10. kadencja, 36. posiedzenie, 3. dzień (11-06-2025)
21. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji do Spraw Deregulacji oraz Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (druki nr 1267 i 1331).
Poseł Janusz Kowalski (tekst niewygłoszony):
Stanowisko w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość odnośnie do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (druki nr 1267 i 1331)
1. Projektowana nowelizacja ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (ustawa o funduszach) zakłada skreślenie przepisów dotyczących obowiązku weryfikowania zgodności działania funduszu inwestycyjnego (fundusz) przez depozytariusza (depozytariusz) z przepisami prawa regulującymi działalność funduszy lub ze statutem, z uwzględnieniem interesu uczestników, oraz przez depozytariusza alternatywnej spółki inwestycyjnej (ASI) - obowiązku weryfikacji zgodności działania ASI z przepisami prawa lub regulacjami wewnętrznymi ASI, z uwzględnieniem interesu inwestorów, tj. w szczególności art. 72 w ust. 1 pkt 10 ustawy o funduszach oraz analogicznego art. 81 c ust. 1 pkt 10 ustawy o funduszach (ustawa uchylająca lub przepisy uchylane).
2. Podstawową rolą depozytariusza jest zapewnienie bezpieczeństwa działania funduszu oraz ASI w celu ochrony ich uczestników (inwestorów). Depozytariusz m.in. przechowuje aktywa funduszu lub ASI oraz prowadzi ich rejestr, a także zapewnia właściwe monitorowanie przepływu środków pieniężnych tych podmiotów. Ograniczony katalog podmiotów, które mogą pełnić funkcję depozytariusza, nałożone na depozytariusza w ustawie o funduszach obowiązki, a także niezależność od funduszu, ASI i podmiotów nimi zarządzających stanowią fundament architektury tej części rynku kapitałowego.
3. W uzasadnieniu projektu ustawy uchylającej wskazano m.in., że: dzięki przechowywaniu aktywów funduszu przez niezależnego od podmiotu zarządzającego funduszem oraz funduszu depozytariusza dochodzi do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa środków zgromadzonych przez inwestorów w funduszu inwestycyjnym. To zdanie pokazuje, jak istotna jest rola depozytariusza dla właściwej działalności funduszu czy ASI.
4. Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość wnikliwie zapoznał się z uwagami do projektu ustawy uchylającej, w szczególności podziela uwagi przedstawione przez Narodowy Bank Polski oraz rzecznika finansowego.
5. Na wstępie należy wskazać, że przepisy zarówno dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (dyrektywa UCITS), jak i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dyrektywa ZAFI) przewidują, że państwa członkowskie mogą wprowadzić bardziej restrykcyjne rozwiązania niż te wynikające z regulacji europejskich.
6. Jak trafnie zauważył rzecznik finansowy w uwagach do projektu ustawy uchylającej, dyrektywy europejskie wiążą każde państwo członkowskie, do którego są skierowane, w zakresie określonego w nich rezultatu, pozostawiając państwom członkowskim swobodę wyboru formy i środków koniecznych do osiągnięcia rezultatu.
7. Celem przepisów uchylanych była nie tylko szybka identyfikacja nieprawidłowości w działaniu funduszy, ale także możliwość błyskawicznej reakcji, która będzie utrudniona, niezależnie od obowiązku depozytariusza do informowania Komisji Nadzoru Finansowego o potencjalnych nieprawidłowościach, stosownie do treści art. 231 ustawy o funduszach.
8. Jak trafnie wskazał Narodowy Bank Polski, wzmocnienie pozycji depozytariusza jest ponadto zgodne z celami dyrektywy UCITS oraz dyrektywy ZAFI. Potwierdza to motyw 109 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 231/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w odniesieniu do zwolnień, ogólnych warunków dotyczących prowadzenia działalności, depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru, w którym szczegółowo wskazano obowiązki depozytariusza, w tym m.in. weryfikację, czy dokonywane przez fundusz czy ASI - będące na gruncie prawa europejskiego alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi - inwestycje są zgodne z ich strategią inwestycyjną oraz czy fundusz lub ASI nie naruszają obowiązujących ograniczeń inwestycyjnych, a także monitorowanie wszystkich nietypowych transakcji.
9. Podkreślenia wymaga także fakt, jak zostało wskazane w uwagach do ustawy uchylającej, że ujawnione w ostatnich latach nieprawidłowości w działaniu funduszy unaoczniły, że niektórzy depozytariusze interpretowali zakres nałożonych na nich obowiązków w sposób bardzo wąski, sprowadzając je jedynie do formalnej weryfikacji spełniania określonych procedur.
10. Trafna jest także uwaga rzecznika finansowego, że przyjęcie ustawy uchylającej może doprowadzić do braku obowiązku weryfikowania przez depozytariusza czynności przeprowadzanych na poziomie spółek celowych funduszy czy ASI, pomimo że to na poziomie tych spółek mogą być generowane wartość jak i ryzyko działalności.
11. Przyjęcie ustawy uchylającej niekoniecznie musi przyczynić się do obniżenia kosztów związanych z pełnieniem funkcji depozytariusza, bo tego typu kwestie zostaną uregulowane w aneksowanych umowach pomiędzy poszczególnymi funduszami a poszczególnymi depozytariuszami, niemniej jej przyjęcie może przyczynić się do obniżenia poziomu ochrony inwestorów, co negatywnie wpłynie na działalność i zaufanie do rynku kapitałowego. Silny rynek kapitałowy to fundament silnej i zdrowej gospodarki, a przeprowadzony przez Platformę Obywatelską i Donalda Tuska znaczny demontaż otwartych funduszy emerytalnych zachwiał to zaufanie.
12. W konsekwencji - w ocenie Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość, o ile dyskusja nad doprecyzowaniem przepisów uchylanych ma sens, to zastosowanie tzw. rozwiązania zerojedynkowego będzie działaniem sprzecznym z duchem instytucji depozytariusza.
13. Należy wskazać, że w najbliższym czasie powinno dojść do innej zmiany ustawy o funduszach, wymaganej przepisami UE, w zakresie implementacji przepisów dyrektywy 2024/927, zmieniającej dyrektywy UCITS oraz ZAFI do krajowego porządku prawnego, dlatego uważamy, że prace nad zmianą ustawy o funduszach w tym zakresie mogą zostać powiązane z ewentualnym doprecyzowaniem przepisów uchylanych.
14. Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość jest zwolennikiem deregulacji gospodarki, niemniej deregulacja musi być prowadzona w sposób mądry, z uwzględnieniem interesów wszystkich uczestników danego obszaru regulacji, a nie jak w omawianym przypadku - wyłącznie w interesie banków.
15. Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość zagłosuje przeciwko przyjęciu ustawy uchylającej.
Przebieg posiedzenia