10. kadencja, 41. posiedzenie, 3. dzień (26-09-2025)
42. punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (druk nr 1627).
Poseł Dorota Marek:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jeśli państwo pozwolicie, zanim przejdę do meritum sprawy, panie pośle Mosiński i szanowni państwo, panie i panowie posłowie, chciałam powiedzieć, że 15 października 2023 r. wyborcy powiedzieli: dość rządom Prawa i Sprawiedliwości. Niestety oddaliście nam realną władzę 13 grudnia tegoż właśnie roku, mimo że twierdziliście, że władzy raz otrzymanej nigdy nie oddacie.
W imieniu Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych.
Jest to projekt niezwykle potrzebny i oczekiwany ze względu na potrzebę wzmocnienia dialogu społecznego w Polsce. Dziś sytuacji układów zbiorowych pracy nie można uznać za zadowalającą. Od lat obserwujemy, że liczba takich układów systematycznie spada, a zasięg ich oddziaływania obejmuje niewielką część rynku pracy. W praktyce, szczególnie w sektorze prywatnym, układy zbiorowe niemal nie funkcjonują. Wynika to z nadmiernej biurokracji, skomplikowanej procedury rejestracji, a także faktu, że przez lata ustawodawca preferował inne formy regulacji, m.in. regulaminy, porozumienia czy też indywidualne umowy. W efekcie układy zbiorowe stały się narzędziem marginalnym, a przecież to one stanowią najbardziej naturalną i demokratyczną formę uzgadniania warunków pracy między pracownikami a pracodawcami.
Przedstawiony projekt ustawy odpowiada na te wyzwania w sposób kompleksowy. Po pierwsze, upraszcza procedury. Zamiast wieloetapowej, papierowej rejestracji mamy prosty system elektroniczny, czyli Krajową Ewidencję Układów Zbiorowych Pracy. To jest nie tylko oszczędność czasu i środków, ale także większa przejrzystość, jawność i możliwość prowadzenia rzetelnych statystyk. Państwa członkowskie Unii Europejskiej mają obowiązek sprawozdawczości i w tym zakresie Polska dzięki takim rozwiązaniom będzie mogła wypełnić swoje zobowiązania. Po drugie, projekt wprowadza otwarty katalog spraw, które mogą być regulowane w układzie zbiorowym. To oznacza większą elastyczność, możliwość lepszego dostosowania zasad pracy do realiów i konkretnej branży czy konkretnego przedsiębiorstwa. Jednocześnie zachowana zostanie konstytucyjna zasada korzyści. Układ nie może być mniej korzystny dla pracowników niż przepisy prawa pracy. I po trzecie, ustawa przewiduje mechanizmy wspierające dialog. W sytuacjach, gdy rokowania utkną w martwym punkcie, strony będą mogły skorzystać z mediatora. Jest to rozwiązanie praktyczne, stosowane w wielu krajach europejskich, pozwala uniknąć eskalacji konfliktów i ułatwia znalezienie kompromisu.
Projekt ustawy uwzględnia zmiany na rynku pracy. Definicja pracodawcy obejmuje nie tylko podmioty zatrudniające pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy, ale także te, które powierzają pracę innym osobom pracującym zarobkowo. To odzwierciedla współczesną rzeczywistość, w której coraz więcej osób pracuje w ramach umów cywilnoprawnych czy samozatrudnienia. Takie osoby zyskują możliwość objęcia rokowaniami zbiorowymi, a tym samym dodatkowe gwarancje ochrony.
Wysoka Izbo! Przedstawiany projekt to nie tylko realizacja unijnych wymogów wynikających z dyrektywy, ale także odpowiedź na postulaty zgłaszane od lat przez partnerów społecznych, zarówno związki zawodowe, jak i organizacje pracodawców. To oni wskazywali, że obecne ramy prawne zniechęcają do negocjacji zamiast je ułatwiać. To oni podkreślali, że bez zmian układy zbiorowe w Polsce pozostaną tylko martwym narzędziem. Dziś proponowanym rozwiązaniem otwieramy nowy etap w rozwoju dialogu społecznego. Układy zbiorowe mają szansę stać się nie tylko formalnym dodatkiem do prawa pracy, ale realnym instrumentem kształtowania stosunków zatrudnienia, bardziej elastycznym dla pracodawców i bardziej bezpiecznym dla pracowników. Dlatego jako Klub Koalicji Obywatelskiej popieramy ten projekt i opowiadamy się za dalszymi pracami w komisji. Widzimy w nim szansę na odbudowę zaufania między stroną pracodawców a pracownikami, na wzmocnienie dialogu społecznego, na przywrócenie układom zbiorowym należnego miejsca w polskim systemie prawa pracy. Dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia