10. kadencja, 39. posiedzenie, 4. dzień (25-07-2025)

46. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Marek Kos:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Bardzo dziękuję za zwrócenie uwagi na niezwykle istotny problem, jakim jest dostęp mieszkańców mniejszych miejscowości, jak również mieszkańców terenów wiejskich do usług aptecznych, szczególnie w porze nocnej, w dni wolne od pracy, w ramach tzw. dyżurów. W ministerstwie pracowaliśmy nad tym, są też odpowiedzi na interpelacje, ale zawsze odnosiliśmy się z należnym szacunkiem do wagi zgłaszanych zagadnień.

    Chcę przedstawić nasze stanowisko, jak również plany dotyczące nowelizacji Prawa farmaceutycznego, które jest niedoskonałe, szczególnie po dwóch nowelizacjach z 2017 i z 2023 r.

    Wysoka Izbo! Ograniczona liczba aptek, szczególnie poza dużymi miastami, budzi uzasadnione obawy społeczności lokalnych. Niemniej jednak w przypadkach ostrych stanów zdrowotnych, zasadne i właściwe, zgodnie z logiką systemu ochrony zdrowia, jest skierowanie się do najbliższego podmiotu leczniczego, takiego jak chociażby placówki nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej czy szpitalny oddział ratunkowy, jak również do izby przyjęć. W takich sytuacjach właśnie te jednostki zapewniają pacjentom niezbędne świadczenia medyczne, także podanie leków na miejscu w tych jednostkach, o ile stan zdrowia tego wymaga. Jednocześnie chcę podkreślić, że obowiązek organizowania dyżurów aptecznych przez samorządy nie jest nowym wymogiem, lecz od wielu lat jest obowiązkiem wynikającym z ustawy - Prawo farmaceutyczne.

    (Poseł Urszula Pasławska: Ale nie finansowanie.)

    To jest ustawa z 2001 r. I stanowi on realizację przez samorząd terytorialny obowiązku zapewnienia potrzeb zdrowotnych lokalnej populacji.

    Następnie chcę wskazać, że obowiązek finansowania dyżurów przez powiaty dotyczy tylko sytuacji, gdy dyżury te wykraczają poza ramy czasowe przewidziane przepisami. Ustalone godziny wynikają z analiz realizacji recept, a liczba realizowanych recept po godz. 23 jest znikoma i praktycznie zanika po północy. Przepisy skoncentrowano na dostępności leków na receptę, które mają kluczowe znaczenie dla zdrowia pacjentów w sytuacjach nagłych. Leki dostępne bez recepty, suplementy diety czy asortyment apteczny nie mają priorytetowego znaczenia w nagłych stanach zdrowia wobec faktu, iż poza aptekami są także sprzedawane w łatwo dostępnych innych punktach handlu. Dostępne analizy profilu sprzedaży i asortymentu aptek wskazują natomiast, iż podczas nocnych wizyt w aptekach pacjenci najczęściej poszukują testów, pojemników na próbki czy też wyrobów medycznych, nie zaś samych leków.

    Odnosząc się do kwestii wprowadzenia rozwiązań, które by miały za cel równomierne rozłożenie aptek w ujęciu przestrzennym, to właśnie w 2017 r. wprowadzono mechanizm: apteka dla aptekarza, nakładający kryteria rozmieszczenia aptek poza centrami miast, szczególnie dużych miast, zwłaszcza na obszarach mniej zurbanizowanych.

    Trudniejszy dostęp do aptek w mniejszych miejscowościach i na terenach wiejskich wynika głównie z uwarunkowań ekonomicznych, a nie prawnych. Lokalizacja aptek, podobnie jak prowadzenie każdego przedsiębiorstwa, związana jest z decyzją biznesową. Państwo nie ma tutaj uprawnień do wymuszania lokalizacji aptek w określonych miejscach.

    Odpowiadając na kolejne zapytanie, jakie działania podjęło Ministerstwo Zdrowia w celu zapewnienia mieszkańcom miejscowości powyżej 10 tys. mieszkańców całodobowego dostępu do leków, chcę wyjaśnić, że z początkiem roku 2024 wprowadzono nowe przepisy dotyczące dyżurów aptecznych. Po raz pierwszy od stycznia ubiegłego roku przewidziano możliwość dobrowolnego zgłaszania się aptek do dyżurów, jak również finansowanie tych dyżurów ze środków publicznych na podstawie uchwały podjętej przez samorząd terytorialny. W powiatach z miastem liczącym do 40 tys. mieszkańców wyznaczane są apteki do dyżurów. To obejmuje oczywiście także miasta, które mają powyżej 10 tys. mieszkańców. Jednocześnie podkreślić należy, i wzmóc to podkreślenie, że decyzja o prowadzeniu godzin pracy w trybie całodobowej dostępności dla pacjentów nie jest przedmiotem przymusu administracyjnego, zależy tylko i wyłącznie od decyzji przedsiębiorcy, a wyznaczenie apteki do prowadzenia dyżuru nie jest równoznaczne z obowiązkiem całodobowej działalności. Jest to kwestia rozważana i uzasadniona czynnikami praktycznymi i organizacyjnymi.

    W odniesieniu do kolejnej kwestii podniesionej w zapytaniu, dotyczącej uregulowania ekspedycji aptecznej, chcę przytoczyć liczne postulaty deregulacji, jakie właściciele aptek oraz reprezentatywne organizacje przedsiębiorców kierowały do Ministerstwa Zdrowia. Aktualnie obowiązujące od 1 stycznia 2024 r. (Dzwonek) przepisy są efektem konsensusu wypracowanego przez różne środowiska interesariuszy. Dziękuję.

Przebieg posiedzenia