10. kadencja, 35. posiedzenie, 2. dzień (21-05-2025)

10. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Zastępca Prokuratora Krajowego Marek Jamrogowicz:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Odpowiadając na pytania, wstępnie nakreślę zadania, które zarządzeniem prokuratora krajowego z 16 sierpnia 2024 r. zostały nakreślone przed zespołem, który zajął się analizą i oceną wybranych spraw pozostających w zainteresowaniu opinii publicznej pod kątem prawidłowości ich prowadzenia, zasadności podejmowania decyzji oraz merytorycznej oceny końcowych rozstrzygnień. Pytanie dotyczy drugiej części raportu, która została przedstawiona w kwietniu 2025 r.

    Zakresem badań zespół powołany przez prokuratora krajowego objął 400 postępowań. Wśród tych 400 postępowań w 233 postępowaniach stwierdzono bardzo istotne uchybienia, braki, o których powiem później, które spowodowały wydanie stosownych rekomendacji zespołu. W 36 sprawach zespół rekomendował podjęcie lub wznowienie postępowań, w 28 sprawach zespół rekomendował wszczęcie postępowań karnych dotyczących działań prokuratorów, a w 43 sprawach - wszczęcie postępowań służbowych dotyczących działań prokuratorów. Oczywiście te rekomendacje będą podstawą zainicjowania postępowań służbowych, dyscyplinarnych czy też karnych. Nie mogę tutaj mówić o konkretnych osobach, ponieważ kwestia odpowiedzialności dyscyplinarnej lub karnej zostanie rozstrzygnięta w konkretnych postępowaniach.

    Będzie to przebiegało w następujący sposób. Są już doświadczenia z pierwszej części raportu, który objął, przypomnę, 200 postępowań. W przypadkach, w których zespół uznał, iż doszło do popełnienia przestępstwa, działania prokuratorów prowadzących czy też nadzorujących postępowania mogą wyczerpywać znamiona przestępstw karnych, stosowne informacje wraz z materiałem zostaną skierowane do wydziału spraw wewnętrznych. Wydział spraw wewnętrznych czy wskazana prokuratura będą samodzielnie podejmować decyzję odnośnie do tego, czy postępowanie karne zostanie wszczęte, czy też nie zostanie wszczęte. Jeżeli chodzi o postępowania służbowe czy dyscyplinarne, to w tych 43 sprawach materiały zostaną przekazane do prokuratora krajowego i postępowania zostaną zainicjowane przez rzeczników dyscyplinarnych. Mówię: zostaną przekazane. To jest pewne uproszczenie, ponieważ te materiały już są przekazywane. Myślę, że do końca przyszłego tygodnia w przypadku każdej ze spraw, które zostały rekomendowane przez zespół, materiały zostaną przekazane właściwym dysponentom. Jeżeli chodzi o te postępowania, w przypadku których wydano rekomendację, mówię tu o 36 sprawach, rekomendację dotyczącą podjęcia lub wznowienia postępowania, to pisma zostały skierowane do właściwych prokuratorów regionalnych, aby w ramach własnych kompetencji podjęli decyzje, względnie, aby decyzje zostały podjęte przez prokuratorów w jednostkach na tym szczeblu, na którym postępowania były prowadzone.

    Jeżeli chodzi o podstawowe zarzuty, które zostały sformułowane, mówię o nieprawidłowościach dotyczących tych postępowań, które były przedmiotem badania, to są one w zasadzie tożsame, prawie tożsame - być może jest to tylko kwestia pewnych akcentów - z zarzutami, które były formułowane w pierwszym raporcie, w pierwszej części raportu. Generalnie można to pogrupować w bloki tematyczne. Istotną okolicznością, którą zespół zauważył i przedstawił w swoim opracowaniu, było niezasadne wszczynanie postępowań w sprawach, w przypadku których tak naprawdę od samego początku było jasne, iż materiał dowodowy nie pozwala na wszczęcie postępowania. Oczywiście intencjonalny charakter wszczynania postępowań był łatwo dostrzegalny.

    Odwrotna sytuacja miała miejsce w sprawach, w których pomimo istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, albo prowadzono wielomiesięczne postępowania sprawdzające, a przypomnę, że powinny one zostać zakończone po 30 dniach, albo odmawiano wszczęcia postępowania bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Mówię tutaj o tych sprawach, które, nazwijmy to umownie, były w zainteresowaniu kierownictwa Prokuratury Krajowej.

    Kolejną kwestią, w przypadku której zespół uznał, iż działania naruszały zasady obiektywizmu czy też rzetelnego prowadzenia postępowania, była kwestia wyznaczania jednostek bądź też przekazywania postępowań do innych jednostek prokuratury. Według raportu zdarzały się sytuacje, w których od początku kierowano sprawę do konkretnej prokuratury. Na etapie prowadzenia postępowania, kiedy kierunek postępowania nie był zgodny z oczekiwaniem kierownictwa Prokuratury Krajowej, dokonywano bądź zmiany referenta, bądź zmiany prokuratury, do której przekazywano to postępowanie. Charakter tej decyzji, wydaje się, był jednoznaczny. (Dzwonek)

    Kolejny zarzut dotyczył odmiennej oceny zawiadomień kierowanych przez różne podmioty. Bez wątpienia ta analiza, te materiały pozwalają na stwierdzenie, że zarzuty były traktowane w nierówny sposób. Mówię tutaj np. o przestępstwach tzw. mowy nienawiści. Arbitralnie podejmowano decyzję o odmowie wszczęcia postępowania, kiedy to postępowanie dotyczyło pewnych środowisk. Odmienna sytuacja miała natomiast miejsce, gdy sprawa dotyczyła zupełnie innych środowisk, zbliżonych do obozu sprawującego wówczas władzę.

    To opracowanie jest gigantyczne, liczy ponad 900 stron. Bardzo trudno je tak szybko i skrótowo zrecenzować, natomiast wydaje mi się, że broni się ono tym, że jest bardzo szczegółowe. To nie jest opinia jednego, dwóch, trzech prokuratorów czy nawet zespołu. Jest to analiza 400, w sumie 600 postępowań wraz z opisaniem tych mechanizmów. Zapoznanie się z nimi przez, jak w moim przypadku, wieloletniego prokuratora pozwala na dość smutną konstatację. Muszę jeszcze dodać jedno zdanie, że...

    (Głos z sali: Drugie pytanie można wydłużyć, a nie odpowiedź. Już jest 1,5 minuty...)

    Wicemarszałek Monika Wielichowska:

    Pani poseł...

    (Głos z sali: Zgodnie z regulaminem...)

    Zgodnie z regulaminem to ja mogę zadecydować, kiedy przerwać panu ministrowi, i jeszcze nie przerywam.

    Panie ministrze, proszę kontynuować, skupić się na odpowiedzi i pamiętać, że jeszcze ma pan pytanie dodatkowe i odpowiedź.

    (Głos z sali: Pani marszałek...)

    (Głos z sali: Nie ma pytania dodatkowego. Czasu też pan nie ma. Dziękuję, do widzenia.)

    Proszę skończyć swoją myśl.

    Zastępca Prokuratora Krajowego Marek Jamrogowicz:

    Odpowiem na ostatni fragment tego pytania dotyczący mechanizmu wywierania wpływu. Bardzo rzadko, na co wskazuje zespół, dochodziło do wydania bezpośredniego polecenia w formie przewidzianej ustawą - Prawo o prokuraturze. Generalnie były to sugestie, które niestety były jednoznacznie odczytywane przez prokuratorów prowadzących postępowanie. Te decyzje były podejmowane stosownie do pism instrukcyjnych, zaleceń, uwag osób nadzorujących postępowanie w zwierzchnich jednostkach. Dziękuję.

Przebieg posiedzenia