10. kadencja, 35. posiedzenie, 2. dzień (21-05-2025)

10. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Mikołaj Dorożała:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Bardzo dziękuję za ważne pytanie i wczorajszą dyskusję, którą zresztą prowadziliśmy też na posiedzeniu komisji ochrony środowiska, w sprawie Białowieży.

    Pozwólcie państwo, że zacznę od krótkiego cytatu: Las wyhodowany przez człowieka tak się ma do puszczy, jak krowa do żubra, jak kundel wiejski do wilka, jak Puszcza Notecka, Kampinoska i Niepołomicka do Puszczy Białowieskiej. Jak tombak do złota. Tak pisała prof. Simona Kossak - profesor nauk leśnych, osoba, która dedykowała swoje życie pracy, mieszkała tam, działała na co dzień. Poznała puszczę białowieską jak mało kto. Powstał nawet ostatnio film o jej osobie, o jej drodze. Myślę, że właśnie w sprawie puszczy białowieskiej miała do powiedzenia więcej niż ktokolwiek inny.

    Szanowni Państwo! Mówimy z uznaniem o pani prof. Simonie Kossak, cytuję też z uznaniem jej słowa, a jednocześnie zdaję sobie sprawę, że przez te wszystkie lata ciągle za mało robimy, żeby chronić to najcenniejsze dziedzictwo, jakim jest Puszcza Białowieska. Uzasadnienie wpisu na listę UNESCO w 1979 r., kryterium brzmi dokładnie tak: Puszcza Białowieska obejmuje siedliska naturalne najbardziej reprezentatywne i najważniejsze dla ochrony różnorodności biologicznej, włączając te, w których występują zagrożone gatunki o wyjątkowej uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki lub ochrony przyrody. To są wszystkie te elementy, które ma w sobie Puszcza Białowieska.

    Szanowni Państwo! Przejmując Ministerstwo Klimatu i Środowiska w grudniu 2023 r., odziedziczyliśmy konkretną, zastaną rzeczywistość, jeśli chodzi o prace dotyczące Puszczy Białowieskiej. O tych działaniach chętnie państwu powiem. Sam spędziłem w marcu ub.r. w Białowieży kilka dni wspólnie z przedstawicielami komisji UNESCO, którzy przyjechali po 5-letniej przerwie zobaczyć, jak wygląda sytuacja tam, na miejscu. To, co najważniejsze, szanowni państwo, to fakt, że zmieniły się okoliczności, zmieniła się sytuacja. Ten plan wcześniej, ta walka, która tam w ogóle trwała, to wszystko odbywało się w trochę innych okolicznościach. Dzisiaj z uwagi na sytuację na granicy - mówimy o zaporze, mówimy o perspektywie inwestycji w Tarczę Wschód - te wszystkie elementy związane z wojną hybrydową zmieniły zupełnie pole gry i wyzwania, przed którymi stoimy w kontekście ochrony najcenniejszego obiektu przyrodniczego, jaki mamy w Polsce. Ta wizyta była bardzo merytoryczna, bardzo dobra. Chciałem jeszcze raz podziękować Straży Granicznej, Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwu Obrony Narodowej za merytoryczne wsparcie. Przedstawiciele komisji UNESCO mieli wstęp tam, gdzie chcieli, mogli zobaczyć to, co było dla nich istotne, po to, żeby przygotować najbardziej rzetelny, najlepszy dokument i wydać najlepsze możliwe rekomendacje. Z naszej strony najważniejszym zadaniem było to, żeby pokazać, jak wygląda rzeczywistość, pokazać, jak zmieniły się okoliczności, pokazać też ten kontekst geopolityczny, który jest niezwykle ważny, jak również plany i zadania, które dzisiaj musimy wdrożyć, bo zmieniła się sytuacja i musimy bardziej chronić Puszczę Białowieską.

    Pani poseł pytała o te zagrożenia. Musimy jasno dzisiaj powiedzieć, że widmo zagrożenia nad Puszczą Białowieską cały czas wisi. Zrobimy wszystko i robimy wszystko, żeby do tego nie doszło. Natomiast perspektywa roku 2027, następnej komisji... My dzisiaj tego nie wiemy, ale musimy zrobić wszystko, musimy wykonać całą tę pracę, o której mówiliśmy wczoraj na posiedzeniu komisji środowiska, żeby oddalić to zagrożenie dotyczące potencjalnego wpisania Puszczy Białowieskiej na listę obiektów zagrożonych na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Wyobraźcie to sobie państwo - to byłaby katastrofa dla całego naszego państwa, nieważne za jakiego rządu by się tak stało.

    Szanowni Państwo! Jeszcze niedawno mieliśmy protesty w Puszczy Białowieskiej, protesty, które stały się pewną podwaliną jakiegoś obywatelskiego DNA. To połączyło wielu ludzi. W zasadzie bez względu na wiek czy jakieś przekonania wszyscy bez różnicy chcieli chronić Puszczę Białowieską. Faktycznie, jeśli chodzi o decyzję Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącą zakazu eksploatacji gospodarczej Puszczy Białowieskiej od 2017 r., to widzimy, że ten aspekt, który też często był podnoszony jako kluczowy z uwagi na miejsca pracy itd., to nie jest rzecz, na którą powinniśmy patrzeć w kontekście jakiegoś przewrotu kopernikańskiego - to jest wręcz potrzeba. Tam nie ma problemu, szanowni państwo, po wyłączeniu tej gospodarki leśnej, od tylu lat. Gminy, z którymi współpracujemy, z którymi rozmawiamy, stawiają na turystykę. To jest strategia, która jest oczywista. One wiedzą, w jakim kierunku chcą iść. To ten rząd przygotował projekt, który wszedł, ustawę dotyczącą subwencji ekologicznej. Dzisiaj, wczoraj mówił o tym też starosta hajnowski, chodzi o 4 mln zł dodatkowo w przypadku tylko starostwa, ale też są tu gminy, powiaty, województwa. Wszystkie te regiony, które mają obszary, na terenie których chroni się przyrodę: czy parki narodowe, czy parki krajobrazowe, dzisiaj dostają dodatkowe pieniądze. (Oklaski)

    Pani poseł, odpowiadając na to pytanie, (Dzwonek) powiem, iż jest to oczywiste, że potrzeba ochrony Puszczy Białowieskiej jest i jest ona szczególna. W tej perspektywie, o której mówiliśmy wczoraj na posiedzeniu komisji środowiska, w tym timingu, w tym planie, jeśli chodzi o ten rok, do końca tego kwartału pokażemy ten projekt, jak on ma wyglądać. Później rozpoczną się konsultacje, oczywiście ten głos obywatelski będzie tu uwzględniony. Chcielibyśmy do końca tego roku zamknąć procedurę tworzenia zintegrowanego planu zarządzania Puszczą Białowieską, pierwszego w historii, który jest wymagany przez UNESCO. Jeśli chcemy utrzymać status UNESCO, jeśli chcemy zabezpieczyć Puszczę Białowieską dla przyszłych pokoleń, to po prostu musimy to zrobić.

    Szanowna pani marszałek, pozwoli pani, że jeszcze zakończę.

    Jeśli rozpocząłem cytatem, to chciałbym też zakończyć cytatem również z pani prof. Simony Kossak, która powiedziała kiedyś piękne zdanie: Sławna Puszcza Białowieska zajmuje tyle miejsca, co czubek igły na największym globusie. W tej mikrokropce leży jedyna na planecie odwieczna ostoja dla 500 ssaków niemal wymarłego gatunku. Sprawmy, aby Puszcza Białowieska zajęła trochę więcej niż czubek tej igły, o której pisała pani prof. Simona Kossak. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia