10. kadencja, 39. posiedzenie, 3. dzień (24-07-2025)
41. punkt porządku dziennego:
Informacja o działalności Krajowej Rady Sądownictwa w 2024 roku wraz ze sprawozdaniem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druki nr 1323 i 1356).
Przewodnicząca Krajowej Rady Sądownictwa Dagmara Pawełczyk-Woicka:
Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie z działalności Krajowej Rady Sądownictwa za 2024 r., które odzwierciedla nasze zaangażowanie w realizację konstytucyjnych zadań, w tym procedur nominacyjnych, opiniowanie aktów prawnych. Pomimo licznych wyzwań rada konsekwentnie działała na rzecz zapewnienia niezależności sądownictwa i zgodności procedur z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.
W 2024 r. Krajowa Rada Sądownictwa odbyła 18 posiedzeń plenarnych trwających łącznie 87 dni. Przeprowadzono 544 postępowania w sprawach osobowych dotyczące 683 kandydatów, co zaowocowało podjęciem 954 uchwał. Rozpatrzono 1104 zgłoszenia, pochodzące od 1096 osób, na stanowiska sędziowskie w sądach powszechnych, administracyjnych, w Sądzie Najwyższym i Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz na stanowiska asesorskie w wojewódzkich sądach administracyjnych. W 2024 r. Krajowa Rada Sądownictwa zakończyła 219 postępowań na stanowiska sędziowskie we wszystkich rodzajach sądów, w tym pięć - na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, sześć - na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego, dwa - na stanowisko sędziego w wojewódzkich sądach administracyjnych, 206 - na stanowisko sędziego w sądach powszechnych. Rozpatrzyła 97 wniosków asesorów o powołanie na stanowisko sędziowskie. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wręczył w 2024 r. 476 nominacji sędziowskich, zgodnie z przedstawionymi przez Krajową Radę Sądownictwa wnioskami. W ramach procedur nominacyjnych wysłuchano na posiedzeniu plenarnym 27 kandydatów na stanowiska w Sądzie Najwyższym i Naczelnym Sądzie Administracyjnym, a zespoły Krajowej Rady Sądownictwa wysłuchały 166 kandydatów.
Niepokój budzi fakt, że w 2024 r. rozpatrzono 168 oświadczeń o cofnięciu zgłoszeń na stanowiska sędziowskie i asesorskie, z czego najwięcej dotyczyło sądów powszechnych, i to sądów powszechnych wyższego szczebla, powyżej sądu rejonowego. Rada interpretuje to jako odpowiedź na presję wewnątrzśrodowiskową, wręcz szykany i wywieranie presji, co oczywiście stanowi poważne zagrożenie dla procedur nominacyjnych.
Krajowa Rada Sądownictwa aktywnie uczestniczyła w procesie legislacyjnym, analizując 116 projektów aktów normatywnych, co do których przyjęła 63 opinie. Przyjęła też sześć stanowisk w sprawach dotyczących sędziów i sądownictwa.
W 2024 r. Krajowa Rada Sądownictwa była szczególnie aktywna, jeżeli chodzi o wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami, z czego trzy wnioski zostały rozpoznane przez Trybunał Konstytucyjny ze skutkiem stwierdzenia niekonstytucyjności przepisów. Należy podkreślić, że żadne z tych orzeczeń nie zostało opublikowane we właściwym dzienniku urzędowym, co jest niezgodne z wymogami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i budzi poważne wątpliwości.
Rada wielokrotnie wyrażała zaniepokojenie działaniami ministra sprawiedliwości, m.in. w uchwałach dotyczących zamiaru odwołania prezesów i wiceprezesów sądów oraz w stanowisku z 1 lutego 2024 r. kwestionującym uprawnienia ministra do zawieszania prezesów sądów w toku procedury odwoławczej. Trybunał Konstytucyjny te wątpliwości Krajowej Rady Sądownictwa w całości podzielił.
Do Krajowej Rady Sądownictwa wpłynęło 4736 pism w ramach skarg i wniosków. Część tych pism pochodziła od sędziów.
Komisja do spraw odpowiedzialności dyscyplinarnej przeanalizowała 61 nieprawomocnych wyroków sądów dyscyplinarnych. To skutkowało podjęciem 14 uchwał o wniesieniu odwołań, dwóch uchwał o żądaniu wszczęcia postępowania wyjaśniającego oraz dwóch uchwał o złożeniu zawiadomień do prokuratury w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa. Komisja działała na podstawie przepisów ustawy. Te wnioski komisji zostały zaaprobowane przez Krajową Radę Sądownictwa w uchwale.
W 2024 r. do rady wpłynęły odwołania od podziału czynności sędziów i asesorów sądowych. Łącznie rozpatrzono 98 odwołań, z czego Rada uwzględniła 55 odwołań. Z niepokojem odnotowujemy fakt, że niektórzy prezesi sądów nie przekazują odwołań od podziału czynności do Krajowej Rady Sądownictwa, jak wymaga tego ustawa o ustroju sądów powszechnych, co stanowi oczywiste naruszenie prawa. Ponadto niektórzy prezesi nie respektują decyzji rady uchylających podział czynności, co dodatkowo podważa praworządność i prawidłowe funkcjonowanie sądownictwa.
Rada zidentyfikowała poważny problem w sądach powszechnych, gdzie orzekają lub są traktowane jako czynne zawodowo osoby, które ukończyły 65. rok życia, nie zwróciły się do rady o zgodę na dalsze orzekanie lub takiej zgody nie otrzymały i zostało prawomocnie zakończone postępowanie przed Sądem Najwyższym. Prowadzi to do bezpodstawnej wypłaty 100% wynagrodzenia oraz orzekania przez osoby nieuprawnione, co stanowi naruszenie przepisów, nie tylko naruszenie przepisów, ale również ryzyko uchylenia orzeczenia wydanego przez takiego sędziego, co potwierdzał Sąd Najwyższy w niedawnych wyrokach.
Z głębokim zaniepokojeniem odnotowujemy, że zagrożeniem dla niezawisłości sędziowskiej są sami sędziowie. Dochodzi do uchylania wyroków lub wyłączania sędziów od orzekania z powodów niemerytorycznych. W uzasadnieniach takich decyzji pojawiają się stwierdzenia, że sędzia, w cudzysłowie, przyspieszył karierę, cieszył się zaufaniem władzy wykonawczej lub udzielił poparcia kandydatom do Krajowej Rady Sądownictwa. Tego typu praktyki, pozbawione należytej oceny merytorycznej, podważają zasady niezawisłości sędziowskiej i prowadzą do erozji zaufania do sądownictwa, niezależnie od tego, że tak formułowane uzasadnienia są sprzeczne z zasadami etyki sędziowskiej.
Krajowa Rada Sądownictwa w 2024 r. z pełnym zaangażowaniem realizowała swoje zadania, dbając o niezależność sądownictwa i prawidłowy przebieg procedur nominacyjnych. Nasza praca koncentrowała się na zapewnieniu zgodności działań z konstytucją oraz ochronie niezawisłości sędziowskiej pomimo licznych wyzwań, takich jak niepublikowanie orzeczeń TK, odmowa publikacji jednej z uchwał rady czy naruszenie prawa przez niektórych prezesów sądów.
Wyrażam gotowość do dalszej współpracy w celu wzmocnienia niezależności sądownictwa. Dziękuję bardzo.
Przebieg posiedzenia