10. kadencja, 42. posiedzenie, 1. dzień (07-10-2025)

6. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (druki nr 1678 i 1718).

Poseł Anna Maria Żukowska (tekst niewygłoszony):

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy popiera rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, druk nr 1678. W pełni podzielamy stanowisko Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, że ustawa powinna zostać przyjęta bez poprawek.

    Projekt wprowadza zmianę o charakterze systemowym i porządkującym. Uchylenie dotychczasowego ograniczenia, które wyłączało asesorów sądowych od orzekania w sprawach rodzinnych, opiekuńczych oraz dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich, a także w postępowaniach o leczenie osób uzależnionych, jest rozwiązaniem uzasadnionym zarówno poziomem przygotowania zawodowego asesorów, jak i potrzebą wzmocnienia kadrowego wydziałów rodzinnych i nieletnich, dotkniętych nadmiernym obciążeniem sprawami i niedoborem sędziów.

    Asesorzy sądowi, po odbyciu pełnego szkolenia i zdaniu egzaminu sędziowskiego, dysponują kwalifikacjami oraz doświadczeniem pozwalającym na podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach o szczególnym znaczeniu społecznym. Wiek wymagany do objęcia stanowiska oraz wymagająca ścieżka przygotowawcza gwarantują odpowiedni poziom merytoryczny i etyczny w wykonywaniu obowiązków orzeczniczych.

    Lewica uznaje te zmiany za racjonalne i proporcjonalne. Wzmacniają one efektywność sądownictwa, nie naruszając przy tym standardów niezawisłości i odpowiedzialności orzeczniczej. Przywrócenie możliwości orzekania przez asesorów w tych kategoriach spraw stanowi realne wsparcie dla wydziałów rodzinnych, przyczyniając się do szybszego rozpoznawania spraw dotyczących dzieci, rodzin i osób wymagających szczególnej ochrony. W efekcie projekt służy interesowi publicznemu oraz przeciwdziała przewlekłości postępowań w sprawach wrażliwych społecznie.

    Pozytywnie oceniamy również przepis przejściowy umożliwiający, za zgodą asesorów, ich przeniesienie w ciągu roku od wejścia w życie ustawy do wydziałów rodzinnych i nieletnich. Jest to rozwiązanie elastyczne, pozwalające dostosować obsadę orzeczniczą do lokalnych potrzeb oraz rzeczywistych braków kadrowych w sądach.

    Z oceny skutków regulacji wynika, że ustawa nie generuje skutków finansowych, społecznych ani gospodarczych, nie wymaga dodatkowych nakładów budżetowych i nie wpływa negatywnie na rynek pracy. Ma charakter organizacyjny, a jej efektem będzie zwiększenie wydolności wymiaru sprawiedliwości i pełniejsze wykorzystanie potencjału zawodowego osób już przygotowanych do pracy orzeczniczej.

    Z perspektywy Lewicy kluczowe jest, by wdrożenie tej ustawy odbywało się przy zachowaniu najwyższych standardów etycznych i profesjonalnych. Sprawy rodzinne i opiekuńcze wymagają szczególnej wrażliwości oraz empatii, dlatego należy zapewnić asesorom odpowiednie szkolenia uzupełniające z zakresu psychologii sądowej, komunikacji z małoletnimi i postępowania w sprawach nieletnich.

    Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy stoi na stanowisku, że projekt jest spójny z zasadą odpowiedzialnego gospodarowania kadrami wymiaru sprawiedliwości, wzmacnia jego sprawność i nie narusza konstytucyjnych gwarancji niezależności sędziowskiej. To rozwiązanie pragmatyczne i społecznie potrzebne, oparte na racjonalności, równości w dostępie do wymiaru sprawiedliwości oraz poszanowaniu pracy młodych prawników w służbie publicznej.

    Dlatego w imieniu Koalicyjnego Klubu Parlamentarnego Lewicy rekomenduję przyjęcie projektu ustawy bez poprawek. Ustawa ta stanowi krok w kierunku odbudowy profesjonalizmu i zaufania do polskiego wymiaru sprawiedliwości, a także przyczyni się do usprawnienia jego działania przy pełnym poszanowaniu niezależności orzeczniczej.

Przebieg posiedzenia