10. kadencja, 39. posiedzenie, 3. dzień (24-07-2025)

41. punkt porządku dziennego:

Informacja o działalności Krajowej Rady Sądownictwa w 2024 roku wraz ze sprawozdaniem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druki nr 1323 i 1356).

Poseł Bartosz Romowicz:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Debatujemy w tym punkcie porządku obrad nad sprawozdaniem z działalności Krajowej Rady Sądownictwa w 2024 r. ze szczególnym uwzględnieniem treści zawartej w opublikowanym sprawozdaniu.

    Zgodnie z art. 186 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, gdyby ktoś nie pamiętał, Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Tymczasem analiza zarówno działalności rady, jak i przedłożonego sprawozdania prowadzi do wniosku, że KRS nie realizuje tej funkcji konstytucyjnej w sposób należyty.

    Po pierwsze, sprawozdanie nie zawiera żadnej autokrytycznej refleksji nad kontrowersjami dotyczącymi legalności powołań sędziowskich dokonanych z udziałem obecnej rady. Mimo licznych wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej czy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka kwestionujących legalność procedur nominacyjnych prowadzonych przez KRS dokument ogranicza się wyłącznie do statystycznego zestawienia liczb powołań i uchwał bez odniesienia się do istniejących problemów systemowych.

    Po drugie, warto podkreślić, że w 2024 r. KRS przedstawiła 476 wniosków o powołanie na stanowiska sędziowskie i asesorskie. Jednak w naszej ocenie nie przeprowadzono pełnej analizy merytorycznej jakości kandydatur ani nie przedstawiono kryteriów, jakimi kierowano się przy ich wyborze. Pominięto także ocenę skutków społecznych powołań dokonywanych w warunkach braku zaufania publicznego do samej rady.

    Po trzecie, w sprawozdaniu zadeklarowano, że rada odbyła 18 posiedzeń plenarnych, trwających łącznie 87 dni, a mimo to nie podjęła żadnych realnych działań w obronie sędziów represjonowanych, mimo że art. 186 konstytucji nakłada na nią taki obowiązek. W sprawozdaniu brakuje jakiegokolwiek odniesienia do spraw, które miały istotne znaczenie z punktu widzenia niezawisłości sędziowskiej, np. zawieszania sędziów za wyroki niezgodne z linią Ministerstwa Sprawiedliwości.

    Po czwarte, w zakresie opiniowania aktów prawnych rada przyjęła zaledwie 63 opinie i 6 stanowisk, co stanowi niewielką aktywność w kontekście dynamicznych zmian w prawie mających bezpośredni wpływ na sądownictwo. Nie odniesiono się również do projektów ustaw kontrowersyjnych z punktu widzenia standardów unijnych i konstytucyjnych.

    Po piąte, zaniepokojenie budzi także strukturalna zależność członków KRS od władzy ustawodawczej, co pozostaje nierozwiązanym problemem od 2018 r. Pomimo że rada powinna działać jako organ niezależny, aż 15 z 25 jej członków zostało wybranych przez Sejm, co stoi tak naprawdę w sprzeczności z zasadami niezawisłości wymiaru sprawiedliwości. Sprawozdanie nie podejmuje próby oceny tej sytuacji ani nie uwzględnia głosów krytycznych ze środowiska prawniczego i instytucji międzynarodowych.

    Panie Posłanki! Panowie Posłowie! W świetle przedstawionych faktów sprawozdanie Krajowej Rady Sądownictwa za rok 2024 należy ocenić jako dokument sprawozdawczy jedynie w sensie technicznym, nie zawiera bowiem pogłębionej analizy skutków działalności rady ani refleksji nad jej rolą ustrojową. Co więcej, nie odnosi się do kryzysu konstytucyjnego, który wciąż dotyka polski wymiar sprawiedliwości.

    Wnioskując, powiem, że Krajowa Rady Sądownictwa wymaga pilnej reformy, której celem będzie nie tylko przywrócenie jej niezależności i apolitycznego charakteru, ale także przede wszystkim odbudowa zaufania obywateli do instytucji, która zgodnie z konstytucją ma stać na straży niezależności sądów. Sprawozdanie z tego druku tego zaufania nawet nie próbuje odbudowywać. Przeciwnie - utrwala obraz rady jako organu formalnie aktywnego, lecz faktycznie niespełniającego swojej konstytucyjnej roli. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia