10. kadencja, 36. posiedzenie, 2. dzień (04-06-2025)
10. punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Hanna Majszczyk:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Proszę państwa, trudno w zasadzie odnieść się do tego pytania powielanego od 1,5 roku, że likwiduje się polski Program Inwestycji Strategicznych tak korzystny dla samorządów. I po to, żeby w przestrzeni publicznej właściwie ocenić to pytanie, czy faktycznie taka likwidacja ma miejsce, to trzeba najpierw odpowiedzieć na pytanie, skąd się wzięły pieniądze w tym funduszu. Otóż z długu zaciągniętego na 100 mld zł, nie przeczę, na inwestycje. Ale co w tym samym czasie miało miejsce? Ano w tym samym czasie samorządy zostały pozbawione rocznie ok. 30 mld zł na skutek zmian w prawie podatkowym, tzw. Polskim Ładzie. I oczywiście, że w sytuacji, kiedy nastąpiło przesunięcie środków, wyjęcie ich z budżetu wszystkich samorządów, kwoty 30 mld zł, trudno powiedzieć, że Program Inwestycji Strategicznych jest jakimś wielkim dodatkowym bonusem dla samorządów. On ewidentnie finansuje inwestycje, nie przeczę, i jest realizowany zgodnie z wcześniejszymi założeniami każdego z programów, które wchodzą, bo tutaj mamy oczywiście zarówno Polski Ład na inwestycje, jak i program dotyczący zabytków. Wszystkie te programy idą. Co więcej, nie zostały wstrzymane płatności. Wszystkie zaciągnięte zobowiązania są na bieżąco realizowane na kwotę 100 mld zł. Powiem tylko, że do końca 2023 r. z tego zaciągniętego długu wypłacono samorządom jedynie 25 mld na oba te programy. Do sfinansowania pozostawiono całą resztę. I to jest realizowane. Wszystkie zaciągnięte zobowiązania będą realizowane. Natomiast dlaczego nie ma kontynuacji? Bo, po pierwsze, to jest z długu, a po drugie, oczywiście można zacytować jednego lub drugiego przedstawiciela samorządów, który chciałby takiego programu. Pytanie, czy chciałby cofnięcia reform, które miały miejsce w ostatnim czasie, czy chciałby, żeby to nie szło do wszystkich samorządów. To proszę porozmawiać z samorządowcami ogólnie...
(Poseł Mariusz Krystian: Rozmawiamy.)
...z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, która zwróciła się jako pierwsza, a nie z pojedynczym przedstawicielem jednostek samorządu terytorialnego. Samorządy zwróciły się do rządu na początku roku 2024 i przekazały - i tutaj cytuję, bo to nie jest moja terminologia - że zostały ograbione z dochodów. To nie jest moja ocena, to jest ocena samorządów. Niejednokrotnie również te ich postulaty były podnoszone na komisjach samorządowych w Sejmie. Ale reprezentacją samorządów upoważnioną ustawowo jest Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego. I ta komisja uznała, że system finansowania inwestycji poprzez tworzenie programów, ale jednocześnie pozbawianie podstawowej funkcji samorządów, czyli ich decyzyjności, na co chcą przeznaczyć te środki, czy chcą takie czy inne inwestycje realizować, a program odnosi się do konkretnych edycji i konkretnych tematów inwestycyjnych... Nie chcą takich programów. Chcą mieć decyzyjność w tym zakresie, ale przede wszystkim chcą stałych, przewidywalnych dochodów. I ten projekt przyjęty przez Wysoką Izbę w ubiegłym roku, czyli projekt zmiany finansowania, cofnięcia tych pieniędzy, a w zasadzie zasypania tej dziury, która powstała na skutek zmian w systemie podatkowym, został zrealizowany. Więc nie ma tu mowy o tym, że zostały one jakiejś inwestycji pozbawione.
Co więcej, proszę zwrócić uwagę, że nadwyżka w samorządach po I kwartale br. jest historycznie rekordowa. Nadwyżka bieżąca za I kwartał 2025 r. to jest ponad 40 mld zł. W roku 2024 to było tylko 20 mld zł, a w roku 2023 jeszcze mniej. Więc absolutnie tak, cała ta reforma wprowadzona przez nową ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego jest historycznie bardzo innowacyjna, ale przede wszystkim zapewniająca przewidywalność i systematyczność wpływów do jednostek samorządu terytorialnego. Co więcej, uniezależnia te samorządy od zmian ewentualnych, dokonywanych przez jakikolwiek rząd w systemie płacenia podatków. Ta ustawa odcina już taki problem samorządów, że będzie można wprowadzić taką ulgę czy inną czy jakieś przesunięcia takiego właśnie typu, jak były wcześniej wprowadzane, które wydrenowały budżety samorządów na 30 mld zł na przestrzeni tych wszystkich zmian. Te nowe rozwiązania odcinają te problemy i powodują, że te dochody są przewidywalne, a na przestrzeni 10 lat to jest kwota 345 mld zł, która zgodnie z tą ustawą będzie do samorządów skierowana. Dziękuję.
Przebieg posiedzenia