10. kadencja, 35. posiedzenie, 2. dzień (21-05-2025)
10. punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Dariusz Mazur:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W pełni zgadzam się ze wstępną tezą wygłoszoną przez pana posła zadającego pytanie, że nie powinno nigdy dojść do takiej sytuacji, że mamy tego rodzaju wątpliwości. Niestety to, że do niej doszło, jest smutną spuścizną poprzednich dwóch kadencji Sejmu, kiedy bardzo poważnie zostały podkopane fundamenty niezależności polskiego sądownictwa. W związku z tym mamy do czynienia z istnieniem Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, która w świetle licznych orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jak również Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie jest niezależnym i bezstronnym sądem ustanowionym ustawą w rozumieniu art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, w rozumieniu art. 45 konstytucji, w rozumieniu art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej i w rozumieniu art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej. Nie jest sądem, który dawałby należytą ochronę prawną w sprawach, w których wchodzi w grę interpretacja prawa unijnego.
Jeżeli chodzi o samą procedurę dotyczącą stwierdzenia ważności wyborów, to ona wygląda w taki sposób, że zgodnie z art. 313 ustawy o Sądzie Najwyższym obwodowa komisja wyborcza po ustaleniu wyników wyborów sporządza protokół głosowania w obwodzie w wyborach na prezydenta RP i przekazuje okręgowej komisji wyborczej. Następnie okręgowa komisja wyborcza, kiedy już zgromadzi protokoły ze wszystkich podległych jej obwodów głosowania, ustala niezwłocznie zbiorcze wyniki głosowania i sporządza w dwóch egzemplarzach protokół, który w zapieczętowanej kopercie przesyła Państwowej Komisji Wyborczej. Po otrzymaniu tych protokołów Państwowa Komisja Wyborcza dokonuje sprawdzenia prawidłowości ustalenia przez okręgową komisję wyborczą zbiorczych wyników głosowania i w razie stwierdzenia nieprawidłowości w ustaleniu tych zbiorczych wyników zarządza ponowne ustalenie tych wyników. Natomiast zgodnie z art. 316 Kodeksu wyborczego niezwłocznie po otrzymaniu i sprawdzeniu protokołów od wszystkich okręgowych komisji wyborczych Państwowa Komisja Wyborcza ustala wyniki głosowania na kandydatów na prezydenta RP i sporządza protokół głosowania. Stwierdzenie wyniku wyborów następuje na podstawie wyników ustalonych w protokole głosowania. Państwowa Komisja Wyborcza stwierdza to w drodze uchwały, którą przekazuje marszałkowi Sejmu, urzędującemu prezydentowi i wręcza nowo wybranemu prezydentowi Rzeczypospolitej. W myśl art. 318 Kodeksu wyborczego wyniki głosowania i wynik wyborów Państwowa Komisja Wyborcza podaje do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia, które podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Kodeks wyborczy przewiduje możliwość wniesienia protestu przeciwko wyborowi prezydenta RP, który wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego nie później niż w ciągu 14 dni od dnia podania wyniku wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą. Takie uprawnienie wynika także z art. 129 ust. 2 konstytucji, zgodnie z którym wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyboru prezydenta RP na zasady określonych w ustawie. Przepis art. 129 ust. 3 konstytucji stanowi, że w razie stwierdzenia nieważności wyboru prezydenta RP przeprowadza się nowe wybory na zasadach przewidzianych w art. 128 - zarządzenie wyborów prezydenckich i kadencja - dla przypadku opróżnienia urzędu prezydenta RP. Protest wnosi się przeciwko wyborowi prezydenta, nie przeciwko wyborom w ogóle. Oznacza to, że wnoszący protest powinien sformułować konkretne zarzuty przez wskazanie, w jaki sposób jego zdaniem przepisy Kodeksu wyborczego zostały naruszone, jakie przestępstwo przeciwko wyborom zostało popełnione. Wnoszący protest powinien uprawdopodobnić swoje zarzuty przez przedstawienie lub wskazanie dowodów, na których się opierają, pod rygorem pozostawienia protestu bez nadania mu dalszego biegu. Następnie zgodnie z art. 323 Kodeksu wyborczego Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie trzech sędziów w postępowaniu nieprocesowym. Wydaje opinię w formie postanowienia w sprawie protestu. Uczestnikami postępowania są wnoszący protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej albo jego zastępca i prokurator generalny. I tutaj zgodnie z art. 26 § 1 pkt 2 ustawy o Sądzie Najwyższym do właściwości Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych należy rozpoznawanie m.in. protestów wyborczych i protestów przeciwko ważności referendum oraz stwierdzenie ważności wyborów.
Ustanowiona w tej ustawie o Sądzie Najwyższym procedura rozpatrywania protestów przebiega dwuetapowo. Najpierw jest rozpatrzenie protestów w postępowaniu nieprocesowym, procedury cywilnej przez trzyosobowe składy sędziowskie, które wydają opinię w sprawie protestu. W opinii przedstawia się stanowisko co do zasadności zarzutów, protestu wraz z oceną, czy naruszenie przepisów Kodeksu wyborczego lub popełnienie przestępstwa miało wpływ na wynik wyborów. Finalnie Sąd Najwyższy na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą, a także po rozpoznaniu wszystkich złożonych protestów rozstrzyga o ważności wyboru prezydenta Rzeczypospolitej, wydając uchwałę, którą podejmuje w ciągu 30 dni od dnia podania wyników wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą. W tej sprawie Sąd Najwyższy orzeka w składzie całej Izby. Jest formułowana teza, że po upływie tego terminu Sąd Najwyższy traci uprawnienie do wydania uchwały o ważności wyboru prezydenta RP, co spowodowałoby konieczność zarządzania nowych wyborów na zasadach określonych w art. 293 Kodeksu wyborczego. Uchwała w sprawie ważności wyborów zapada na posiedzeniu jawnym przy obowiązkowym udziale prokuratora generalnego, przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej. Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego są sprawozdania (Dzwonek) z wyborów przedstawione przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinie wydane w wyniku rozpoznania protestów przeciwko wyborowi prezydenta.
Tym, co budzi zasadniczą wątpliwość, jest fakt, że tym organem, który ma rozpoznawać protesty wyborcze, jest Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, której legalność w świetle prawa europejskiego i europejskiej konwencji praw człowieka została stwierdzona w wielu wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka...
(Głos z sali: Sąd Najwyższy.)
(Głos z sali: Nie kłam.)
Wicemarszałek Monika Wielichowska:
Panie pośle Jabłoński...
(Poseł Michał Wójcik: Ale on o co innego pytał.)
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Dariusz Mazur:
...poczynając od sprawy Reczkowicz przeciwko Polsce, a kończąc na sprawie Dolińska-Ficek przeciwko Polsce, a także w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 21 grudnia 2023 r., sygn. C-718/21, gdzie pytanie prejudycjalne zadawał należący do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych pan Zaradkiewicz, a odmówił odpowiedzi na to pytanie prejudycjalne TSUE.
(Głos z sali: Uznajecie te wyroki, które są dla was wygodne.)
Dlatego odmówił odpowiedzi, bo stwierdził, że to nie jest niezależny i bezstronny sąd ustanowiony ustawą w rozumieniu prawa Unii Europejskiej. A więc mamy tutaj do czynienia z bardzo poważnym problemem prawnym, który został wywołany przez niszczące polską praworządność działania podczas dwóch poprzednich kadencji Sejmu, które ustanowiły sprzeczną z polską konstytucją, europejską konwencją praw człowieka i prawem europejskim Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.
Jeszcze może tylko przypomnę, że 18 grudnia 2024 r. została wydana uchwała nr 162 Rady Ministrów, w której w § 2 w pkt 7 Rada Ministrów wyraziła stanowisko, że w razie publikacji orzeczeń wydanych przez nieprawidłowe składy Sądu Najwyższego, a w takim składzie będzie wydawana każda uchwała Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, takie orzeczenie nie daje rękojmi niezależności od władzy ustawodawczej, wykonawczej. Nieprawidłowości w procesie powoływania sędziów nie pozwalają na uznanie Sądu Najwyższego orzekającego o składach, w których zasiadała osoba powołana do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim przez prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z 8 grudnia 2017 r., za sąd ustanowiony na podstawie ustawy, w związku z czym w razie publikacji takiego aktu będzie on zawierał adnotację, że jest to akt, który nie jest aktem niezależnego i bezstronnego sądu...
(Głos z sali: Sobie może gadać, ile chce.)
...zgodnie z wymienionymi orzeczeniami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia