10. kadencja, 35. posiedzenie, 1. dzień (20-05-2025)

8. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia Marii Dąbrowskiej w 60. rocznicę jej śmierci (druki nr 1082 i 1155).

Poseł Elżbieta Gapińska:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Proszę mi pozwolić, że najpierw odniosę się do wypowiedzi pani poseł Lichockiej. Pani poseł, rządziliście 8 lat, była szansa. Mieliście ministerstwo kultury, a nawet ministra kultury w randze wicepremiera. Trzeba było wtedy apelować.

    (Poseł Joanna Lichocka: Apelowałam.)

    No właśnie, bardzo się cieszę.

    Proszę państwa, Maria Dąbrowska była kobietą niezwykłą, nietuzinkową. Pochodziła z patriotycznej rodziny. Jej ojciec, Józef Szumski, był powstańcem z 1863 r., a potem pracował jako administrator majątków ziemskich. Była osobą bardzo wykształconą. Ukończyła studia w Lozannie i Brukseli. Od początku angażowała się w działalność publiczną, głównie oświatową, nawet zapisała swój dom w Komorowie społeczeństwu. Dzisiaj mieści się tam biblioteka publiczna. Maria Dąbrowska była znakomitą powieściopisarką, nowelistką, eseistką i tłumaczką m.in. dzieł Czechowa, Gorkiego oraz Jensa Petera Jacobsena. Pracowała też jako nauczycielka.

    Dąbrowska była zaangażowana przed 1939 r. w ruch spółdzielczy i socjalistyczny, ale po 1945 r. starała się zachowywać dystans wobec komunistycznych władz, chociaż nie uważała jakiejś formy współpracy z nimi za zdradę. Była po wojnie osobą bardzo szanowaną. W 1957 r. otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1960 r. honorowe obywatelstwo miasta Kalisza stanowiącego pierwowzór Kalińca z ˝Nocy i dni˝.

    Książkowy debiut Dąbrowskiej to zbiór opowiadań ˝Gałąź czereśni˝ z 1921 r. Była autorką cyklu powieściowego ˝Noce i dnie˝, najbardziej znanego dzieła literackiego z tych, które stworzyła. Wśród opowiadań powojennych szczególne znaczenie ma ˝Na wsi wesele˝. Spod jej pióra wyszły także dwa dramaty historyczne: ˝Stanisław i Bogumił˝ oraz ˝Geniusz sierocy˝.

    Do historii literatury przeszły także ˝Dzienniki˝ Dąbrowskiej, w których pochyliła się nad własną twórczością, nad sytuacjami, jakie spotkały ją w życiu. Jej przyjaciółka Anna Kowalska wielokrotnie twierdziła, że to właśnie ˝Dzienniki˝ okażą się głównym dziełem tej autorki. Pierwszy wpis w ˝Dziennikach˝ pochodzi z 1914 r., a ostatni z maja 1965 r.

    Jak państwo wiecie, Maria Dąbrowska była pięciokrotnie nominowana do Nagrody Nobla. Największe szanse jej otrzymania miała w 1965 r. Niestety nie dożyła rozstrzygnięcia tego konkursu. Szkoda, bo prawdopodobnie mielibyśmy jeszcze jedną noblistkę.

    Szanowni Państwo! Myślę, że nie ma między nami tutaj żadnych różnic. Klub Koalicji Obywatelskiej, tak jak inne kluby, przychyla się do tego, żeby przyjąć uchwałę upamiętniającą znakomitą polską pisarkę Marię Dąbrowską w 60. rocznicę śmierci. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia