10. kadencja, 39. posiedzenie, 3. dzień (24-07-2025)

43. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi:
   - o poselskim projekcie uchwały w sprawie sprzeciwu wobec zawarcia umowy UE - Mercosur,
   - o komisyjnym projekcie uchwały w sprawie umowy UE - Mercosur,
   - o poselskim projekcie uchwały w sprawie wezwania Rządu Rzeczypospolitej Polskiej do działań zmierzających do zablokowania umowy handlowej Unii Europejskiej z krajami Mercosur,
   - o poselskim projekcie uchwały w sprawie podjęcia działań na rzecz budowania mniejszości blokującej w Radzie Unii Europejskiej wobec umowy o wolnym handlu między Unią Europejską a Mercosur (druki nr 831, 980, 1391, 1393 i 1478).

Poseł Piotr Kowal:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Koalicyjnego Klubu Parlamentarnego Lewicy mam dzisiaj sposobność przedstawić stanowisko naszego środowiska wobec trzech projektów uchwał, które sprzeciwiają się zawarciu umowy Unia Europejska - Mercosur.

    Umowa między Unią Europejską a Mercosur była negocjowana ponad 20 lat, a jej główne postanowienia, w tym kontyngenty taryfowe, uzgodniono - i to warto podkreślać - już w 2019 r. Proces ratyfikacji został jednak wstrzymany z powodu obawy o wpływ umowy na środowisko i zrównoważony rozwój. Komisja Europejska wznowiła rozmowy, aby uzupełnić zapisy powiązane z paryskim porozumieniem klimatycznym. Negocjacje zakończono 6 grudnia 2024 r., jednak Komisja nie przedstawiła skonsolidowanego projektu ani nie wystąpiła o zgodę na podpisanie umowy. Na tę chwilę obowiązuje uchwała Rady Ministrów z 26 listopada 2024 r. wyrażająca sprzeciw wobec zapisów dotyczących rolnictwa.

    Główne zastrzeżenia w stosunku do umowy Unia Europejska - Mercosur dotyczą przede wszystkim nadmiernie wysokich kontyngentów taryfowych na mięso drobiowe i wołowe, które mogą pośrednio wypierać polski eksport z rynków Europy Zachodniej i Południowej. Obawy budzi także ryzyko zwiększonego importu nieprzetworzonego tytoniu w związku z planowaną stopniową eliminacją ceł. Umowa nie przewiduje również odpowiednio dostosowanej do sektora rolnego klauzuli ochronnej. Obecne zapisy nie uwzględniają specyfiki tego sektora i nie obejmują wszystkich towarów rolnych. Dodatkowo, pomimo wprowadzenia możliwości zawieszenia koncesji w przypadku naruszenia zobowiązań klimatycznych, brakuje skutecznych mekanizmów wyrównujących standardy pomiędzy Unią Europejską a krajami Mercosur, co negatywnie wpływa na konkurencyjność polskich i unijnych rolników.

    Obecnie nie dostrzega się istotnego ryzyka dla sektorów wieprzowiny, cukru i zbóż w kontekście umowy Unia Europejska - Mercosur. Mięso wieprzowe z krajów Mercosuru nie ma dostępu do rynku Unii Europejskiej z powodu niespełnienia unijnych wymogów weterynaryjnych i braku zatwierdzonych zakładów eksportowych. W przypadku cukru liberalizacja dotyczy wyłącznie surowego cukru trzcinowego do rafinacji - obejmuje niewielki kontyngent bezcłowy dla Paragwaju oraz zniesienie ceł w ramach istniejącej już kwoty Światowej Organizacji Handlu dla Brazylii. Jeśli chodzi o zboża, umowa nie obejmuje pszenicy, a oferowany kontyngent na kukurydzę nie ma obecnie znaczenia ekonomicznego, ponieważ Unia Europejska stosuje zerową stawkę celną na jej import ze wszystkich kierunków.

    Natomiast popieramy propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą utworzenia funduszu kompensacyjnego na wypadek nadmiernego importu z krajów Mercosuru w wyniku umowy handlowej. Słusznie postulujemy jednak, by obejmował on także straty pośrednie wynikające z wypierania produktów krajowych z rynku unijnego. Jako Polska zgłaszaliśmy zastrzeżenia wobec umowy w rozmowach z ministrami rolnictwa innych państw członkowskich, szczególnie z Francją, z którą Polska wspólnie opowiada się za silniejszymi mechanizmami ochronnymi dla rolnictwa i wyrównywaniem standardów produkcji, jeśli chodzi o kraje Mercosuru. Podczas polskiej prezydencji w Radzie AGRIFISH zorganizowano dwie debaty poświęcone handlowi zagranicznemu, w trakcie których zgłoszono inicjatywy mające na celu wzmocnienie pozycji państw szczególnie dbających o ochronę sektora rolnego. Polska zaproponowała m.in. przygotowanie analizy udzielonych przez Unię Europejską preferencji handlowych dla krajów trzecich oraz opracowanie wspólnych zasad dla polityki handlowej Unii Europejskiej w obszarze rolnictwa, obejmujących m.in. analizę skutków umów, zasadę wzajemności, mechanizmy ochronne i zgodność z unijnymi standardami zrównoważonego rozwoju.

    Polskie rolnictwo i unijne rolnictwo opierają się na wysokich standardach jakości i bezpieczeństwa, które gwarantują niezależność żywnościową. Projekt umowy między Unią Europejską a Mercosurem budzi w naszej opinii poważne obawy, ponieważ nie zapewnia równych standardów dla produktów unijnych i importowanych, narażając europejskich rolników na nierówną konkurencję. Umowa jest przede wszystkim zagrożeniem dla konkurencyjności polskiego rolnictwa, na co zgodzić się nie możemy. Jako klub parlamentarny Lewicy opowiadamy się za zablokowaniem umowy w jej obecnym kształcie.

    A korzystając z pozostałego mi czasu, przyłączam się do gratulacji, które przekazywali moi przedmówcy, dla nowego ministra, dla pana ministra Krajewskiego. Życzę powodzenia na tym niełatwym, ale bardzo ważnym dla Polski i polskiej wsi stanowisku. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia