10. kadencja, 42. posiedzenie, 1. dzień (07-10-2025)

1. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (druki nr 1187 i 1688).

Poseł Maja Ewa Nowak:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dziś mówimy o ustawie, która - choć techniczna w swojej formie - dotyka bardzo istotnej sprawy, czyli roli państwa w realnym wspieraniu osób z niepełnosprawnościami w ich drodze do niezależności, samodzielności i pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. To ustawa, która porządkuje, upraszcza i likwiduje zbędne absurdy prawne, które przez lata blokowały skuteczne działanie ZAZ-ów i ograniczały ich możliwości rozwoju. Ale przede wszystkim to ustawa, która ma szansę przyczynić się do tego, co powinno być głównym celem polityki państwa wobec osób z niepełnosprawnościami, do ich pełnego włączenia na otwarty rynek pracy. Kluczowym efektem ma być stabilniejsze zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami, także tymi, które szczególnie często powodują bierność zawodową.

    W tej ustawie nie chodzi tylko o zatrudnienie, chodzi też o samodzielność, o sprawczość, o równe szanse. W Polsce mamy dziś tysiące osób z niepełnosprawnościami, które chcą i mogą pracować, ale zamiast realnego wsparcia napotykają bariery formalne, organizacyjne i systemowe. Dlatego potrzebujemy nie tylko dobrych intencji, ale mądrego prawa, takiego, które nie tylko coś obiecuje, ale daje narzędzia do działania. Ta ustawa takie narzędzia daje.

    Po pierwsze, upraszcza procedury związane z obniżaniem wpłat na PFRON. Do tej pory ZAZ-y musiały generować dziesiątki dokumentów dla wszystkich kontrahentów i to właściwie niezależnie od tego, czy ci kontrahenci chcieli z nich skorzystać. Teraz to nabywca zdecyduje, czy potrzebuje zaświadczenia. Prosty zapis, który oszczędzi dziesiątki, a może i setki godzin pracy biurowej rocznie. To zmiana zdroworozsądkowa i długo oczekiwana.

    Po drugie, likwiduje przestarzały obowiązek tzw. doraźnej opieki medycznej, który w praktyce był fikcją, a nie realnym wsparciem. Zamiast tego pojawia się wymóg świadczenia rzeczywistej opieki, poradnictwa, rehabilitacji, wsparcia psychologicznego dostosowanego do potrzeb pracowników. Czyli nie pozór, a konkret.

    Po trzecie, wprowadza większą elastyczność dla organizatorów ZAZ-ów, szczególnie w trudnych sytuacjach. Wojewoda będzie mógł przedłużyć okres przejściowy, jeśli ZAZ ma trudności w utrzymaniu wskaźnika zatrudnienia. To nie jest przywilej, to szansa na uratowanie wielu miejsc pracy i ciągłość wsparcia.

    Po czwarte, przesunięcie przekazywania środków na fundusz aktywności z lipca na grudzień. To większa stabilność finansowa i łatwiejsze planowanie wydatków. Dla ZAZ-ów to nie jest kosmetyka, a konkretna różnica, która może przesądzić o tym, czy w danym roku uda się zrealizować inwestycje, zatrudnić nowych pracowników, czy kontynuować dla nich programy wsparcia.

    Po piąte, ustawa umożliwia bardziej elastyczne finansowanie działalności zakładów aktywności zawodowej przez samorządy województw, także z oszczędności. To wzmocni lokalną odpowiedzialność i da przestrzeń do wspierania tych, którzy naprawdę zmieniają rzeczywistość osób z niepełnosprawnościami w terenie.

    Chcę to powiedzieć w imieniu klubu Polska 2050 bardzo wyraźnie: zakłady aktywności zawodowej to nie koniec drogi, to etap, etap, który ma przygotować osoby z niepełnosprawnościami do wejścia na otwarty równoprawny rynek pracy. Naszym zadaniem jako państwa jest, by ta droga nie kończyła się ślepą uliczką. Dlatego klub Polska 2050 będzie wspierać każdą inicjatywę, która buduje pomost między ZAZ-ami a otwartym rynkiem pracy. Potrzebujemy pełnego systemu zatrudnienia wspomaganego oraz wszelkich usług i narzędzi, tak by nikt nie był pozostawiony sam sobie. Dziś robimy krok w dobrą stronę. Upraszczamy, porządkujemy, likwidujemy nadmierną biurokrację.

    Klub Parlamentarny Polska 2050 popiera projekt ustawy o zmianie przepisów dotyczących zakładów aktywności zawodowej. Zagłosujemy za i zachęcamy do tego wszystkich państwa posłów. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia