10. kadencja, 43. posiedzenie, 1. dzień (15-10-2025)
1. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (druki nr 1627 i 1791).
Poseł Agnieszka Maria Kłopotek:
Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe sprawozdanie komisji dotyczące rządowego projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych.
Jest to propozycja kompleksowej reformy systemu rokowań i zawierania układów zbiorowych w Polsce, odpowiadająca zarówno na wyzwania współczesnego rynku pracy, jak i na zobowiązania wynikające z prawa Unii Europejskiej.
Mimo konstytucyjnego umocowania prawa do rokowań zbiorowych obserwujemy jednak wyraźny spadek znaczenia układów, szczególnie ponadzakładowych, które w praktyce niemal zanikły. Układy zakładowe zaś funkcjonują głównie w ograniczonym zakresie, skupiając się na wybranych typach pracodawców i nie tworząc powszechnego standardu dla szerokiej części rynku, zwłaszcza w sektorze prywatnym.
Projekt ustawy jest również odpowiedzią na dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2022/2041 w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych. Państwa członkowskie, w których zasięg rokowań zbiorowych nie osiąga 80%, mają obowiązek wzmocnić ramy sprzyjające rokowaniom i prowadzić systematyczną sprawozdawczość dotyczącą układów i porozumień. Polska musi zatem nie tylko uprościć procesy i stworzyć zachęty do negocjacji, ale także wiarygodnie monitorować i raportować postępy. Z tym wiąże się potrzeba elektronicznej ewidencji i szerszego gromadzenia danych.
Rządowa propozycja przewiduje przeniesienie regulacji o układach zbiorowych do odrębnej ustawy, co porządkuje materię i nadaje jej właściwą rangę. Istotną zmianą jest przyjęcie definicji pracodawcy analogicznej do tej z ustawy o związkach zawodowych, uwzględniającej nie tylko podmioty zatrudniające pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy, ale także jednostki organizacyjne i osoby fizyczne powierzające pracę innym osobom wykonującym pracę zarobkową na innej podstawie. Rozwiązanie to odpowiada współczesnej strukturze rynku pracy i otwiera drogę do rokowań w szerszym kręgu zatrudnienia.
Projekt odchodzi od zamkniętego katalogu materii układowej. Strony będą mogły w sposób elastyczny kształtować treść układów, z zachowaniem nadrzędnej zasady korzystności wynikającej z art. 9 Kodeksu pracy.
Kluczową nowością jest utworzenie Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy w postaci ogólnodostępnej elektronicznej bazy. Zgłoszenie układu, porozumienia zbiorowego lub protokołu dodatkowego będzie następowało za pomocą formularza on-line, a potwierdzenie wpisu i nadanie numeru będą generowane automatycznie. Ewidencją objęte zostaną także porozumienia zawierane na podstawie różnych ustaw, dotyczące m.in. pracy zdalnej, przedłużania okresów rozliczeniowych, przerywanego czasu pracy, pory nocnej, zwolnień grupowych, a także porozumienia zamykające poszczególne etapy sporu zbiorowego. Dzięki temu państwo pozyska pełniejszy obraz realnego dialogu społecznego i będzie mogło go rzetelnie raportować w ramach zobowiązań unijnych. Jawność bazy zwiększy przewidywalność i przejrzystość warunków pracy, a samo zgłoszenie, zastępujące dotychczasową sformalizowaną rejestrację, znacząco skróci drogę do porozumienia przy stole do jego obowiązywania w zakładzie.
Projekt przewiduje też możliwość skorzystania z mediacji. W sytuacji impasu profesjonalny mediator, gwarantujący bezstronność, pomoże stronom wypracować rozwiązanie akceptowalne dla obu stron.
Komisja, po przeprowadzeniu prac i wysłuchaniu partnerów społecznych, oceniła kierunek zmian pozytywnie. Klub Polskiego Stronnictwa Ludowego podkreśla, że odejście od zbiurokratyzowanych procedur i wprowadzenie elektronicznej ewidencji to krok w stronę nowoczesnego, przyjaznego systemu prawa pracy. Rozszerzenie definicji pracodawcy adekwatnie oddaje pluralizm form świadczenia pracy i wzmacnia pozycję osób dotychczas stojących poza zasięgiem negocjacji zbiorowych.
Podsumowując: rządowy projekt ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych to potrzebna i długo oczekiwana reforma. Porządkuje system, upraszcza procedury, wzmacnia dialog i odpowiada na wymogi prawa unijnego. Realizuje wnioski płynące z Krajowego Planu Odbudowy oraz rekomendacje partnerów społecznych. W ocenie klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego to krok ku przywróceniu realnej roli układów w kształtowaniu warunków pracy i płacy, a przez to - ku większej stabilności i przewidywalności na polskim rynku pracy. Dlatego będziemy głosowali za przyjęciem tego projektu ustawy. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia