10. kadencja, 36. posiedzenie, 1. dzień (03-06-2025)

1. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii oraz Komisji do Spraw Deregulacji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o aplikacji mObywatel oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1241 i 1250).

Poseł Sprawozdawca Katarzyna Kierzek-Koperska:

    Dziękuję.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Aplikacja mObywatel skierowana do Polek i Polaków pozwoliła na ułatwienie obywatelom zarówno życia codziennego, jak i załatwiania spraw administracyjnych. Oprogramowanie to podlega ciągłemu rozwojowi i zmianom, które wychodzą naprzeciw oczekiwaniom naszych rodaków. W związku z postępującą cyfryzacją społeczeństwa rozwijamy katalog usług dostępnych w aplikacji, co pociąga za sobą konieczność wskazywania nowych rozwiązań, które umożliwią użytkownikom korzystanie z niej w oczekiwany przez nich sposób.

    Celem proponowanych zmian jest rozszerzenie funkcjonalności oprogramowania mObywatel, które zapewnią szerszy dostęp do usług publicznych w formie cyfrowej. Poprzez wprowadzenie nowych możliwości, takich jak wydanie elektronicznych legitymacji nauczycielom i uczniom czy umożliwienie złożenia oświadczenia o zdarzeniu drogowym do zakładu ubezpieczeń osoby poszkodowanej, nie tylko pozwolimy użytkownikom na sprawniejszą organizację ich czasu, ale też umożliwimy usprawnienie wszelkich niezbędnych procesów administracyjnych.

    Pierwsza z proponowanych zmian obejmuje art. 3 i dotyczy rozszerzenia katalogu usług udostępnianych w aplikacji mObywatel o możliwość otrzymywania komunikatów dotyczących usług świadczonych na rzecz użytkownika oraz korzystania z podpisu elektronicznego. Oprócz zaawansowanej pieczęci elektronicznej możliwe będzie również opatrzenie dokumentów podpisem zaufanym, podpisem osobistym lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Wprowadzenie przepisu art. 3b eliminującego wątpliwości interpretacyjne umożliwi korzystanie z usług on-line, które są świadczone przez inne podmioty publiczne lub niepubliczne. Dzięki temu minister właściwy do spraw informatyzacji będzie mógł zamieścić w aplikacji dowolny rodzaj usługi, nieoparty na systemach teleinformacyjnych i rejestrach tego ministra, a także nie będzie musiał zawierać specjalnych porozumień, o których mowa w ustawie o aplikacji mObywatel.

    Dzięki naszemu projektowi aplikacja zyska funkcję wirtualnego asystenta opartego na modelu sztucznej inteligencji. Oczywiście przepisy gwarantują bezpieczeństwo danych osobowych użytkowników, wskazując wprost, że funkcjonalność ta nie może się opierać na ich wykorzystaniu. Wywiązując się również z naszych zobowiązań związanych z członkostwem w Unii Europejskiej, zakładamy rezygnację z możliwości potwierdzenia tożsamości i obywatelstwa na potrzeby korzystania z mObywatela razem z wnioskiem o wydanie dowodu osobistego oraz potwierdzenia tożsamości obywatela przez organ gminy. Wynika to z planów dostosowania aplikacji do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego, a w perspektywie długofalowej planuje się udostępnienie usług europejskiego portfela tożsamości cyfrowej. Portfel ten musi jednak spełniać określone wymogi dotyczące wysokiego poziomu bezpieczeństwa, a w szczególności dotyczące potwierdzenia i weryfikacji tożsamości. Wprowadzenie tych zmian będzie wymagało rezygnacji z wnioskowanego trybu potwierdzenia tożsamości.

    W art. 13 proponujemy wprowadzenie rozwiązania umożliwiającego każdemu użytkownikowi aplikacji, w przypadku unieważnienia certyfikatu podstawowego i po przywróceniu świadczenia usług związanych z tym certyfikatem, złożenie żądania wydania nowego dokumentu mObywatel. Obecnie, co zaniedbali nasi poprzednicy, unieważnienie certyfikatu podstawowego powoduje utratę dostępu do dokumentu mObywatel. Jednak po ponownej aktywacji aplikacji i po ponownym wygenerowaniu certyfikatu będzie to ten sam dokument, bez zmian. Dzięki naszej propozycji użytkownik będzie mógł uzyskać dokument tożsamości z innymi numerem, serią, datą wydania i datą ważności, a wniosek będzie możliwy do złożenia w samej aplikacji.

    Dbamy też o bezpieczeństwo Polek i Polaków, którzy korzystają z aplikacji. W art. 15 i art. 16 ustawy o aplikacji mObywatel dodamy możliwość, dzięki której właściwy minister będzie mógł przeprowadzić badanie i ocenę poprawności oraz bezpieczeństwa świadczenia usług on-line przez podmioty publiczne i niepubliczne w zakresie stosowania ogólnych warunków świadczenia usług użytkownikom.

    Zmiany dotkną również art. 19 i będą miały na celu rozwiązanie wątpliwości dotyczących zakresu usług umożliwiających przeprowadzenie weryfikacji kryptograficznej. W związku z tym uzasadnione jest rozszerzenie zbioru narzędzi do weryfikacji o usługę on-line, tj. weryfikator w wersji webowej. Usługa on-line będzie umożliwiała w pierwszej kolejności przeprowadzenie weryfikacji kryptograficznej dokumentu mObywatel. W tym modelu osoba weryfikująca nie będzie potrzebowała mieć ze sobą telefonu.

    Kolejnym ważnym aspektem, który zakłada nasza zmiana, jest usprawnienie biurokracji w polskim szkolnictwie, które zostało całkowicie zaniedbane przez PiS. Zmiany będą dotyczyły art. 24 i art. 25 ustawy o aplikacji mObywatel, które dotyczą zmian w ustawie Karta Nauczyciela i ustawie o systemie oświaty. Chociaż art. 24 i art. 25 jeszcze nie weszły w życie, to mają na celu przede wszystkim stworzenie podstaw prawnych do wydania uczniom i nauczycielom legitymacji w postaci dokumentu mobilnego, mLegitymacji. Umożliwimy wydanie mLegitymacji nauczycielom zatrudnionym w szkołach, które są prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne nie będące jednostkami samorządu terytorialnego. Jest to rewolucyjna zmiana w tym zakresie, która zezwoli kadrom pedagogicznym tzw. prywatnych szkół na posługiwanie się elektronicznym dokumentem. Również uczniowie szkół funkcjonujących w strukturze Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą z siedzibą w Warszawie będą mogli otrzymać taką legitymację.

    Zajmując się oświatą nie moglibyśmy zapomnieć również o tym, że część uczennic i uczniów może w przyszłości postawić na karierę w geodezji lub kartografii. W związku z tym przewidujemy zmiany w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne. Celem zmian przewidzianych w tej ustawie jest umożliwienie udostępnienia w aplikacji mObywatel usługi pozwalającej osobie zainteresowanej na posługiwanie się świadectwem potwierdzającym nadanie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii również w wersji elektronicznej, w postaci dokumentu mobilnego.

    Projekt przewiduje także zmiany w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. To jest bardzo ciekawa zmiana. Zmiany w tej ustawie mają na celu umożliwienie udostępnienia w aplikacji mObywatel usługi pozwalającej jej użytkownikom na złożenie zgodnego oświadczenia o zdarzeniu drogowym i przekazaniu go wraz z dokumentacją zdjęciową do zakładu ubezpieczeń osoby poszkodowanej, co ma być formalnym zgłoszeniem szkody. Jest to o tyle duże ułatwienie, że przeciętny obywatel nie będzie już musiał zajmować się wypełnieniem często skomplikowanych dokumentów w celu uzyskania odszkodowania, a będzie mógł wszystko zrobić na telefonie w sposób prosty i czytelny.

    Kluczową zmianą w tym zakresie jest dodanie do przedmiotowej ustawy nowego art. 105c. Artykuł ten daje podstawy do prowadzenia przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny ewidencji oświadczeń o zdarzeniu, które to oświadczenia zostały sporządzone w usłudze udostępnionej użytkownikom aplikacji mObywatel. Kierujący pojazdem lub posiadacz takiego pojazdu uczestniczącego w zdarzeniu będzie miał możliwość złożenia prostego zgłoszenia, a następnie dane o tym wydarzeniu będą przechowywane przez urząd, co może ułatwiać potencjalne następstwa zdarzeń.

    Idąc dalej, proponujemy zmiany w ustawie o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. W tej konkretnej ustawie zajęliśmy się art. 20aa i art. 20e. Mają one na celu ułatwienie korzystania w przyszłości ze wszystkich rodzajów podpisów elektronicznych, mających wobec podmiotów publicznych skutek równoważny podpisowi własnoręcznemu. Sama możliwość używania podpisu zaufanego, podpisu osobistego oraz kwalifikowanego podpisu elektronicznego jest obecnie powszechnie zapewniona także w usługach on-line, jednakże dalsze ułatwienia w korzystaniu z podpisów elektronicznych poskutkują możliwością jeszcze większego usprawnienia procesów administracyjnych i urzędowych. Jest to też wygodne dla użytkowników aplikacji mObywatel. Ponownie: jest to pozytywne zarówno wobec oczekiwań społecznych, jak i wobec postępującej cyfryzacji.

    Osoby składające podpis elektroniczny, jak również adresaci tak podpisanych dokumentów, natrafią jednak na trudności związane z różnorodnością stosowanych formatów takich podpisów przewidzianych w normach technicznych. W związku z tym i z licznymi uwagami oraz postulatami użytkowników usług udostępnianych przez ministra właściwego do spraw informatyzacji istnieje potrzeba poszerzenia zakresu tej usługi o możliwość składania kwalifikowanego podpisu elektronicznego i podpisu osobistego, jak również o możliwość weryfikacji takich podpisów. W odpowiedzi na zgłoszone uwagi proponowane w przepisach zmiany przewidują także możliwość dostarczenia do ministerstwa takiej właśnie kompleksowej usługi. Proponowane przepisy pozwolą w szczególności na przygotowanie usług umożliwiających wielokrotne podpisanie tego samego dokumentu w taki sposób, aby kolejni podpisujący nie widzieli danych osobowych osób, które już ten dokument podpisały. Jednocześnie umożliwi to adresatowi dokumentu weryfikację złożonych podpisów.

    Ostatnia ze zmian dotyczy ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych. Dodanie art. 291a do ustawy ma na celu umożliwienie wykorzystania usług aplikacji mObywatel do korzystania z funkcjonalności Systemu Informacyjnego o Dostępie do Usług Stacjonarnego Internetu Szerokopasmowego, w skrócie tzw. SIDUSIS, w tym przeglądania danych z tego systemu w aplikacji mObywatel. Obecnie dostęp ten jest możliwy jedynie za pośrednictwem strony internetowej. Ten system zapewnia informacje o dostępności usług internetowych pod dowolnie wybranym punktem adresowym w Polsce, jak również o planowanych inwestycjach w stacjonarne sieci szerokopasmowe. Obywatele dzięki tej zmianie mogą zgłaszać również m.in. zapotrzebowanie na usługi internetowe oraz ewentualne błędy czy braki w danych prezentowanych przez SIDUSIS. Uruchomienie tych funkcjonalności w aplikacji mObywatel jest planowane na podstawie przepisów art. 19ab ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

    Podsumowując, zakładane przez nas zmiany pozwolą zarówno na usprawnienie funkcjonowania polskiej biurokracji, jak i na ułatwienie obywatelom dostępu do ważnych funkcji. Jest to o tyle istotne, że obywatele oczekują od nas jako parlamentarzystów podejmowania decyzji, które usprawnią pracę państwa i sprawią, że życie Polek i Polaków będzie lepsze. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia