10. kadencja, 42. posiedzenie, 1. dzień (07-10-2025)
1. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (druki nr 1187 i 1688).
Poseł Iwona Maria Kozłowska:
Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Droga Wnioskodawczyni! W imieniu klubu Koalicja Obywatelska mam zaszczyt zaprezentować projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami, druki nr 1187 i 1688.
Projekt jest odpowiedzią na realne potrzeby i problemy, z jakimi od lat borykają się zakłady aktywności zawodowej. Chciałabym tu odnieść się do mojej poprzedniczki i powiedzieć, że działania ułatwiające organizację pracy w miejscach takich jak zakłady aktywności zawodowej prowadzą do tego, że będą one lepiej działały, ale również będą mogły pomagać jak największej liczbie osób z niepełnosprawnościami, i to różnego rodzaju. Takie działania w tym projekcie zostały podjęte. Ten projekt to nie tylko korekta techniczna, ale rzeczywista odpowiedź na problemy, z którymi od lat mierzą się pracodawcy, samorządy i osoby z niepełnosprawnościami. Jego celem jest uproszczenie przepisów, zdjęcie zbędnych obowiązków administracyjnych i dostosowanie prawa do współczesnych realiów gospodarczych oraz społecznych. Koalicja 15 października konsekwentnie realizuje plan wsparcia osób z niepełnosprawnościami - to nowe świadczenia, chociażby dodatek dopełniający, darmowe podręczniki dla uczniów z niepełnosprawnościami, waloryzacja świadczeń oraz mieszkania treningowe i wiele innych.
Od uchwalenia ustawy o rehabilitacji minęło niemal 30 lat. W tym czasie zmienił się rynek pracy, zmieniło się społeczne podejście do osób z niepełnosprawnościami, ale także zmieniły się potrzeby pracodawców i organizacji wspierających te osoby. Jest to niezmiernie istotne. Niestety część przepisów wciąż funkcjonuje tak, jakbyśmy żyli w ubiegłym wieku. Dlatego ta nowelizacja ma bardzo konkretny, praktyczny charakter. Ogranicza ona nadmierne obowiązki biurokratyczne, które od lat paraliżują ZAZ-y. Obecne przepisy zmuszają te zakłady do wystawiania informacji o możliwości obniżenia wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przy każdej sprzedaży towaru lub usługi, nawet wtedy gdy nabywca nie ma prawa do takiej ulgi, bo jest mikroprzedsiębiorcą lub osobą fizyczną. W praktyce oznacza to tysiące dokumentów, które nie mają żadnego znaczenia merytorycznego, a obciążają kadry, generują błędy i tworzą ryzyko sankcji za drobne pomyłki. Projekt ustawy znosi ten obowiązek i upraszcza zasady obniżenia wpłat do PFRON-u. Dzięki temu ZAZ-y będą mogły skupić się na tym, co naprawdę istotne - na zatrudnianiu i wspieraniu osób z niepełnosprawnościami.
Kolejnym filarem tej nowelizacji jest urealnienie przepisów dotyczących opieki medycznej i struktury zatrudnienia w ZAZ-ach. Obowiązek zapewnienia pielęgniarki lub ratownika medycznego w każdym takim zakładzie okazuje się w praktyce niewykonalny. Szczególnie w wielu regionach na terenach wiejskich taki przepis realizowany jest tylko i wyłącznie na papierze. Projekt zakłada, że opieka medyczna ma być adekwatna do rzeczywistych potrzeb zatrudnionych osób, a w razie nagłych wypadków pierwszej pomocy będą mogli udzielać odpowiednio przeszkoleni pracownicy. W tym samym obszarze wprowadza się także zmianę dotyczącą wskaźników zatrudnienia. Dotychczas przepisy wymagały, aby ponad połowę pracowników stanowili zatrudnieni ze znacznym stopniem niepełnosprawności. W obecnych warunkach jest to nierealne. Takich osób chętnych do pracy jest coraz mniej, a zakłady często tracą status tylko dlatego, że nie mogą spełnić tego biurokratycznego wymogu. Nowelizacja obniża minimalny udział osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, a tym samym podwyższa limit zatrudnionych osób z umiarkowaną niepełnosprawnością. W projekcie pojawia się też propozycja wydłużenia z 3 do 6 miesięcy okresu zwolnienia z obowiązku utrzymania wymaganych wskaźników zatrudnienia, które przyznaje wojewoda. Daje to zakładom czas na spokojne uzupełnienie kadry bez ryzyka utraty statusu i miejsc pracy.
Kolejnym elementem projektu jest zwiększenie elastyczności finansowej samorządów wojewódzkich. Obecnie nawet jeśli samorząd posiada niewykorzystane środki własne lub fundusze przekazane na inne cele, nie może przeznaczyć ich na wsparcie ZAZ-ów. Projekt ustawy dodaje nowy przepis, który to umożliwia. Dzięki temu województwa będą mogły reagować na lokalne potrzeby, ratować zakłady w trudnej sytuacji finansowej, inwestować w rozwój rehabilitacji zawodowej. W czasie pandemii takie rozwiązanie funkcjonowało tymczasowo i przyniosło dobre, oczekiwane efekty. (Dzwonek) To przejaw zaufania do samorządów i dowód, że polityka społeczna może być elastyczna i oparta na lokalnych decyzjach, a nie tylko na centralnych rozporządzeniach.
Panie marszałku, już kończę.
Omawiany projekt to przykład mądrej, odpowiedniej korekty prawa. Nie tworzy nowych przywilejów, nie generuje kosztów, ale porządkuje system, w którym osoby z niepełnosprawnościami i pracodawcy zmagają się z nadmierną biurokracją.
Wicemarszałek Piotr Zgorzelski:
Dziękuję bardzo.
Poseł Iwona Maria Kozłowska:
Już kończę, panie marszałku.
To projekt, który daje samorządom więcej swobody, a zakładom aktywności zawodowej zapewnia stabilność i poczucie bezpieczeństwa. Klub Parlamentarny Koalicja Obywatelska popiera nowelizację ustawy o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami. Bardzo dziękuję. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia