10. kadencja, 42. posiedzenie, 1. dzień (07-10-2025)
1. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (druki nr 1187 i 1688).
Poseł Agnieszka Maria Kłopotek:
Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe przedstawiam stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami. Projekt dotyka spraw kluczowych dla setek zakładów aktywności zawodowej, tzw. ZAZ-ów, oraz tysięcy osób z niepełnosprawnościami. Po wnikniwej analizie oceniamy, że zasadniczy kierunek proponowanych rozwiązań jest potrzebny i uzasadniony. Upraszcza procedury, urealnia wymagania i wzmacnia stabilność funkcjonowania ZAZ-ów.
Przedstawię najważniejsze argumenty, dla których kierunkowo popieramy projekt, zgłaszając jednocześnie kilka doprecyzowań. Ograniczenie zbędnej biurokracji przy informacjach o obniżeniu wpłat na PFRON to bardzo ważna sprawa. Dziś ZAZ-y i przedsiębiorcy społeczni muszą masowo wystawiać informacje o możliwości obniżenia wpłat na PFRON również tym nabywcom, którzy i tak nie skorzystają z ulgi. W praktyce, zwłaszcza w gastronomii i sprzedaży internetowej, rodzi to ryzyko błędów, sankcji i niekończących się ewidencji. Proponowane rozwiązanie, aby informacja była wystawiana w sposób adekwatny do realnej potrzeby nabywcy, porządkuje ten system. To krok w stronę rozsądku i oszczędności czasu, który ZAZ-y mogą poświęcić pracownikom, a nie papierom.
Następna kwestia to zmiana przestarzałego wymogu stałej obecności pielęgniarki czy ratownika. Obowiązek zatrudnienia pielęgniarki lub ratownika w każdym ZAZ-ie to relikt podejścia do niepełnosprawności. Dziś liczy się dostęp do odpowiednich usług medycznych i rehabilitacyjnych oraz realne bezpieczeństwo, które zapewniają m.in. przeszkoleni pracownicy pierwszej pomocy i jasne procedury. Projekt słusznie wprowadza elastyczność - wsparcie ma być dostosowane do potrzeb osób zatrudnionych, a nie do sztywnej tabelki.
Kolejna kwestia to urealnienie wskaźników zatrudnienia - 10% osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Rynek pracy i struktura orzecznictwa zmieniły się zasadniczo od 2008 r. Utrzymywanie bardzo wysokiego minimalnego odsetka osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności często prowadzi do utraty statusu ZAZ i miejsc pracy. Obniżenie progu do 10% pozwala przyjąć więcej osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, które z odpowiednim wsparciem mogą się rozwijać i docelowo wchodzić na otwarty rynek pracy.
Następna sprawa to dłuższy czas ochronny - zwolnienie ze wskaźników do 6 miesięcy. Dotychczasowe 3 miesiące nie wystarczają na uporządkowanie zatrudnienia, zwłaszcza przy długich okresach wypowiedzeń czy opóźnieniach w orzecznictwie. 6 miesięcy daje realną szansę na ustabilizowanie kadr bez ryzyka likwidacji zakładu.
Dalej płynność finansowa ZAZ - przesunięcie terminu przekazywania środków i większa elastyczność samorządów. Przeniesienie terminu przekazania nadwyżek na zakładowy fundusz aktywności do końca roku odpowiada cyklowi przychodów i wydatków ZAZ, chroni płynność i nie ogranicza wsparcia pracowników. Jednocześnie możliwość zwiększenia zobowiązań przez samorząd województwa z oszczędności własnych lub niewykorzystanych środków według algorytmu to mądre, sprawdzone w kryzysie COVID rozwiązania, które warto wpisać na stałe.
Polskie Stronnictwo Ludowe, kierunkowo popierając projekt, zgłasza jednak postulaty redakcyjne i wdrożeniowe, by uniknąć wątpliwości interpretacyjnych.
Vacatio legis - utrzymanie dłuższego vacatio dla zmian w art. 22, by minister właściwy mógł wydać nowe rozporządzenie i dostosować wzory informacji i ewidencje bez luki prawnej.
Spójność terminologii - konsekwentne użycie pojęć ˝koszty działania, działalności ZAZ˝ oraz ˝adekwatne usługi˝. Chodzi o wskazanie minimalnych standardów w rozporządzeniu, by organy kontrolne miały jasne kryteria.
Monitoring skutków - zobowiązanie rządu do przedstawienia po 12 miesiącach raportu o wpływie zmian np. na wskaźniki zatrudnienia, płynność finansową ZAZ oraz liczbę wydanych informacji o obniżeniu wpłat.
Bezpieczeństwo pracy - podkreślenie, że rezygnacja z obowiązku zatrudnienia pielęgniarki nie znosi obowiązku szkoleń z pierwszej pomocy, wyposażenia apteczek i wdrożenia procedur reagowania na zdarzenia nagłe.
Chcę zwrócić uwagę na konieczność zmian założeń dotyczących finansowania warsztatów terapii zajęciowej i ZAZ-ów. Są one potrzebne, by poprawić warunki pracy w tym sektorze, i liczę na to, że w niedługim czasie uregulujemy ten problem. Polskie Stronnictwo Ludowe oczywiście jest za przyjęciem proponowanego projektu ustawy. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia