10. kadencja, 41. posiedzenie, 3. dzień (26-09-2025)

44. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1677).

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Stanisław Bukowiec:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, druk nr sejmowy nr 1677, przygotowany w Ministerstwie Infrastruktury.

    Przygotowana regulacja ma na celu zwiększenie ochrony życia i zdrowia dzieci, poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym, mobilności młodych ludzi. Bezpieczeństwo ruchu drogowego jest absolutnym priorytetem naszego rządu. Chcemy, żeby ludzie czuli się bezpiecznie na polskich drogach, a służyć temu mają przygotowane rozwiązania prawne. Projektowana nowelizacja wprowadza obowiązek używania kasków ochronnych przez dzieci do 16. roku życia podczas jazdy rowerem, hulajnogą elektryczną, urządzeniem transportu osobistego, z wyłączeniem jazdy pod opieką rodzica lub opiekuna prawnego. Obowiązek używania kasków ochronnych będzie dotyczył również dzieci do 7. roku życia, które są przewożone na rowerze. Odpowiedzialność za dopuszczenie dziecka do jazdy bez kasku ochronnego będzie spoczywać na osobie mającej obowiązek opieki lub nadzoru nad tym dzieckiem, co będzie sankcjonowane karą grzywny do 100 zł.

    Wysoka Izbo! Zgodnie z danymi Komendy Głównej Policji, jeśli porównamy dane z 2023 r. i dane z 2024 r., w przypadku rowerzystów rokrocznie nastąpił wzrost liczby wypadków drogowych o ok. 5%, ofiar śmiertelnych - o ok. 10%, osób rannych - o ponad 5%. W przypadku użytkowników hulajnóg elektrycznych nastąpił wzrost liczby wypadków drogowych o 40%, ofiar śmiertelnych - o ok. 67%, osób rannych - o ok. 47%. Z badań i raportów międzynarodowych analizowanych przez Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego wynika, że stosowanie kasku przez rowerzystów zmniejsza liczbę śmiertelnych urazów głowy o 71%, a przez użytkowników hulajnóg elektrycznych - zmniejsza liczbę wszystkich obrażeń głowy o 44%. W krajach Unii Europejskiej obowiązek używania kasków przez rowerzystów funkcjonuje w 12 krajach, przez użytkowników hulajnóg elektrycznych - w 16 krajach.

    Przedmiotowa zmiana stanowi także realizację jednogłośnie przyjętej uchwały Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego z 14 lipca 2025 r., przyjmującej rekomendacje dotyczące zwiększenia poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym dzieci będących niechronionymi uczestnikami tego ruchu przez podjęcie działań mających na celu wprowadzenie do przepisów prawa obowiązku używania przez dzieci do lat 16 kasku ochronnego podczas jazdy rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego.

    W ostatnich latach obserwujemy rosnącą popularność korzystania w ruchu drogowym z hulajnóg elektrycznych i rowerów wśród coraz młodszych użytkowników. Rozwojowi mobilności i postępowi technologicznemu musi jednak towarzyszyć odpowiednie zabezpieczenie zdrowia i życia użytkowników tych środków transportu. W przypadku zderzeń z udziałem tych środków transportu powszechne są urazy głowy. To 1/3 wszystkich urazów odnoszonych przez użytkowników hulajnóg elektrycznych. Badania pokazują także wyraźny związek między niestosowaniem kasku podczas jazdy na hulajnodze elektrycznej a urazowym uszkodzeniem mózgu.

    Kolejna ważna zmiana w prezentowanej nowelizacji zakłada przywrócenie możliwości kierowania, z pewnymi ograniczeniami, samochodami osobowymi przez osoby z prawem jazdy kategorii B, które osiągnęły wiek 17 lat. Przywracamy rozwiązania, które funkcjonowały w Polsce już od lat 80. ubiegłego wieku aż do roku 2002. Obniżenie dolnej granicy wiekowej odbywa się na wzór innych państw Unii Europejskiej. Obecnie prawa jazdy kategorii B są wydawane 17-latkom m.in. w Austrii, Estonii, Francji, Danii, Luksemburgu, Holandii oraz Niemczech. Młody kierowca do ukończenia 18. roku życia będzie korzystał z prawa jazdy na specjalnych zasadach. Prawo jazdy dla siedemnastolatka będzie ważne tylko w Polsce. Co najważniejsze, jego uzyskanie będzie się wiązało z doskonaleniem umiejętności kierowania pojazdem, ponieważ kierowca taki będzie musiał jeździć w towarzystwie doświadczonego kierowcy przez pół roku od otrzymania prawa jazdy lub do ukończenia 18 lat. Osoba towarzysząca z kolei będzie musiała mieć ukończone co najmniej 25 lat, posiadać prawo jazdy kategorii B od co najmniej 5 lat, nie może mieć zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego w ciągu ostatnich 5 lat oraz nie może znajdować się pod wpływem alkoholu czy narkotyków. Do czasu ukończenia 18. roku życia nie będzie można także przewozić osób taksówką ani wykonywać transportu drogowego rzeczy, np. jako kurier.

    Projekt zakłada również wprowadzenie 2-letniego okresu próbnego dla osób, które po raz pierwszy uzyskają prawo jazdy kategorii B. W przypadku młodych kierowców będzie to 3-letni okres próbny lub do ukończenia przez kierowcę 20 lat. W okresie próbnym kierujący pojazdem będą objęci surowszymi regulacjami, będzie ich obowiązywał limit 0 promila alkoholu w organizmie oraz taka sama zerowa tolerancja dla środka działającego podobnie do alkoholu w organizmie.

    Kierowca, który w okresie próbnym przekroczy liczbę 12 punktów karnych, będzie miał obowiązek ukończenia praktycznego szkolenia w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym. Popełnienie dwóch wykroczeń w okresie próbnym będzie skutkowało wydłużeniem go o 2 lata.

    Kolejnym rozwiązaniem jest zatrzymywanie prawa jazdy za przekroczenie prędkości dopuszczalnej o więcej niż 50 km/h na drodze jednojezdniowej dwukierunkowej poza obszarem zabudowanym. Większość ofiar śmiertelnych to skutek wypadków drogowych poza obszarem zabudowanym spowodowanych jazdą z nadmierną prędkością. Dlatego w ocenie ministerstwa konieczne jest rozszerzenie obecnego przepisu obejmującego zatrzymywanie prawa jazdy na obszarze zabudowanym na takie właśnie drogi.

    Zgodnie z danymi Komendy Głównej Policji w 2024 r. zdecydowana większość wypadków miała miejsce na drogach jednojezdniowych dwukierunkowych. Zdarzeń tych było 17 104, co stanowi ok. 80% wszystkich wypadków. Zginęło w nich 1636 osób, czyli ponad 86% ogółu zabitych, a 19 590 osób zostało rannych, czyli 79% ogółu rannych. Niedostosowanie prędkości do warunków ruchu na tych drogach było przyczyną 3600 wypadków.

    Bardzo częstym zjawiskiem jest łamanie zakazu jazdy samochodem w okresie zatrzymanego prawa jazdy decyzją starosty, np. za przekroczenie prędkości o więcej niż 50 km/h. Dziś grozi za to jedynie przedłużenie zakazu do 6 miesięcy. Osoba, która będzie kierowała pojazdem pomimo zatrzymania jej prawa jazdy lub elektronicznego prawa jazdy, będzie karana cofnięciem uprawnień. Kierowcy często nic sobie nie robią z czasowego zatrzymania prawa jazdy. Proponujemy więc, aby taka osoba, która nie zastosuje się do czasowego zatrzymania prawa jazdy i wsiądzie za kółko, a następnie zatrzyma ją Policja, miała odebrane uprawnienia na stałe i dopiero po 5 latach będzie mogła ubiegać się o nabycie tego typu uprawnień.

    Projekt przygotowany przez ministerstwo przewiduje też ograniczenia w możliwości redukcji punktów karnych za najcięższe w skutkach wykroczenia, m.in. wyprzedzanie na przejściu dla pieszych, przejazd na czerwonym świetle czy drastyczne przekraczanie prędkości. Katalog naruszeń, za które będzie możliwa redukcja punktów karnych, zostanie określony w rozporządzeniu z 14 września 2023 r. ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie ewidencji kierujących pojazdami naruszających przepisy ruchu drogowego, które zostanie znowelizowane.

    Odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez rolników jest zwiększenie dopuszczalnej prędkości ciągników rolniczych z 30 km/h do 40 km/h. Ciągniki rolnicze dziś są bardzo nowoczesne, dużo bezpieczniejsze niż kiedyś, przystosowane do poruszania się z dużo większą prędkością, są też dużo lepiej wyposażone. Nie ma więc uzasadnienia dla ograniczeń takich jak dla pojazdów sprzed kilkudziesięciu lat.

    Prezentowana nowelizacja przewiduje także obniżenie wieku kierowców autobusów wykonujących krajowe przewozy osób, a tym samym wpisuje się w działania rządu związane z walką z deficytem kierowców zawodowych. Obecnie kierowcy autobusów muszą mieć ukończone 21 lat, podczas gdy minimalny wiek kierowców pojazdów ciężarowych wynosi 18 lat w całej Unii Europejskiej, a także w transporcie międzynarodowym. Zgodnie z projektowaną regulacją obniża się minimalny wiek kierowców autobusów do 18 lat w przypadku autobusów na liniach regularnych, w których trasa nie przekracza 50 km, prawo jazdy kategorii D lub D+E, oraz dodatkowo autobusów do 16 pasażerów, prawo jazdy kategorii D1, D1+E, oraz do 20 lat w przypadku pozostałych przewozów osób autobusami, w tym przypadku prawo jazdy kategorii D, D+E na terytorium Polski, np. na trasach powyżej 50 km.

    Niedobór pracowników w transporcie drogowym to jedno z najważniejszych zagrożeń rozwoju branży transportu drogowego we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Według raportów branżowych w samej tylko Polsce brakuje ok. 120 tys. kierowców zawodowych. Szczególnie oczekiwane przez partnerów społecznych są przepisy umożliwiające już 18-letniemu kierowcy wykonywanie przewozów na liniach regularnych, których trasa nie przekracza 50 km.

    Nowelizacja kodeksu drogowego wprowadza ponadto możliwość poruszania się buspasami przez pojazdy zespołów ratownictwa medycznego, również bez włączonych sygnałów świetlnych i dźwiękowych.

    Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Wysoka Izbo! Bezpieczeństwo na drogach to nasza wspólna odpowiedzialność. Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego jest jednym z najważniejszych wyzwań i priorytetów Ministerstwa Infrastruktury. Nikogo z nas na sali nie muszę przekonywać, jak ważne jest kształtowanie prawidłowych postaw i zachowań w ruchu drogowym oraz uświadamianie uczestnikom ruchu drogowego potrzeby przestrzegania przepisów. Każdego dnia miliony osób korzystają z dróg, a naszym obowiązkiem jest zapewnienie im jak najlepszych warunków do bezpiecznego poruszania się. Rząd konsekwentnie podejmuje działania oraz inicjatywy legislacyjne, które mają realnie chronić życie i zdrowie uczestników ruchu drogowego.

    Pragnę podziękować wszystkim partnerom społecznym, lekarzom, w tym neurochirurgom dziecięcym, ekspertom oraz wszystkim organizacjom działającym na rzecz poprawy bezpieczeństwa na drogach za zaangażowanie, wsparcie oraz włożoną pracę w tworzenie nowych rozwiązań prawnych. Liczę na owocną współpracę w komisji, tak aby nowe przepisy w jak największym stopniu pozytywnie wpłynęły na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia