10. kadencja, 35. posiedzenie, 2. dzień (21-05-2025)

12. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych o rządowym projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzaniem centralnego systemu informacji rynku energii (druki nr 1209 i 1278).

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Miłosz Motyka:

    Bardzo dziękuję.

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odniosę się do istoty projektu, a później do sprawozdania komisji, o którym mówiono tutaj w zakresie poprawek, i do dyskusji na sali plenarnej. Projekt jest projektem potrzebnym, który odpowiada na wyzwania rynku ze strony małych, średnich przedsiębiorstw ze względu na dostosowanie systemów informatycznych, ze względu na dostosowanie wdrażanych zmian do kompleksowego systemu. Operator systemu, Polskie Sieci Elektroenergetyczne, jest gotowy. Tutaj nie ma żadnych przesunięć. Tę pracę wykonaliśmy, tę pracę operator wykonał. Polskie Sieci Elektroenergetyczne pracują bardzo intensywnie nad tym procesem i są dokładnie o czasie, jeśli chodzi o proces, są dobrze do tego przygotowane.

    Są jednak mniejsi uczestnicy rynku, przedsiębiorcy, towarzystwa obrotu energią, dla których jest to wyzwanie. Rosnące dzisiaj ceny tych usług zobligowały nas do reakcji. Będziemy reagowali dla dobra polskich przedsiębiorców, będziemy odbierali sygnały, które do nas docierają. Będziemy ten proces przygotowywali tak, żeby środki z KPO, które zostały odblokowane dzięki naszemu rządowi, mogły trafić do Polski. Bo jest to jeden z kamieni milowych, szanowni państwo. To nie jest tak, że ktoś sobie tę ustawę wymyślił i ją np. wpisał w ramach kamienia milowego. Nikt kamieni milowych nam nie narzucił. To rząd pana premiera Morawieckiego je wynegocjował wspólnie z Komisją Europejską. Takie terminy, do których kompletnie polskich przedsiębiorców nie przygotował, którym narzucił odpowiedzialność, a którym nie dał dofinansowania do tego systemu, zostały nałożone przez poprzedni rząd. Dlatego dzisiaj my dostosowujemy ustawę i te terminy do praktyki polskich przedsiębiorców.

    Jako operator systemu przesyłowego, bo o to pytał pan poseł Mulawa, jesteśmy do tego gotowi, więc tutaj nie ma absolutnie żadnych opóźnień. Ale jeżeli polscy przedsiębiorcy są w potrzebie, to będziemy reagowali, czy się to posłom Konfederacji podoba, czy też nie.

    Jeżeli chodzi o kwestie związane z poprawkami, niezwykle istotnymi, które są w istocie powiązane z tym projektem, moim zdaniem bardzo bezpośrednio, to jest wsparcie dla przedsiębiorstw energochłonnych, to jest wsparcie dla hutników. Dzisiaj słyszeliśmy i z tej mównicy, i w trakcie debaty, że ci przedsiębiorcy wymagają pomocy. Tak, to prawda. Wreszcie mają rząd, który na te wnioski odpowiada. Na posiedzeniu komisji niestety przedstawiciele opozycji, partii PiS - dzisiaj składają do marszałka wniosek w swoim wystąpieniu klubowym o to, by zagwarantować szybsze wypłaty - nie poparli tej propozycji. Wy się wstrzymaliście od głosu.

    Dzisiaj ci, którzy protestują, protestują przeciwko polityce braku reakcji, odpowiedniej reakcji na wyzwania przedsiębiorstw energochłonnych. Ta poprawka, która przyspiesza wypłacanie zaliczek, która gwarantuje im po prostu płynność, żeby ich było stać na funkcjonowanie, jest niezwykle istotna i nasz rząd taką poprawkę zaakceptował. Wspólnie resort rozwoju i technologii pracuje nad kolejnymi rozwiązaniami dla przedsiębiorstw energochłonnych, bo to są miejsca pracy. Myślę, że ci, którzy dzisiaj mówią o przedsiębiorstwach energochłonnych, a którzy tej poprawki z opozycji nie poparli, powinni akurat uderzyć się we własne piersi. To nie jest ustawa, która mówi o podatkach, to nie jest ustawa, która nakłada jakieś nowe obciążenia na odbiorców, bo ich po prostu nie ma.

    Natomiast my jako rząd przeforsowaliśmy - tak, tutaj przy państwa udziale, choć nie potraficie państwo tego przyznać - ustawę, która likwidowała opłatę mocową de facto do zera. Zwracam się do pana posła Mariusza Krystiana. Dziękuję, panie pośle, za poparcie dobrych ustaw naszego rządu i tego, że mogliśmy opłatę mocową obniżyć do zera, co realnie wpłynęło na obniżki cen energii, z tym tylko, że opłata mocowa nie została obniżona do zera za waszych rządów. A szkoda, bo wtedy mieliśmy do czynienia z najwyższymi cenami energii. Wtedy mówiono o tym, że kolejne rządy, pani premier Szydło, pana premiera Morawieckiego, doprowadzą do niższych cen energii, było to wprost zapisane w programie. Efektem tego był wzrost cen energii po 8 latach rządów, tego programu, o 70%. Więc trochę się rozjechała rzeczywistość z tymi deklaracjami. Ale liczę, że to będzie kolejna ustawa, która zagwarantuje etapowanie procesu, który później doprowadzi do tego, że będzie można szybciej reagować na rynku energii. Chodzi o to, żeby odbiorcy końcowi mogli szybciej, np. od przedsiębiorstwa energetycznego, które jest po to, żeby im służyć, zmienić sprzedawcę. Rozmawiamy też na temat kolejnych uproszczeń na rynku energii, o czym za chwilę będę mówił.

    Było sporo o licznikach zdalnego odczytu i tak, analizujemy ten proces. Mamy zespół, który ocenia wdrażanie tego zobowiązania potrzebnego dla odbiorców i tutaj jesteśmy na dobrym etapie. W pełni wywiążemy się z tych zobowiązań, które podjęliśmy. Ten proces jest naprawdę zaawansowany.

    Pan poseł Mulawa mówił o tym, że to jest jakieś opóźnienie resortu. No nie. To jest odpowiedź na wyzwania, jeśli chodzi o przedsiębiorców, które są, a które zostały im narzucone w 2021 r. My nie nadzorujemy - może tu pana posła już nie ma, ale taka lekka lekcja - jako ministerstwo klimatu Polskich Sieci Elektroenergetycznych, nie nadzorujemy przedsiębiorstw energetycznych. Szczególnie nie nadzorowaliśmy procesu legislacyjnego naszych poprzedników, a szkoda, bo może by dzisiaj do tych opóźnień nie dochodziło.

    Jeśli chodzi o system ETS, to na posiedzeniach rady ds. energii i klimatu zdecydowanie to podnosimy. Jest przestrzeń do tego, na poziomie europejskim również, by to wprowadzić. Chociażby ta propozycja ze strony francuskiej korytarza cenowego w zakresie cen uprawnień, żeby nie dochodziło do jakichkolwiek manipulacji na rynku, jest warta uwagi. Uważamy, że tak, do tej rewizji powinno dojść, do pełnej transparentności i przejrzystości tego procesu i taka dyskusja na poziomie europejskim również się toczy. Rozmawiamy też na temat tego, by odejść od pułapu maksymalnych kar, które często są nie do udźwignięcia przez przedsiębiorstwa, szczególnie cieplne, przez przedsiębiorstwa energetyczne.

    Jeżeli chodzi o kolejne aspekty związane z tą ustawą, to jest to ustawa, która wprowadza pewną elastyczność. Ta elastyczność jest dzisiaj na rynku potrzebna, choć o blackoucie też była mowa. Blackout może spowodować także blok konwencjonalny. Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w przypadku wypadnięcia blisko 5 GW mocy w 2021 r. we wspomnianej tu elektrowni Bełchatów. Taka awaria dotyczyła Rogowca. Mieliśmy awarię mniejszych bloków jądrowych, mieliśmy awarię bloków gazowych, mieliśmy awarię bloków węglowych. W RPA, która jest oparta w 2/3 na węglu, właśnie wypadnięcie bloków węglowych doprowadziło do tego, że de facto doszło do gigantycznego blackoutu. Tam nie ma inwestycji w OZE. Ale był blackout. W Portugalii i Hiszpanii operatorzy odpowiedzialni za system przesyłowy także nie w tym, co tutaj zostało powiedziane o OZE, widzą błąd, bo 3 dni wcześniej generacja z OZE była wyższa, 2 dni później również. Doszło do splotu różnych zdarzeń i to nie OZE doprowadziło do tego, że bloki jądrowe nie potrafiły się podnieść.

    Było o biogazowniach i do tej dyskusji podchodzimy. Wprowadziliśmy poprawki do ustawy odległościowej, aby zagwarantować gazociąg bezpośredni biogazu, biometanu. Rozmawiamy o tym, jak uelastycznić ten system wsparcia, bo środki na program ˝Energia dla wsi˝ zostały zwiększone i rolnicy mogą skorzystać. Jest jednak tak, że zawsze ta decyzja musi zapadać w zgodzie ze społecznością lokalną. Jeżeli jest tak, że społeczność lokalna danej inwestycji nie chce, to nikt jej nie będzie wbrew społeczności lokalnej realizował. To jest nasza odpowiedzialność.

    Natomiast my usprawnimy ten proces, który dość mocno przyspiesza, w ramach deregulacji. Zespół rządowy pod kierownictwem pana ministra Macieja Berka wspólnie ze stroną społeczną, niezwykle aktywną w zakresie energetyki, już przygotował konkretne regulacje, konkretne ustawy, które będą usprawniały kwestie związane z wydawaniem warunków przyłączenia, transparentnością, przejrzystością i ułatwieniem kwestii związanych z przyłączeniami magazynów. Tych propozycji jest bardzo dużo, one bezpośrednio wypływają ze strony przedsiębiorcy. Jako administracja odpowiadamy na te sygnały. Na rynku energii będzie przejrzystość, będzie transparentność. W ramach dużej ustawy nowelizującej Prawo energetyczne planujemy pełną przejrzystość i transparentność w zakresie wydawania warunków przyłączenia plus etapowanie kamieni milowych, tak aby nie dochodziło do tego, co przez lata było plagą naszego systemu elektroenergetycznego: handlowania warunkami przyłączenia, wprowadzania de facto takiej szarej strefy, później odkupywania, nierealizowania wydanych warunków przyłączenia, a wobec tego blokowania mocy. Z tym niestety, to też nie wybrzmiewa, nie poradzono sobie przez ostatnie lata, a to wymaga bezpośrednio zmiany. Nasz system energetyczny jest stabilny. Ta ustawa bezpośrednio się do niego nie odnosi. Ona dotyczy bardziej systemu informacji. Natomiast ten system jest stabilny, jest dywersyfikowany. Mamy bloki gazowe, mamy bloki węglowe. Etapowanie tego procesu związanego z inwestycjami w odnawialne źródła energii jest odpowiednie. Nie dochodzi do zaburzeń na rynku. Dzisiaj próbuje się oczywiście wmówić, że OZE może ten rynek zaburzyć. Absolutnie nic takiego nie ma miejsca, a ceny energii elektrycznej na rynkach spadają, są dużo niższe.

    Bardzo dziękuję za tę poprawkę dla pracowników górnictwa, dla pracowników tego sektora. Mieliśmy dyskusję na posiedzeniu komisji. Cieszę się, że ta poprawka uzyskała szerokie poparcie różnych klubów i kół parlamentarnych. Natomiast jest to poprawka, na co warto zwrócić uwagę, która uszczelnia system. Niestety z tego systemu wypadałoby i nie mogłoby uzyskać tego wsparcia wielu pracowników w wyniku błędów naszych poprzedników. I to też jest kolejny argument odnośnie do poparcia tej ustawy, o co proszę i wnoszę.

    Ze strony Ministerstwa Klimatu i Środowiska deklarujemy pełną otwartość odnośnie do kolejnych propozycji po prostu poprawiających funkcjonowanie naszego rynku energii i zwiększenia jego elastyczności. Mamy konkretne inwestycje, bo o nich było. Te środki dzisiaj idą wreszcie na inwestycje, na inwestycje w sieci przesyłowe, w sieci dystrybucyjne. Będziemy inwestowali także w bilansowanie tego systemu na poziomie lokalnym. W kolejnych projektach ustawy rozszerzeniem w praktyce będzie także funkcjonowanie spółdzielni energetycznych w miastach, w gminach miejskich. Uważamy, że to jest przyszłość. Bilansowanie tego systemu, zejście z tych opłat i lokalne bilansowanie systemu da szansę na niższe ceny energii, na stabilne dostawy energii, co w obecnym systemie elektroenergetycznym w Europie czy na świecie nie jest zawsze, jak widzimy, do końca pewne. Bardzo prosimy o przyjęcie tej ustawy, ustawy koniecznej dla polskich przedsiębiorców, ustawy bardzo ważnej dla przedsiębiorstw energochłonnych, dla hutników, którzy dzisiaj też apelują o przyjęcie tych poprawek. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia