10. kadencja, 42. posiedzenie, 2. dzień (08-10-2025)
11. punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Wiesław Szczepański:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowana Pani Poseł! Chciałbym wrócić do początku ustawy. Jak państwo wiecie, ustawa o ochronie ludności obowiązuje od 1 stycznia br. I już na początku prac nad tą ustawą, ponieważ ona wymaga 19 rozporządzeń, rozpoczęliśmy pracę nad wszystkimi rozporządzeniami. W maju tego roku rząd przyjął program ochrony ludności, program dwuletni, który przewiduje środki finansowe, których nigdy nie było, środki dodatkowe w wysokości 5151 mln zł w roku 2025. Natomiast na rok 2026 ta kwota będzie większa, bo powiedzmy, wzrasta PKB, więc to będzie ok. 5400 mln zł.
Te środki zostały podzielone w taki sposób, iż 90% środków trafia bezpośrednio do urzędów wojewódzkich, a potem do samorządów, natomiast jeśli chodzi o 10%, to te środki pozostają w dyspozycji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Powiem, na co one są po prostu przeznaczane.
Jeśli chodzi o stopień wykorzystania środków, to mówiłem już o tym na ostatnim posiedzeniu Sejmu. Wtedy mieliśmy według stanu na 25 września 2025 r. podpisanych 2485 umów. Mówię tutaj o wojewodach. Natomiast zaangażowanie środków to kwota 1 469 510 tys. zł. To była data: 25 września br. Na 7 października, czyli na dzień dzisiejszy, urzędy wojewódzkie podpisały łącznie 3368 umów na kwotę 2 238 473 tys. zł. Oczywiście trzeba powiedzieć wprost, że to jest kwota, która stanowi ok. 48% wszystkich środków. Pozostało nam ok. 1,5 miesiąca do tego, żeby te środki wydać. Największe zaangażowanie środków mają dzisiaj województwa: łódzkie i świętokrzyskie. Tam na podstawie wydanych decyzji zaangażowano 100%. Na drugim miejscu jest województwo lubelskie - 92%, a na trzecim warmińsko-mazurskie - 82%. Ale są województwa, w których to zaangażowanie jest nawet poniżej 20%. Zgodnie z tym, co w tej chwili robimy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, codziennie mamy raport o ilości wydawanych środków finansowych.
Wojewodowie, jak już powiedziałem, zawarli 3369 umów. Jeśli chodzi o umowy, najlepiej wygląda sytuacja w województwie lubelskim. Mamy tam 1155 umów na kwotę 68 857 tys. zł. To oznacza, że prawie 1/3 środków to już są umowy, ale są to, jak widzimy, umowy o niewielkiej wartości. To nie są umowy inwestycyjne, to są umowy zakupowe.
Z uwagi na fakt, że wydatkowanie środków jest planowane do końca roku kalendarzowego, samorządy mają niestety niewiele czasu na jego zrealizowanie. Wśród najczęściej zgłaszanych trudności w realizacji programu pojawia się kwestia ograniczonych możliwości absorcyjnych niektórych jednostek samorządu terytorialnego. Zwłaszcza mniejsze gminy sygnalizowały trudności kadrowe i organizacyjne, jeśli chodzi o przygotowanie wniosków oraz postępowań przetargowych, o których wspominała pani poseł. Są one elementem, który może doprowadzić do takiej sytuacji, że rzeczywiście będzie nam trudno to zrealizować.
Sposób wydatkowania tych środków jest ściśle związany ze współpracą z Ministerstwem Obrony Narodowej. Ta kwota 0,15% PKB, 5,1 mld, to środki przekazane przez MON. Zgodnie z porozumieniem i decyzją, która też wynika z programu, każdą kwotę inwestycyjną - a inwestycyjny jest zakup powyżej 10 tys. zł - musimy uzgadniać z MON-em w ramach zespołów powołanych wspólnie w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwie Obrony Narodowej. Te wnioski trafiają od wojewodów do nas i są rozpatrywane w sposób błyskawiczny, natomiast jak państwo widzicie, 3 tys. umów przyszło do nas w ciągu ostatnich 3 miesięcy, dlatego że na konta wojewodów środki trafiły dopiero 26 lipca. Mieliśmy taką sytuację, że w czerwcu daliśmy plan finansowy, w lipcu środki zostały przekazane, a więc przez sierpień, wrzesień i pół października trafiło do nas, zostało zawarte 3 tys. umów. To średnio po kilkadziesiąt umów zawieranych... Znaczna część z nich wymaga opinii tego zespołu.
Podejmujemy działania związane z poprawą tej sytuacji, ponieważ zdajemy sobie sprawę z tego, że programy, które były przewidziane w ustawie... To jest w tej chwili program 2-letni, następny będzie 4-letni. W związku z tym przygotowaliśmy projekt ustawy. Jesteśmy w tej chwili w trakcie rozmów z kancelarią premiera, aby dokonać jego wpisu do wykazu prac rządowych. Mam nadzieję, że ten wpis uda nam się dzisiaj uzyskać. To pozwoliłoby nam w ciągu tygodnia przedstawić projekt nowelizacji ustawy, który zmierzałby przede wszystkim do tego, aby program był podobny do programu modernizacyjnego służb mundurowych. Byłby to program na 5 lat, co dawałoby samorządom możliwość planowania określonych inwestycji w okresie długotrwałym, 5-letnim. Wiemy, że schronu nie da się wybudować w 1 dzień, ale byłyby tam również zapisy dotyczące przede wszystkim kwestii związanej z odstąpieniem od przetargu dla niektórych inwestycji zakupowych, ale też schronowych jako stanowiących o bezpieczeństwie państwa. Oczywiście chcielibyśmy, aby w roku 2025 były to środki niewygasające, bo wiemy, że jest bardzo krótki okres na ich wydanie. Z ministerstwem mamy pewien problem, aby to zrealizować.
Co do kwestii schronów chciałem powiedzieć, że jesteśmy na końcowym etapie prac nad rozporządzeniem, które mówi o zasadach budowy schronów. Rozporządzenie dotyczące (Dzwonek) doraźnych miejsc schronienia zostało wydane i te obiekty mogą być modernizowane, natomiast nowe obiekty, które spełniają wymogi ochrony przed środkami chemicznymi czy bronią atomową, wymagają całkowicie nowego rozporządzenia, które podlega notyfikacji. Jesteśmy na etapie końcowym. To pozwoli już od Nowego Roku na projektowanie schronów w takim układzie - mówię o tej niewielkiej ilości - przez samorządy, jak również inne jednostki i podmioty.
Przebieg posiedzenia