10. kadencja, 36. posiedzenie, 1. dzień (03-06-2025)

9. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu o poselskim projekcie ustawy o ustanowieniu 11 lipca Dniem Pamięci o Polakach - ofiarach ludobójstwa dokonanego przez OUN-UPA na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej (druki nr 1271 i 1287).

Poseł Sprawozdawca Tadeusz Samborski:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! ˝Nie o zemstę, lecz o pamięć wołają ofiary˝. Ta dyspozycja intelektualno-moralna jest punktem wyjścia inicjatorów stworzenia ustawy, która jest przedmiotem obecnej debaty.

    Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu o poselskim projekcie ustawy o ustanowieniu 11 lipca Dniem Pamięci o Polakach - ofiarach ludobójstwa dokonanego przez OUN-UPA na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej.

    Komisja Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu po przeprowadzeniu pierwszego czytania oraz rozpatrzeniu tego projektu ustawy na posiedzeniu w dniu 3 czerwca 2025 r. wnosi załączony projekt ustawy, prosząc Wysoki Sejm o jej uchwalenie. Oto jej treść.

    ˝W latach 1939-1946 nacjonaliści ukraińscy z Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) oraz innych ukraińskich formacji nacjonalistycznych działających na ziemiach Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej (województwa wołyńskie, tarnopolskie, stanisławowskie, lwowskie, poleskie) oraz obecnych województw lubelskiego i podkarpackiego dokonali na ludności polskiej zbrodni ludobójstwa. Zamordowali ponad sto tysięcy Polaków, głównie mieszkańców wsi, zniszczyli ich mienie i doprowadzili do uchodźstwa z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej setek tysięcy Polaków. Apogeum tej zbrodni przypada na lipiec 1943 r., a symboliczną datą hekatomby Polaków z rąk ukraińskich nacjonalistów jest dzień 11 lipca 1943 r., kiedy Polacy byli mordowani w około stu miejscowościach. Męczeńska śmierć z powodu przynależności do narodu polskiego zasługuje na pamięć w formie dnia wyróżnianego corocznie przez państwo polskie, w którym ofiarom będzie oddawany hołd.

    Art. 1. Dzień 11 lipca ustanawia się Narodowym Dniem Pamięci o Polakach - Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej.

    Art. 2. Narodowy Dzień Pamięci o Polakach - Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej jest świętem państwowym.

    Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia˝.

    Podczas komisyjnej debaty wprowadzono kilka poprawek doprecyzujących treść projektu ustawy. Tak np. zamiast określenia ˝Kresy Wschodnie˝ wprowadzono termin ˝ziemie wschodnie˝. Wprowadzono też kilka poprawek stylistycznych i zmieniono szyk kilku zdań bez szkody dla meritum poruszanych spraw.

    Autorom ustawy stale towarzyszy świadomość, iż ludobójstwo dokonane na niewinnych mieszkańcach bezbronnych wsi kresowych było przerażające swoim okrucieństwem, co znalazło swój wyraz w definicji tej zbrodni wprowadzanej do leksykonu ONZ przez lwowskiego prof. Rafała Lemkina, określone przez niego jako ˝genocidium˝, które to pojęcie zostało rozszerzone przez prof. Ryszarda Szawłowskiego, który dodał do tego pojęcia słowo ˝atrox˝, dając w efekcie bardziej adekwatne pojęcie, adekwatne do ówczesnej rzeczywistości. Określenie ˝genocidium atrox˝ to ludobójstwo ze szczególnym okrucieństwem.

    Tak więc tą ustawą, o której przyjęcie proszę Wysoką Izbę w imieniu komisji kultury i wnioskodawców, pragniemy wprowadzić do kalendarza trwałe święto państwowe bez dnia wolnego od pracy i bez obowiązków organizacyjnych lub nakładów finansowych ze strony instytucji państwowych bądź samorządowych. Ta ustawa ma charakter symboliczny i upamiętniający. Kwestie stanowiące przedmiot projektu nie są regulowane prawem Unii Europejskiej.

    Wziąwszy powyższe pod uwagę, Komisja Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu wnosi ten projekt ustawy, prosząc Wysoki Sejm o jego uchwalenie. Dziękuję bardzo, pani marszałek. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia