10. kadencja, 36. posiedzenie, 1. dzień (03-06-2025)
5., 6. i 7. punkt porządku dziennego:
5. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa (druk nr 1265).
6. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (druk nr 1281).
7. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (druk nr 1282).Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Jarosław Neneman:
Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Mam przyjemność przedstawić państwu trzy projekty ustaw deregulacyjnych. Te projekty stanowią realizację filaru VI: Wsparcie dla biznesu i deregulacja planu gospodarczego na rok 2025, ˝Polska. Rok przełomu˝.
Projekt, który pierwszy omówię, to jest projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa, druk nr 1265. Projekt zwiększa ochronę podatnika i innych stron w postępowaniach podatkowych prowadzonych z urzędu, przyczyniając się do wzrostu zaufania do organów podatkowych. Istotą projektu jest rozszerzenie stosowania istniejącej w prawie podatkowej zasady: w razie wątpliwości - na korzyść podatnika na pojawiające się wątpliwości również co do stanu faktycznego. Wprowadzana zasada przewiduje, że w przypadkach, w których mimo przeprowadzenia wnikliwego i wszechstronnego postępowania dowodowego w dalszym ciągu istnieją wątpliwości co do stanu faktycznego, należy je rozstrzygać na korzyść strony postępowania podatkowego. Zasada ta będzie miała odpowiednie zastosowanie w czynnościach sprawdzających, w kontroli podatkowej i w kontroli celno-skarbowej. Proponowane rozwiązanie jest podobne do tych, które obowiązują obecne w Kodeksie postępowania administracyjnego oraz w Prawie przedsiębiorców. Wprowadzone regulacje nie spowodują skutków finansowych dla budżetu państwa ani jednostek samorządu terytorialnego.
Wprowadzana zasada nie znajdzie zastosowania w przypadkach, gdy w postępowaniu uczestniczą strony o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy innych osób, przepisy prawa wymagają od strony wykazania określonych faktów lub sprzeciwia się temu ważny interes publiczny, w tym istotny interes państwa. Analogiczne wyjątki są zawarte również w Kodeksie postępowania administracyjnego oraz ustawie - Prawo przedsiębiorców. To jest pierwszy projekt.
Drugi projekt, druk nr sejmowy 1281, dotyczy podatku dochodowego od osób prawnych oraz od osób fizycznych. Ten drugi projekt zawiera trzy rzeczy. W ramach tego projektu proponujemy ograniczenie obowiązku przekazywania informacji o wspólnikach spółki jawnej. Drugi punkt to likwidacja sankcji utraty statusu podatnika CIT przez podatkową grupę kapitałową. Trzeci punkt to uchylenie sankcji polegającej na obowiązku zwrotu pomocy publicznej w kwocie przekraczającej faktycznie wykorzystaną pomoc. Teraz w szczegółach omówię te trzy zmiany.
1 stycznia 2021 r., czyli w sławnym momencie wejścia Polskiego Ładu, weszły przepisy poszerzające zastosowanie ustawy CIT także do spółek jawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Polski. Chodzi o sytuacje, gdy wspólnikami spółki jawnej nie są wyłącznie osoby fizyczne, tzn. jednym ze wspólników jest osoba prawna lub inna spółka osobowa, spółka jawna nie złoży formularza CIT-15J przed rozpoczęciem roku obrotowego lub w terminie 14 dni od jej zarejestrowania w przypadku spółki nowo utworzonej albo zaistnienia zmian w składzie wspólników. Wprowadzone przez ustawodawcę w 2021 r. rozwiązanie oznacza, że brak złożenia jednego dodatkowego formularza niesie za sobą bardzo daleko idące skutki, a mianowicie decyduje o tym, czy spółka jawna będzie opodatkowana na dwóch poziomach, samej spółki jawnej oraz jej wspólników, od ich udziału w zysku tej spółki, czy też tak, jak to było przed 2021 r. - jedynie na poziomie wspólników. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której spółka przez zwykłe przeoczenie zaniecha złożenia stosownej informacji, czyli CIT-15J, w szczególności w takiej sytuacji, kiedy w ciągu roku skład wspólników nie uległ zmianie. Obecnie nawet w takich sytuacjach przepisy nakazują coroczne składanie informacji. Dlatego też w tym przypadku proponujemy przepis, aby przedsiębiorcy byli zobowiązani do składania tego formularza tylko wtedy, gdy następuje zmiana stanu faktycznego.
W drugim punkcie proponowanych zmian zakładamy likwidację sankcji utraty statusu podatnika CIT przez podatkową grupę kapitałową w przypadku zawierania transakcji z podmiotami powiązanymi spoza grupy na warunkach nierynkowych. Obecna regulacja w tym zakresie jest w ocenie rządu nieproporcjonalna. W akademickim przykładzie jej literalna wykładnia prowadzi do utraty statusu podatnika przez podatkową grupę kapitałową w sytuacji, kiedy jedna ze spółek ją tworzących sprzedała podmiotowi powiązanemu np. meble poniżej wartości rynkowej. W prawie istnieją inne sposoby przeciwdziałania takim transakcjom, dużo bardziej adekwatne. Nie ma racjonalnego uzasadnienia, aby sankcjonować wielokrotnie jedno niewłaściwe zdarzenie, tym bardziej w tak nieadekwatny sposób jak bezwzględna strata statusu podatkowej grupy kapitałowej. Co więcej, wprowadza to brak pewności prawa, gdyż często takie transakcje ujawniane są po dłuższym okresie przez organ podatkowy, a sama nierynkowość transakcji jest czy też może być przedmiotem sporu na linii podatnik - organ. Oznacza to, że dokonana ex post ocena organów w zakresie pojedynczej transakcji rzutuje na funkcjonowanie podatkowej grupy kapitałowej jako całości. Z powyższych powodów proponujmy uchylenie, i to wstecz, działania tej sankcji. Zmiana ta zapewni większą stabilność funkcjonowania podatkowych grup kapitałowych i ograniczy ryzyko nieproporcjonalnych konsekwencji podatkowych.
Jednocześnie należy podkreślić, że zniesieniu w żadnej mierze nie ulegają obowiązki wynikające z przepisów dotyczących cen transferowych. To jest obowiązek ustalania cen transferowych na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane, oraz obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych w celu wykazania, że ceny transferowe zostały ustalone na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.
I wreszcie trzecia zmiana, chyba najbardziej wyczekiwana, dotyczy ustawy PIT oraz ustawy CIT i odnosi się do regulacji dotyczących działalności w specjalnych strefach ekonomicznych lub w Polskiej Strefie Inwestycji. Chodzi tu o rozwiązanie, które wprowadza alternatywny sposób zwrotu podatku w przypadku uchylenia decyzji o wsparciu lub cofnięcia zezwolenia. Zmiana ta dotyczy zatem przepisów wprowadzonych ustawą z 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji. Proponowane zmiany przynoszą korzyści dla przedsiębiorców posiadających więcej niż jedną decyzję o wsparciu lub zezwolenie strefowe. Obecnie podatnicy prowadzący działalność w specjalnych strefach ekonomicznych lub w Polskiej Strefie Inwestycyjnej, którym cofnięto lub uchylono zezwolenie lub decyzję o wsparciu, w przypadku kiedy posiadają więcej niż jedną decyzję lub zezwolenie, są zobowiązani do zwrotu maksymalnej dopuszczalnej pomocy wynikającej z cofniętego zezwolenia lub uchylonej decyzji o wsparciu, a nie kwoty faktycznie wykorzystanej pomocy, czyli muszą zwrócić więcej, niż wykorzystali. To oczywisty absurd. W niektórych przypadkach, o czym właśnie powiedziałem, trzeba zwrócić więcej niż można było wykorzystać, niż się wykorzystało, co w konsekwencji może prowadzić do upadłości podmiotu. Zawarte w projekcie zmiany oznaczają, że podatnik będzie mógł zwrócić do budżetu państwa faktycznie wykorzystaną pomoc, zamiast zwracać w niektórych przypadkach nieproporcjonalnie dużą kwotę. Proponowany sposób zwrotu podatku będzie miał zastosowanie również do decyzji o wsparciu i zezwoleń wydanych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, które zostaną uchylone lub cofnięte po tym dniu, co jest bardzo korzystne dla podatników.
Trzeci projekt, tj. druk sejmowy nr 1282, dotyczy ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn i ma na celu ograniczenie biurokratycznych obciążeń związanych z poborem podatku od spadków i darowizn. Przewidujemy dwa rozwiązania. Pierwsze rozwiązanie dotyczy uproszczenia zasad rozliczania podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia wszystkich nieodpłatnych świadczeń powtarzających się, czego przykładem może być renta. Deregulacja ta ma na celu przywrócenie stanu stosowania ustawy o podatku od spadków i darowizn, który został zaburzony przez uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przez kilkadziesiąt lat obowiązywania przepisów o podatku od spadków i darowizn w przypadku umowy renty co do zasady za podstawę opodatkowania jednorazowo przyjmowano zsumowaną wartość wszystkich świadczeń powtarzających się za cały okres ich trwania, oczywiście wtedy, kiedy można było to ustalić. Biorąc pod uwagę charakter umowy renty, która zazwyczaj ustanawiana jest w miesięcznych płatnościach, zmiana wynikająca z uchwały NSA jest jednoznacznie negatywna dla podatników, którzy w jej wyniku mają obowiązek wielokrotnego zgłaszania się do urzędu skarbowego. Negatywne konsekwencje uchwały występują także w przypadku renty między członkami najbliższej rodziny. Renta taka co do zasady jest zwolniona z opodatkowania, jednak spełnić należy warunek zgłoszenia do urzędu skarbowego odrębnie dla każdego otrzymanego świadczenia, a nie jednorazowo od wszystkich świadczeń. Poza oczywistą uciążliwością dla podatnika stwarza to ryzyko utraty zwolnienia w przypadku opóźnienia w złożeniu zgłoszenia od każdego świadczenia odrębnie lub pominięcia któregoś z nich.
Deregulacja będzie dotyczyła też sytuacji, gdy wartość świadczeń zmniejsza podstawę opodatkowania u osoby, która jest podatnikiem podatku od spadków i darowizn z innego tytułu, np. darowizny, czy np. u osoby, która wypłaca rentę na rzecz innej osoby jako polecenie darczyńcy. Wykonanie przez obdarowanego świadczeń powtarzających się na rzecz osoby wskazanej przez darczyńcę stanowi ciężar darowizny, a ich wartość podlega odliczeniu od wartości przedmiotu darowizny, co obniża podatek od darowizny ponoszony przez obdarowanego. W tym przypadku, aby podatnicy mogli skorzystać z odliczenia od podstawy opodatkowania otrzymanego spadku lub darowizny kwot wypłaconej renty, są zobowiązani do występowania po każdej wypłacie renty z wnioskiem o wznowienie postępowania i zmianę poprzedniej decyzji wymierzającej im podatek od otrzymanego spadku lub darowizny. Jednocześnie ze względu na 5-letni okres przedawnienia prawa do ustalenia przez urząd skarbowy wymiaru podatku od spadku lub darowizny odliczenie będzie mogło objąć kwoty wypłacane tytułem renty maksymalnie przez okres 5 lat, także wówczas, gdy jej wypłata trwa znacznie dłużej. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy organ podatkowy za zgodą podatnika przyjmie uprawdopodobnioną wartość zsumowanej renty. Jest to uprawnienie organu podatkowego, a nie jego obowiązek. W konsekwencji ostatecznie zapłacony przez takich podatników podatek może być wyższy niż podatek płacony przed podjęciem uchwały - my chcemy ten stan naprawić. Skutkiem przyjęcia proponowanych rozwiązań będzie przywrócenie jednorazowego rozliczenia podatku od renty i obowiązku jednokrotnego zgłoszenia do urzędu skarbowego w przypadku zarówno podatnika zobowiązanego do zapłaty podatku z tytułu renty, podatnika zwolnionego z podatku, jak i podatnika odliczającego wartość renty jako ciężar darowizn.
Drugie proponowane rozwiązanie dotyczy obrotu przed notariuszem majątkiem, który wcześniej został nabyty w sposób podlegający podatkowi od spadków i darowizn. Zniesiony zostanie obowiązek przekładania notariuszowi zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego, o ile zbywany lub obciążony majątek został nabyty nieodpłatnie w formie aktu notarialnego lub pochodził od kręgu osób z najbliższej rodziny.
Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Mam nadzieję, że te trzy projekty, o których państwu przed chwilą powiedziałem, zyskają wasze uznanie. Bardzo dziękuję.
(Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Dorota Niedziela)
Przebieg posiedzenia