10. kadencja, 41. posiedzenie, 3. dzień (26-09-2025)
42. punkt porządku dziennego:
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (druk nr 1627).
Poseł Agnieszka Maria Kłopotek:
Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe przedstawiam stanowisko wobec projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych, który realizuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2022/2041 oraz kamienie milowe KPO w obszarze wzmocnienia dialogu społecznego.
Układy zbiorowe pracy były kiedyś ważnym instrumentem dostosowywania prawa pracy do realiów zakładów i branż. To w nich rodziły się rozwiązania, które po latach trafiały do ustaw: od zasad wynagradzania po zabezpieczenia socjalne. Niestety dziś mamy do czynienia z kryzysem rokowań zbiorowych, szczególnie układów ponadzakładowych. Powody są dobrze znane: nadmierny formalizm, biurokracja, brak wsparcia instytucjonalnego i konkurencja prostszych narzędzi, takich jak regulaminy czy porozumienia ad hoc. Projekt ustawy odwraca te negatywne tendencje. Upraszcza procedury, wprowadza elektroniczne rozwiązania i nagradza dialog zamiast go utrudniać. Nie możemy zapomnieć, że to także nasz obowiązek wobec Unii Europejskiej. Zgodnie ze wspomnianą dyrektywą państwa, w których zasięg rokowań nie przekracza 80%, muszą stworzyć ramy sprzyjające układom zbiorowym. Polska dziś do tego progu nawet się nie zbliża. Dlatego jest to nie kwestia dobrej woli, ale element europejskiego standardu godnej pracy i sprawiedliwej konkurencji. Ustawa daje też państwu narzędzie do gromadzenia danych i raportowania, bo bez tego nie wiemy, czy nasze polityki są skuteczne.
Chciałabym podkreślić kilka rozwiązań, które Polskie Stronnictwo Ludowe w pełni popiera. Otwartość układów. Strony będą mogły negocjować wszystko, co istotne w danym środowisku pracy: od płac i czasu pracy po polityki prorodzinne i senioralne. Prosta, elektroniczna ewidencja układów i porozumień zamiast uciążliwej rejestracji. To przejrzystość i oszczędność czasu. Mediator w rokowaniach. Lepiej rozmawiać przy stole niż w sądzie. Elastyczny czas obowiązywania. Układy mogą być zawierane na czas określony lub nieokreślony, najważniejsze, by były aktualizowane i żywe. Wyjście z ponadzakładowego układu. Koniec pułapki dla firm, które nie mogą utrzymać narzuconych rozwiązań. Rozszerzenie układów ponadzakładowych. W rękach partnerów społecznych, bez anarchicznych przesłanek. Nowa definicja pracodawcy, obejmująca także osoby pracujące poza stosunkiem pracy. W świecie platform i kontaktów B2B to absolutna konieczność. Sektor publiczny. Możliwość układów przy zachowaniu zasady odpowiedzialności finansowej. Co to oznacza dla pracowników i firm? Dla pracowników i osób samozatrudnionych szansa na lepiej dostosowaną siatkę płac i premie zależne od kompetencji. Jasne zasady pracy zdalnej i elastycznych form zatrudnienia. Więcej rozwiązań prorodzinnych i prosenioralnych. Szybsze aktualizacje układów dzięki elektronicznym narzędziom. Większa przejrzystość i porównywalność warunków pracy.
Dla przedsiębiorców, w tym małych i średnich przedsiębiorstw, to mniej biurokracji, szybsze procedury, przewidywalność, układ jako konstytucja zakładu pracy, możliwość wyjścia z ponadzakładowego układu w razie trudności, dostęp do mediacji i danych o rynku pracy. To oznacza stabilność, mniejsze koszty sporów i rotacji oraz uczciwszą konkurencję. Raportowanie i gromadzenie danych to nie biurokracja dla biurokracji, ale warunek skuteczności tej reformy.
Prawo samo w sobie nie wystarczy. Potrzebny jest plan działań. Dlatego m.in. jako Polskie Stronnictwo Ludowe proponujemy rozwój centrum wsparcia rokowań przy Radzie Dialogu Społecznego, zachęty przy zamówieniach publicznych dla firm objętych układem, pilotaże branżowe w sektorach o niskim uzwiązkowieniu, szkolenia i wsparcie dla związków i pracodawców w regionie. Polskie Stronnictwo Ludowe od lat stawia na dialog społeczny i równowagę. W Polsce lokalnej dobrze funkcjonujące zakłady pracy to nie tylko miejsca zatrudnienia, ale również podstawa budżetów samorządów, usług publicznych i stabilności rodzin. W imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego chcę poinformować, że popieramy skierowanie projektu do dalszych prac w komisjach, bo celem jest to, aby już za kilka lat można było powiedzieć: zasięg rokowań rośnie, konflikty maleją, a warunki pracy poprawiają się tam, gdzie były najsłabsze. To jest prawdziwy sens tej reformy i o to PSL będzie zabiegał. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia