10. kadencja, 39. posiedzenie, 3. dzień (24-07-2025)
32., 33. i 34. punkt porządku dziennego:
32. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych w sprawie sprawozdania z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2024 r. wraz z przedstawioną przez Najwyższą Izbę Kontroli analizą wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2024 r. oraz komisyjnym projektem uchwały w przedmiocie absolutorium (druki nr 1295, 1364 i 1490).
33. Sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego w 2024 roku wraz ze sprawozdaniem Komisji Finansów Publicznych (druki nr 1321 i 1335).
34. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o przedstawionej przez Prezesa Rady Ministrów Informacji o poręczeniach i gwarancjach udzielonych w 2024 roku przez Skarb Państwa, niektóre osoby prawne oraz Bank Gospodarstwa Krajowego (druki nr 1275 i 1396).Poseł Sprawozdawca Krystyna Skowrońska:
Szanowna Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Państwo Ministrowie! Panie Prezesie Narodowego Banku Polskiego, nieobecny po raz kolejny przy sprawozdaniu dotyczącym założeń polityki pieniężnej i sprawozdaniu finansowym Narodowego Banku Polskiego! Troszczymy się, bo nie wiemy, co się dzieje z panem prezesem Narodowego Banku Polskiego. Panie Prezesie Najwyższej Izby Kontroli! Szanowni Państwo! Zostały przedłożone: przez pana przewodniczącego Janusza Cichonia - sprawozdanie dotyczące wykonania budżetu państwa, przez pana prezesa Najwyższej Izby Kontroli - sprawozdanie z badań przeprowadzonych nad tymi dokumentami, przez panią wiceprezes - sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w 2024 r. i planu finansowego Narodowego Banku Polskiego w 2024 r. Mnie jako sprawozdawcy przypada obowiązek przedstawienia informacji w tej sprawie.
Chciałabym powiedzieć, że komisja, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zapoznaje się ze sprawozdaniem i przeprowadza dyskusję. Informację w formie uchwały Komisji Finansów Publicznych o zapoznaniu się z tymi sprawozdaniami przedłożyliśmy Wysokiej Izbie. Procedura dotycząca dokumentów, o których mówiłam, czyli sprawozdania NBP i założeń polityki pieniężnej, nie przewiduje głosowań. A zatem chciałabym tylko podzielić się z państwem informacjami o dyskusji, jaka była na posiedzeniu komisji.
Podstawowym instrumentem polityki pieniężnej w 2024 r. były stopy procentowe. To jest zawarte w sprawozdaniu. Aby dokonać oceny, komisja zapoznała się z opinią NIK i przeprowadziła dyskusję. Opinia NIK, dzisiaj potwierdzona na tej sali, i główne uwagi Najwyższej Izby Kontroli, ale i nasze na posiedzeniu komisji w zakresie sprawozdania z wykonania założeń polityki pieniężnej dotyczyły celu inflacyjnego - to jest zapisane w ustawie o Narodowym Banku Polskim - dbania o wartość polskiego pieniądza. Ten cel inflacyjny to 2,5% z odchyleniem plus minus 1%. A jaki był średnioroczny wskaźnik inflacji w 2024 r.? 3,6%. A zatem niezrealizowany cel inflacyjny. Powiecie państwo, że to niewiele, bo w 2024 r. ten średnioroczny wskaźnik wynosił 11,4%, ale ustawa precyzyjnie mówi, jak powinien ten wskaźnik się kształtować. Miesięczny wskaźnik inflacji według uchwalonego przez Radę Polityki Pieniężnej korytarza w lutym do czerwca 2024 r. przekraczał 4%, jeżeli przyjmiemy miesięczną analizę, a po wyłączeniu cen żywności - 4,3%. W trakcie dyskusji państwo posłowie wskazali, że w 2024 r. Rada Polityki Pieniężnej nie podjęła żadnej decyzji dotyczącej obniżenia stóp procentowych mimo spadającej inflacji. W kontrze do wystąpienia pani wiceprezes: To jak dbacie o pieniądze? Jak możecie mówić, że dbacie o pieniądze Polaków? Pamiętacie państwo, że w 2023 r. przed wyborami, we wrześniu i w październiku, gdy inflacja wynosiła 10%, stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego zostały obniżone o 1%, pomimo że rząd PiS-u również wykazywał wysoki deficyt. A zatem wtedy można było, a kiedy przybliżamy się do celu, kiedy zmienia się inflacja, ona się zdecydowanie obniża, wtedy nie ma żadnego ruchu. Dlaczego Rada Polityki Pieniężnej nie reagowała w 2024 r., gdy inflacja spadała? Dlaczego w I półroczu 2024 r., kiedy inflacja była bardzo niska, w niektórych miesiącach poniżej 3%, Rada Polityki Pieniężnej również nie reagowała, jeśli chodzi o zmiany stóp procentowych? Jak takie zachowanie Rady Polityki Pieniężnej wytłumaczyć? Jest też następujące pytanie: Dlaczego Rada Polityki Pieniężnej nie reagowała w II półroczu, gdy był tzw. sztuczny wzrost inflacji, który był tylko wywołany efektami statystycznymi? W tym przypadku również takich działań nie było.
Drugi zarzut, który w trakcie dyskusji podnoszono w zakresie założeń polityki pieniężnej, to brak precyzyjnego określenia średniego okresu, w którym NBP powinien sprowadzić inflację do celu. To powtarzamy wielokrotnie. To już jest co najmniej czwarty rok, kiedy nie określono średniorocznego okresu realizowania tego celu. W okresie ostatnich 4 lat, od 2021 r. do 2024 r., w ciągu 40 miesięcy, ten wskaźnik był powyżej górnego celu odchyleń, a po 8 miesiącach - w przyjętym przedziale. Dlaczego definicja osiągnięcia celu inflacyjnego jest nieprecyzyjna i państwo w Narodowym Banku Polskim każdorazowo próbujecie, ładnie, w liczbach, przegadać tę sprawę? A to jest rzecz niezwykle istotna, aby oceniać wykonanie założeń polityki pieniężnej.
Prognozy inflacji PKB w NBP. W 2023 r. Najwyższa Izba Kontroli sformułowała wniosek do prezesa NBP-u o stosowanie korekt eksperckich do modelu NECMOD umożliwiającego członkom Rady Polityki Pieniężnej przygotowanie projekcji inflacji. W przeszłości było to możliwe, a dzisiaj nie ma takiej możliwości. Przyznam, że ten model NECMOD jest rzeczywiście bardzo ważny.
Komunikacja i wyjaśnianie polityki pieniężnej to od lat największy problem Narodowego Banku Polskiego. W grudniu 2024 r. komunikat prezesa NBP-u wskazywał, że cel inflacyjny przy niepewności cen energii będzie osiągnięty na koniec 2026 r. Stwierdzenie zostało powszechnie odebrane jako zapowiedź przesunięcia obniżek stóp procentowych na rok 2026. A zatem jak wam wierzyć, jak prowadzić politykę pieniężną, kiedy państwo podajecie takie komunikaty? Pytanie, jaka była wiarygodność takiego komunikatu? Jak na to reagowały podmioty gospodarcze planujące inwestycje? Takich przykładów z działalności i komunikatów Narodowego Banku Polskiego może być więcej. W I półroczu inflacja spadła i w maju oraz lipcu 2025 r. Rada Polityki Pieniężnej obniżyła stopy procentowe, co jest efektem ostatnich działań. One jednak nie podlegają ocenie. A zatem rodzi się pytanie, czy komunikaty na posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej były uzgadniane, czy to są jedynie autorskie komunikaty prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Jeszcze jeden temat, który jest przedmiotem dyskusji, a więc polityka dotycząca oprocentowania rezerwy obowiązkowej. Wskazywał na to prezes Najwyższej Izby Kontroli. Chodzi o to, aby uniknąć nadpłynności i płacić za papiery wartościowe, które były wyemitowane przez Narodowy Bank Polski. W zakresie rezerwy obowiązkowej oprocentowanie rezerwy obowiązkowej, czyli 5,75%, a także papierów wartościowych kosztowało Narodowy Bank Polski 4,3 mld zł. Dla przykładu w innych krajach, i to pokazano, oprocentowanie rezerwy obowiązkowej jest różne, ale zdecydowanie niższe. To powoduje również określone koszty dla Narodowego Banku Polskiego, ale taka polityka, która jest likwidacją nadpłynności sektora bankowego, nie prowadzi do tego, żeby sektor bankowy chciał inwestować albo obniżać ceny, co byłoby zdecydowanie potrzebne konsumentom.
W sprawozdaniu z działalności Narodowego Banku Polskiego od lat, co chciałabym powiedzieć z tej mównicy, jakoś państwo boją się powiedzieć o wyniku finansowym. A więc gdy zastępujemy panią prezes, panią wiceprezes, prezesa narodowego banku, to my się nie boimy, bo myśmy dostali papiery i myśmy te papiery przeanalizowali. Przypomnijmy, że w 2024 r. strata Narodowego Banku Polskiego wyniosła 13,3 mld zł. Wstydem było się przyznać, że strata za rok 2023 wyniosła 20,8 mld zł, a za 2022 r. - 16,9 mld zł. Tak, zdecydowanie był to trudny czas, ale pomimo mówienia o złocie, o którym zaraz powiem, państwo mieli każdego roku stratę. Każdego roku nie osiągnęliśmy celu inflacyjnego. Nie zbliżyliśmy się do tego. My nie mówimy, że Narodowy Bank Polski nie ma działać ustawowo i jest niezależny, my o tę niezależność dbamy, bo myśmy te ustawy uchwalali. Ale wynik finansowy z roku na rok pokazuje i brak obniżania stóp, i brak dążenia do realizacji celu inflacyjnego. Innym się udało, a nam nie.
(Głos z sali: O sukcesach rządu, pani poseł.)
Narodowy Bank Polski poniósł koszty związane z wysoką... Teraz o tym, na co wydawano pieniądze. Takie smaczki. O nadpłynności w sektorze i rezerwach mówiłam, ale o wydatkach m.in. na promocję i komunikację - nie.
Szanowni Państwo! Koszty promocji były 12 razy większe niż w latach 2020 i 2024. To skumulowane wydatki.
(Poseł Zbigniew Kuźmiuk: Sukcesy trzeba promować.)
Chcemy powiedzieć, że nie dowiedzieliśmy się, ile kosztowały reklamy w Telewizji Republika wskazujące na zakup złota. W poprzednich latach na promocję, na reklamy wydawano średnio 10%, a na badania - 70%. Struktura ta się zmieniła. W latach 2020-2024 zwiększył się koszt promocji. Jaka to kwota? W 2024 r. to było 20,5 mln zł, a w 2025 r. zaplanowano 40 mln zł.
Co do wynagrodzeń, o których nie powiedziano, i wzrostu wynagrodzeń, to to, ile prezes zarabia, jest jawną informacją, ale w komisji nie chciano przedstawić tego w liczbach. Wynagrodzenie prezesa w 2024 r. wzrosło o 4,1%, do 1380 tys. Wiceprezes: wzrost o 4,9%, wysokość wynagrodzenia - 1138 tys. Wzrost zatrudnienia w Zarządzie Narodowego Banku Polskiego.
Bronienie się rezerwami złota. Tak, złoto to określona, trwała rezerwa. Ważne, że je kupiono i że w maju 2025 r. waga złota w skarbcach wynosiła 515 t. Ale co z założeniami polityki pieniężnej, ochroną wartości złotego, inflacją, obniżeniem stóp? Państwo na to nie reagowali. Komisja krytycznie się do tego odnosiła, zadając te pytania, niestety nie uzyskała odpowiedzi.
Z troską wyrażamy się o nieobecności pana prezesa. Chciałabym podkreślić, że prezes Narodowego Banku Polskiego był na urlopie - nie wiemy - jak było posiedzenie komisji. Dzisiaj nie wiemy, czy jest na urlopie, czy po prostu nie chciał przyjść, aby pochwalić się kolejnym, trzecim z kolei rokiem straty (Dzwonek) Narodowego Banku Polskiego. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia