wzięcia udziału w takich przesłuchaniach. Takie rozwiązania występują również w wielu innych krajach. Gwarantują one rzetelność przesłuchania i prawa świadka.

    Na koniec chciałbym zaznaczyć duży walor drugiego proponowanego rozwiązania, mianowicie: nagrywanie rozpraw. Obecne rozwiązanie, które pozostawia całkowitą dowolność organowi procesowemu, jest dalece nieefektywne, dlatego możliwość samodzielnego nagrywania takiej rozprawy rzeczywiście daje gwarancję przede wszystkim transparentności, przejrzystości, zachowania procedur sądowych, co jest bardzo ważne. To jest też ważne dla samego sędziego, szanowni państwo. Sędzia może powiedzieć: tak, mam czyste ręce, dochowałem procedur, jest nagranie, strona miała prawo nagrywać całą rozprawę i nie mam sobie nic do zarzucenia, wszystko widać na materiale filmowym. (Dzwonek) Dlatego też projekt ze wszech miar jest godny polecenia i na pewno przyczynia się do zwiększenia praworządności i gwarancji procesowych. Bardzo dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia