10. kadencja, 39. posiedzenie, 2. dzień (23-07-2025)
31. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w 90. rocznicę urodzin Jarosława Marka Rymkiewicza (druki nr 1489 i 1504).
Poseł Sprawozdawca Joanna Lichocka:
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w 90. rocznicę urodzin Jarosława Marka Rymkiewicza, druk nr 1489.
Marszałek Sejmu, zgodnie z art. 37 ust. 1 i art. 40 ust. 1 regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, skierował w dniu 10 lipca 2025 r. powyższy projekt uchwały do Komisji Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu do pierwszego czytania. Komisja Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Środków Przekazu po przeprowadzeniu pierwszego czytania oraz rozpatrzeniu tego projektu uchwały na posiedzeniu w dniu 22 lipca 2025 r. wnosi do Wysokiego Sejmu, aby przyjąć raczył załączony projekt uchwały. Przedstawię tekst tej uchwały. To jest jedyny moment, kiedy może on wybrzmieć.
˝Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w 90. rocznicę urodzin Jarosława Marka Rymkiewicza
13 lipca minęło 90 lat od urodzin Jarosława Marka Rymkiewicza, poety, dramaturga, pisarza - jednego z najwybitniejszych polskich twórców przełomu XX i XXI wieku.
Urodził się w 1935 roku w Warszawie. Niemcy w czasie wojny starli w proch miejsca, w których mieszkał. Po wojnie wraz z rodzicami i siostrą zamieszkał w Łodzi. Po studiach na Uniwersytecie Łódzkim i kilku pierwszych latach twórczości przeniósł się do Warszawy rozpoczynając pracę w Instytucie Badań Literackich, gdzie spędził kolejne dekady zwieńczając pracę naukową tytułem profesora literatury. Na początku lat dziewięćdziesiątych zamieszkał w Milanówku, a ogród przy jego domu rozsławiony został jako jedno z najważniejszych miejsc polskiej poezji, uwieczniony między innymi w zbiorze ˝Zachód słońca w Milanówku˝. Interesowała go w poezji tajemnica istnienia, śmierć i przemijalność każdego życia, które musi kończyć się rozkładem i gniciem, ale i trwanie na wiecznym kole historii, współistnienie przeszłości w teraźniczości.
Od lat siedemdziesiątych zaangażowany w działania środowisk opozycyjnych, po wprowadzeniu stanu wojennego zdecydował, że będzie publikował wyłącznie w drugim obiegu, niezależnym od władz komunistycznych. Wtedy powstały kluczowe dla wielkiej części polskiej inteligencji tamtego czasu ˝Rozmowy polskie latem roku 1983˝. Śledzony i rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa, wyrzucony z Instytutu Badań Literackich, kontynuował swoją pracę jako wolny twórca, poza cenzurą publikując w podziemnych wydawnictwach czy w paryskim Instytucie Literackim tomiki poezji jak ˝Mogiła Ordona i inne wiersze z lat 1979-1984˝, oraz kontynuując swój cykl esejów o Adamie Mickiewiczu.
Jarosław Marek Rymkiewicz był autorem cyklu czterech książek dotyczących polskiej historii, w których najmocniej ze wszystkich współczesnych twórców definiował polskość jako wielką nieśmiertelną siłę, której głównymi cechami są wolność i bunt. Ów arcypolski cykl, który tworzą ˝Wieszanie˝, ˝Samuel Zborowski˝, ˝Kinderszenen˝ i ˝Reytan. Upadek Polski˝, stanowi dziś kanon rozważań o narodowej tożsamości.
Jarosław Marek Rymkiewicz zmarł w Milanówku w 2022 roku. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 90. rocznicę jego urodzin składa mu hołd jako jednemu z najwybitniejszych twórców polskiej literatury XX i XXI wieku˝.
Ta uchwała jest dosyć skrótowa, jeżeli weźmiemy pod uwagę bogactwo dorobku i twórczości Jarosława Marka Rymkiewicza. Powiem kilka słów, rozwijając to podsumowanie tak wielkiego życia, tak wielkiej twórczości. Jarosław Marek Rymkiewicz jest autorem wielu dzieł, które weszły do kanonu polskiej literatury i trwać będą w tym kanonie. Nie da się napisać historii polskiej literatury i historii polskiej sztuki i kultury bez uwzględniania tego twórcy.
Powiem więcej: moim zdaniem należy on do największych twórców polskiej literatury, polskiej sztuki i w przyszłości wśród naszych największych będzie wymieniany. Autor cyklu książek na nowo odczytujących życie i twórczość naszych mistrzów literatury. ˝Aleksander Fredro jest w złym humorze˝, ˝Słowacki: encyklopedia˝ albo ˝Leśmian: encyklopedia˝ należą do kanonu historii polskiej literatury, czy też wspaniały cykl o Mickiewiczu pt. ˝Jak bajeczne żurawie˝, w skład którego wchodzą książki: ˝Żmut˝, ˝Baket˝, ˝Do Snowia i dalej...˝, ˝Głowa owinięta koszulą˝, ˝Kilka szczegółów˝ oraz ˝Adam Mickiewicz odjeżdża na żółtym rowerze˝. To cykl z dezynwolturą i fantastyczną pasją, opowiadający o wieszczu, który nas, jak mówił Jarosław Marek Rymkiewicz, stworzył. Stworzył nas współczesnych, też naszą współczesną polszczyznę, nasze postrzeganie.
Jarosław Marek Rymkiewicz to także wybitny poeta, a dla niektórych jego czytelników to przede wszystkim poeta. Czerpał z klasycyzmu, z baroku i z XX-wiecznej poezji anglosaskiej czy XX-wiecznej poezji polskiej, jak właśnie Leśmian czyli Jarosław Iwaszkiewicz. Miał swój niepowtarzalny styl, rozpoznawany na pierwszy rzut oka dzięki konstrukcji wiersza i stosowanej metaforyce, składający się na ten charakterystyczny dla Rymkiewicza język poetycki. Widać to właśnie w zbiorze ˝Zachód słońca w Milanówku˝ czy cyklu oktostychów, czy w takim tomiku jak ˝Pastuszek Chełmońskiego˝, w dowolnym wierszu, w dowolnych strofach. Widać, że to jest ten mistrz, to jest Rymkiewicz. To także mistrz w opowiadaniu o duszy polskiej, o sile polskości jako wiecznej, nieprzemijającej mocy, która nas wszystkich ogarnia, zagarnia dla siebie i od której nie ma ucieczki. Immanentną cechą polskości jest wolność i to jest bardzo ważne przesłanie Jarosława Marka Rymkiewicza.
Uprzejmie proszę o przyjęcie tego projektu uchwały, bo bez względu na to, z jak różnych stron politycznych można oceniać jego publikacje, które mają niekiedy całkiem wyraźny polityczny wymiar, to jest to mistrz nad mistrzami polskiej literatury i sztuki. Dzięki niemu polska sztuka zajmuje bardzo wysokie miejsce, co jest widoczne i w jego poezji, i w dramatach, i w jego esejach literackich. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia