10. kadencja, 39. posiedzenie, 3. dzień (24-07-2025)
42. punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1492).
Poseł Ewa Schädler:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W wyniku pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę Polska stała się jednym z głównych państw przyjmujących uchodźców wojennych. Odpowiedzią legislacyjną na tę dramatyczną sytuację była ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy, która wprowadziła specjalny reżim ochronny. Dziś, ponad 3 lata później, sytuacja nadal wymaga systemowego wsparcia i właśnie temu służy projekt tej ustawy.
Jego kluczowym celem jest bowiem przedłużenie ochrony czasowej dla obywateli Ukrainy do dnia 4 marca 2026 r. Proponowana nowelizacja nie jest wyłącznie techniczną korektą, niesie ona bowiem za sobą głębokie konsekwencje prawne, społeczne oraz symboliczne, które warto rozważyć w szerszym kontekście. Ustawodawca zaprojektował rozwiązania, które automatycznie przedłużają ważność uprawnień i dokumentów, takich jak numer PESEL ze statusem UKR, prawo do pracy, świadczeń społecznych, zdrowotnych, bez konieczności składania dodatkowych wniosków. To niezwykle istotne, ponieważ eliminuje ryzyko masowego wykluczenia społecznego na tle formalnym, odciąża administrację i zapewnia ciągłość przysługujących praw. Co więcej, projekt przewiduje także wzmocnienie mechanizmów identyfikacji poprzez wprowadzenie biometrii do systemu PESEL, co podniesie poziom bezpieczeństwa danych i zgodności z trendami z zakresu cyfrowej administracji publicznej.
W szerszym ujęciu projekt ustawy stanowi akt kontynuacji polityki humanitarnej i solidarności społecznej, jaką Polska przyjęła w roku 2022. Obywatele Ukrainy, którzy zostali objęci ochroną czasową, to nie abstrakcyjna masa, to konkretne osoby: dzieci, matki, osoby starsze, pracownicy, studenci. Wielu z nich w Polsce zaczęło nowe życie, wynajmuje mieszkania, zakłada działalność gospodarczą, uczestniczy w życiu lokalnych społeczności. Przedłużenie ochrony prawnej jest niezbędne, by ta integracja mogła być kontynuowana w sposób bezpieczny i przewidywalny. Pod względem społecznym to element budowania zaufania państwa do obywateli obcych państw, który w dłuższej perspektywie przyczynia się do budowy bardziej inkluzywnego społeczeństwa. Nie bez znaczenia jest także to, że legalny status pobytowy przekłada się na bezpieczeństwo publiczne. Osoby posiadające PESEL, zatrudnione i zarejestrowane w systemach publicznych, są bardziej widoczne dla instytucji państwa i mniej narażone na wyzysk czy patologię. Brak przedłużenia ochrony mógłby prowadzić do wzrostu szarej strefy zatrudnienia, napięć społecznych i destrukcji niektórych obszarów rynku pracy.
Wreszcie ustawa ma również wymiar międzynarodowej odpowiedzialności, jeśli chodzi o pozycję Polski w Europie. Nasz kraj jako bezpośredni sąsiad Ukrainy i kluczowy kraj tranzytowy oraz docelowy dla uchodźców znajduje się pod szczególną obserwacją międzynarodową. Konsekwentnie wypełnia zobowiązania wobec uchodźców z Ukrainy i wzmacnia przez to wizerunek Polski jako państwa praworządnego, solidaryzującego się z ofiarami wojny i zdolnego do skutecznego działania w sytuacjach kryzysowych. W kontekście toczącej się debaty o kształcie przyszłej polityki migracyjnej i azylowej Unii Europejskiej Polska zyskuje argumenty na rzecz budowania własnej pozycji negocjacyjnej, pokazując, że jest w stanie i skutecznie przyjąć, zintegrować, i ochronić setki tysięcy uchodźców. To także istotny element geopolitycznego partnerstwa z Ukrainą, które będzie mieć znaczenie również po zakończeniu wojny, szczególnie w perspektywie przyszłej integracji europejskiej.
Projekt ustawy zawarty w druku nr 1492 nie jest jedynie formą implementacji decyzji unijnej. To akt ciągłości politycznej, odpowiedzialności społecznej i dojrzałości państwowej. Klub Polska 2050 poprze skierowanie projektu tej ustawy do dalszej pracy w komisjach. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia