10. kadencja, 35. posiedzenie, 1. dzień (20-05-2025)

1. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Zdrowia o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (druki nr 983 i 1226).

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Wojciech Konieczny:

    Dziękuję bardzo.

    Pani Marszałek! Szanowni Państwo! Bardzo dziękuję za te pytania oraz za generalnie pozytywne podejście do tej ustawy, zresztą takiego się spodziewaliśmy.

    Proszę państwa, pani posłanka Tracz zadała pytanie o kampanie społeczne dla młodych ludzi. I tutaj od razu może połączę kilka pytań o to, jak chcemy promować, jak chcemy edukować itd., jakimi metodami. Oczywiście tymi metodami, które są dostępne dla Ministerstwa Zdrowia, ale naszym głównym narzędziem jest Narodowy Program Zdrowia. Chodzi o to, co wynika z ustawy o zdrowiu publicznym, i o zapewnione tam środki, o które zabiegamy, aby od 1 stycznia na kolejne 5 lat były to wyższe kwoty niż do tej pory. Przez ten Narodowy Program Zdrowia możemy w różnych formach wskazywać realizatorów czy też ogłaszać konkursy czy podwykonawców dla różnych inicjatyw. Są tam jak najbardziej opisane te, nazwijmy to, miękkie działania służące edukacji, monitorowaniu, określaniu bardzo wielu takich spraw, które mogą nam dać wiedzę na temat tego, co się dzieje, jak się dzieje, dlaczego jest takie zagrożenie, a także są tam oczywiście opisane te działania edukacyjne, profilaktyczne. Jesteśmy też w kontakcie z wieloma ministerstwami, bo to jest międzyresortowy projekt. Jest udział ministerstwa edukacji, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Rozwoju i Technologii. Tak więc wiele ministerstw zgłaszało swoje uwagi, uwzględnialiśmy je i rozmawialiśmy o tym, co powinniśmy robić.

    Jakie kary, jakie egzekwowanie kar? Pani posłanka Czechak zadała takie pytanie. W innych miejscach też były takie pytania. Różne kary, kary grzywny od 500 do 500 tys., kary pozbawienia wolności. To są rzeczy, które wynikają z Kodeksu karnego. W zależności od nasilenia, łamania przepisów będą różne sytuacje, różne formy, różne zakresy, różny ciężar łamania tego prawa. Tak więc są tutaj przewidziane jak najbardziej kary i one będą, kiedy będzie taka potrzeba, dotkliwe. Przez Kodeks karny, przez rozprawę sądową, w ten sposób się to będzie odbywało. Zyskujemy takie możliwości dzięki tej ustawie.

    Pytanie o wytyczne, czy mamy jakieś dane odnośnie do używania, dlaczego w ten sposób do tego podchodzimy, czy były konsultacje. Konsultacje były wielokierunkowe, oczywiście również ze specjalistami, głównie medycznymi, ale nie tylko. Natomiast co do tego, na jakich danych się opieraliśmy, to jest to też realizacja naszych umów międzynarodowych i naszego udziału w różnych konwencjach, które tego dotyczą. Tam te badania naukowe na temat szkodliwości, wzrostu używania itd., zagrożeń są czynione i w wielu miejscach nie musimy ich powtarzać, tzn. to są badania wykonywane w różnych krajach, międzynarodowe, na których też się opieramy. Jesteśmy zobowiązani do wdrażania w życie działań, które zapobiegną, aby te rzeczy się już nie działy.

    Było pytanie o te produkty, w których mogą się znajdować substancje psychogenne, ale od strony narkotycznej. To jest w tzw. ustawie narkomańskiej. To jest inna ustawa, która tego dotyczy. Tego w tej ustawie nie możemy poruszać. To jest ustawa o czym innym. Natomiast tak, tam też jest to monitorowane. Procedujemy nad tzw. ustawą narkomańską, w której pewne rozwiązania będziemy przedstawiać niebawem.

    Pan poseł Dajczak powoływał się na pana prof. Balwickiego. Jak najbardziej prof. Balwicki jest zaangażowany w konsultacje, w prace nad tą ustawą, jak również nad tą, o której już tutaj wspominano, czyli nad tą, która uzyskała wpis.

    Było też pytanie, na jakim to jest etapie. Ustawa idąca krok dalej czy też uzupełniająca tą dzisiejszą uzyskała wpis w Zespole do spraw Programowania Prac Rządu, jest po konsultacjach, które właściwie kończą się z tym miesiącem, i będzie dalej procedowana.

    Oczywiście tutaj jest zakaz papierosów jednorazowych, są inne zakazy, natomiast można się spodziewać, że ona będzie wymagała notyfikacji dłuższej niż 3 miesiące, tak jak ta ustawa, dlatego że to jest zakaz, który w rozumieniu unijnym musi być notyfikowany w dłuższym okresie, być może roku, a być może dłużej.

    Chciałbym nadmienić, że jednocześnie w Unii Europejskiej, w Komisji toczą się prace nad kolejną dyrektywą. Ta dyrektywa prawdopodobnie będzie zakazywać papierosów jednorazowych, więc być może będziemy równolegle procedować prawo krajowe z procedowanym prawem unijnym. Zobaczymy, jak to będzie. My jesteśmy gotowi, żeby to robić, i jesteśmy na etapie końca konsultacji.

    Czy nowa ustawa... Nie. Sądzę, że nowa ustawa to... Znaczy, rzeczywiście jest tak, że tzw. branża reaguje. Branża reaguje i my też musimy reagować. W ustawie, którą przygotowujemy, idziemy nieco dalej, tak aby wyprzedzić te działania, ale mamy na to więcej czasu.

    Nawiasem mówiąc, może od razu odpowiem też panu posłowi Sachajce, tak, ustawa dotycząca alkoholu jest procedowana. Co do zakazu reklamy mogę powiedzieć, że 90-95% uwag, które do nas spłynęły, dotyczyło tego, żeby zakazać reklamy alkoholu, w związku z czym jest to obecnie przedmiotem analiz, znaczy chodzi konkretnie o piwo, bo alkoholu jako takiego w telewizji reklamować nie wolno.

    Natomiast musimy też tutaj powiedzieć kilka słów na temat przestrzegania obecnego prawa, ponieważ te reklamy w naszym odczuciu często wykraczają poza to, co jest dozwolone, a zgłaszane przez nasze instytucje informacje nie skutkują w naszym odczuciu wystarczającymi działaniami wymiaru sprawiedliwości.

    Jak walczyć ze sprzedażą internetową? Najpierw musi się pojawić zakaz sprzedaży. Oczywiście tutaj mamy różne możliwości monitorowania Internetu i tej sprzedaży, odpowiednie kary za to. Tak samo jak sprzedaż z automatów, w momencie kiedy będzie zakazana, pojawią się możliwości kontroli. Kto będzie kontrolował w sklepach? Będzie kontrolowała Państwowa Inspekcja Handlowa. Było pytanie, kto będzie analizował, czy skład zgadza się z tym zgłoszonym składem. Jeżeli będą podejmowane takie... będzie chęć kontroli tego, po prostu się taka kontrola pojawi, ponieważ będzie jakieś podejrzenie albo tak samo z siebie... Oczywiście Państwowa Inspekcja Handlowa nie dysponuje laboratoriami, ale w tej ustawie jest wyraźnie zaznaczone, że w zakresie swojej odpowiedzialności będzie działać. Czyli jeżeli to stwierdzi, odda to urządzenie czy też saszetkę do badania do odpowiednich laboratoriów, np. Głównego Inspektoratu Sanitarnego, i zostanie to zbadane. Więc będzie to współpraca instytucji w zależności od tego, czego będzie dotyczyło jakieś zagrożenie czy nieprawidłowość.

    Jaka jest szkodliwość w stosunku do innych produktów? Czy mamy na to badania? Kto za nie płaci? I tutaj oczywiście dysponujemy swoimi instytucjami, jak Biuro do spraw Substancji Chemicznych, jak Główny Inspektorat Sanitarny, jak instytuty medyczne, takie jak Narodowy Instytut Onkologii, które przeprowadzają różne badania w różnym zakresie, więc są to badania przeprowadzone przez instytucje państwowe bez możliwości jakiegoś zewnętrznego wpływu firm, które by chciały tutaj jakoś wpłynąć na te wyniki.

    Natomiast co do tej szkodliwości, to tutaj oczywiście bardzo długa dyskusja musiałaby się odbyć. Natomiast generalnie im mniej nikotyny, im mniej substancji, które szkodzą, tym, powiedzmy, lepiej, co nie znaczy, że to jest dobrze, ale oczywiście, że tak. I pod tym kątem możemy to rozpatrywać, dlatego m.in. w tej ustawie określamy maksymalną zawartość nikotyny w saszetkach itd. Oprócz tego, że pojedynczy produkt ma znaczenie, czyli to, co w nim jest, to druga rzecz jest taka, jak on jest dostępny i jak bardzo atrakcyjny, jak bardzo się rozpowszechnia. To jest druga strona medalu. Coś może być, nazwijmy to, nieco mniej szkodliwe, ale z racji innych rozprzestrzenia się tak bardzo, że ta szkodliwość jest znacznie większa niż tego pierwotnego produktu. Więc to jest długa dyskusja w różnych zakresach i na różnych danych trzeba się opierać.

    Kiedy regulacje dotyczące woreczków, czyli saszetek, bo woreczki są zakazane? Kiedy przygotujemy kompetencyjne instytucje kontrolne? Pytał pan poseł Woźniak. Saszetki będą doregulowane w następnej ustawie. W tej chwili jest ta regulacja, natomiast rzeczywiście naszym zdaniem jeszcze jest parę rzeczy do uregulowania. Widzimy, co się zadziało, kiedy Ministerstwo Finansów objęło akcyzą i te produkty. W związku z tym importerzy próbują szukać również pewnych luk w prawie. Nie chcę tego rozwijać, ale widzimy to i będą tutaj działania podejmowane, w tej ustawie, która ma również wpis: Zespół do spraw Programowania Prac Rządu.

    Jakie będą mechanizmy kontroli produktów pokrewnych? Tam, w tamtej ustawie one będą również opisane.

    Jaka edukacja? Na to odpowiedziałem. Sankcje, grzywne, ograniczenie wolności również.

    Pani posłanka Leniart. Jaki rynek sprzedaży? To w trakcie jeszcze wypowiedzi. Oczywiście to monitorujemy. Wiemy dokładnie, ale to głównie Ministerstwo Finansów ma te dane.

    Pan Kurowski. Kto będzie sprawował nadzór? Poszczególne instytucje - nadzór przypisany w swoich zakresach, od straży miejskiej, poprzez Policję, poprzez Główny Inspektorat Sanitarny, Państwową Izbę Handlową, wszystkie szkoły, to będzie nadzór oczywiście szkolny. Zależy kto i w jakim zakresie będzie...

    Co może nauczyciel poza szkołą? Oczywiście jak widzi, że ktoś pali to urządzenie, a ma wiedzę, gdzie ono zostało kupione, to jak najbardziej może to zgłosić, że od tej pory to jest zakazane i uczniowie nie powinni tego stosować.

    Jeszcze były pytania: Czy jest przewidziany program w szkołach, aby promować... Tak, oczywiście lekcje edukacji zdrowotnej, które niestety obecnie jeszcze nie są obowiązkowe, jak najbardziej będą obejmowały również takie zakresy. Oczywiście przez Narodowy Program Zdrowia będziemy realizować te rzeczy. Co w zamian? Działalność przez sport itd. Też to jest przedmiotem Narodowego Programu Zdrowia. Te programy, które są opisane, one dzisiaj są realizowane i będą realizowane w większym zakresie.

    Pani posłanka Tomczak. Na jakim etapie jest zakaz wyrobów jednorazowych? Powiedziałem, że kończą się konsultacje czy okrągły stół. Myślę, że po prostu konsultacje muszą być na odpowiednich etapach przeprowadzane. Możemy tutaj oczywiście zaangażować jak najbardziej i Komisję Zdrowia, i podkomisję do spraw zdrowia publicznego.

    Pani poseł Skowrońska. Jak monitorować, jak zakazywać, jak realizować pieniądze z akcyzy? Oczywiście to jest przedmiotem działań poszczególnych ministerstw i to monitorowanie dzięki oakcyzowaniu znacznie się poprawiło. Wiemy po prostu wszystko na temat tego, gdzie, ile tego produktu jest sprzedwane, w jakim dniu i pośrednio komu.

    Myślę, że to są wszystkie pytania. Pani posłanka Pępek - monitorowanie rynku substancji i form sprzedaży. Rzeczywiście to jest w tej ustawie, nad którą będziemy procedowali później. Tutaj mogę zaapelować o to, aby procedować nad tą ustawę jak najszybciej, gdyż ten czas jest tutaj w przypadku tej ustawy bardzo istotny.

    Jednak 3 miesiące na notyfikację upłynęły i obecnie trzeba jak najszybciej procedować, aby prezydent zdążył to podpisać przed wakacjami i by po 2 tygodniach te przepisy wkroczyły.

    Tutaj jeszcze było pytanie, czy np. pewne przepisy wejdą od razu, a pewne z opóźnieniem. Tak, tak będzie. Np. te dotyczące 20 mg w 1 g wejdą później, ponieważ tak to niestety jest. Rzeczywiście niektóre przepisy, np. zakaz sprzedaży nieletnim, będą już od 1 lipca, ale na to, żeby odpowiednio oznakować produkt itd., producenci dostają czas, bo to wynika z różnych regulacji, którym również podlegamy. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia