10. kadencja, 43. posiedzenie, 1. dzień (15-10-2025)

1. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (druki nr 1627 i 1791).

Poseł Dorota Marek:

    Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska mam zaszczyt zaprezentować stanowisko wobec rządowego projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych. To projekt, który ma przywrócić dialogowi społecznemu należną rangę i tchnąć nowe życie w instytucję, która od lat w Polsce stopniowo traciła swoje znaczenie. Nie sposób nie zauważyć, że obecne układy zbiorowe pracy mają charakter marginalny, ich liczba od dawna maleje, a ich oddziaływanie obejmuje tylko niewielki fragment rynku pracy. Szczególnie dotyczy to sektora prywatnego, gdzie są niezwykłą rzadkością. A dlaczego? Bo przez lata tworzono system, który zamiast wspierać negocjacje, stawiał przeszkody. Biurokracja, rozbudowane procedury, przewaga regulaminów wewnętrznych nad układami zbiorowymi sprawiły, że pracodawcy i związki zawodowe zniechęcali się do ich zawierania, a przecież układ zbiorowy to najbardziej partnerska, demokratyczna forma kształtowania warunków zatrudnienia.

    Dzisiaj PiS tak wiele chce powiedzieć na ten temat. Co zrobiliście przez ostatnie 8 lat waszych rządów? Pogłębialiście tylko podziały między pracownikami a pracodawcami, zapominając, że jedni bez drugich funkcjonować nie mogą. Bo to pracodawcy tworzą miejsca pracy i im zależy na tym, aby były jak najbardziej dogodne dla pracowników, bo przedsiębiorstwa inaczej funkcjonować nie mogą.

    Wracając do przedłożonego projektu, wychodzi on naprzeciw tym wszystkim problemom. Po pierwsze, upraszcza i porządkuje procedury. Zamiast wielostronicowej papierologii pojawi się prosty, przejrzysty system elektroniczny nazywany Krajową Ewidencją Układów Zbiorowych Pracy. To rozwiązanie nowoczesne, transparentne, które pozwoli lepiej gromadzić dane, skróci czas rejestracji i ułatwi dostęp do informacji zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. Jednocześnie umożliwi Polsce wywiązanie się z obowiązków sprawozdawczych na forum Unii Europejskiej. Po drugie, poszerza zakres możliwych ustaleń, które mogą być zawsze w układach zbiorowych. To oznacza większą elastyczność i zdolność dopasowania warunków pracy do specyfiki danego przedsięwzięcia lub branży przy jednoczesnym zachowaniu podstawowej zasady, że żaden układ nie może pogarszać sytuacji pracowników w stosunku do przepisów wynikających z prawa pracy. Po trzecie, projekt przewiduje wsparcie w przypadku rokowań, m.in. przez możliwość skorzystania z mediatora. To bardzo praktyczne rozwiązanie, które w wielu krajach Europy przynosi świetne efekty, łagodzi konflikty i pozwala dochodzić do porozumień bez zaostrzania sporów. Istotnym elementem jest też nowoczesne podejście do definicji pracodawcy. Projekt obejmuje nie tylko klasyczne relacje pracownicze, ale także inne formy zatrudnienia, tak aby osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych czy samozatrudnione mogły również korzystać z ochrony, jaką daje negocjacja zbiorowa. To odpowiedź na przemiany, jakie zaszły na rynku pracy w ostatnich latach.

    Wysoka Izbo! Ten projekt dostosowuje polskie prawo do unijnych wymogów wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej, ale jest to także odpowiedź na głos partnerów społecznych, zarówno związków zawodowych, jak i organizacji pracodawców. To oni wielokrotnie apelowali o narzędzia, które ułatwią negocjacje i odbudują kulturę dialogu w miejscu pracy. Dzięki proponowanym rozwiązaniom układy zbiorowe mogą wreszcie przestać być martwym instrumentem prawa i stać się żywym narzędziem budowania stabilnych, partnerskich relacji między stronami rynku pracy. To szansa na większe bezpieczeństwo pracowników, większa przewidywalność dla pracodawców. Dlatego jako klub Koalicji Obywatelskiej wnosimy o przyjęcie tego projektu ustawy. Widzimy w nim realny krok w stronę nowoczesnego, dialogowego modelu rynku pracy. Takiego, który nie stawia stron po przeciwnych stronach barykady, ale zachęca je do współpracy. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia