10. kadencja, 43. posiedzenie, 1. dzień (15-10-2025)
6. punkt porządku dziennego:
Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Adam Nowak:
Dziękuję bardzo.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwólcie państwo, że odpowiadając na pytania państwa posłów, najpierw odniosę się do tych, które bezpośrednio dotyczą proponowanej regulacji, czyli zmiany ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, a później postaram się odnieść do pozostałych głosów niezwiązanych z tematyką tego punktu.
Jeśli chodzi o pytania pani poseł Czechak, Lisowskiej i Pępek - również pani poseł Anna Kwiecień zwracała na to uwagę - o bezpieczeństwo danych, które będą w tym systemie udostępniane, to chcę poinformować, że oczywiście wszystkie kwestie zostały uzgodnione z Urzędem Ochrony Danych Osobowych. Dane są chronione w równie dużym stopniu jak wszystkie dane gromadzone przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a wiemy, że jest to szereg ważnych i kluczowych danych. Natomiast wszystkie dane, wszystkie informacje, które mogłyby powodować możliwość przypisania, spersonalizowania, wyjawienia danych osobowych czy szczególnie wrażliwych informacji, które dotyczą gospodarstw rolnych, w tym systemie nie będą udostępnione do powszechnego wykorzystania.
Pierwsza kluczowa informacja dotycząca pytań i obaw państwa posłów: bardzo podobny system w tej chwili, z możliwością dostępu do tych danych, już występuje, a jest on obecnie w administrowaniu Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii - GUGiK-u. Te dane, które obecnie będą przekazane, mają służyć przede wszystkim gospodarstwom rolnym, tak jak zauważyła pani poseł Gromadzka, w celu chociażby rozwoju rolnictwa 4.0, możliwości wykorzystania tych danych przez samych rolników. Zakres danych, które będą udostępnione, dotyczy w głównej mierze działek referencyjnych wraz z ich identyfikatorami, maksymalnego kwalifikującego się obszaru, elementów krajobrazu, torfowisk i obszarów ONW, obszarów Natura 2000, upraw rolnych i trwałych użytków zielonych, czyli tych elementów, które rolnicy deklarują we wnioskach o płatności, w tym w ramach wniosków o ekoschematy.
Jeśli mówimy o tym, kto był czy kto jest inicjatorem tych zmian, to z uwagi na to, że jest to element systemu otwierania danych, deregulacji, takie postulaty mieliśmy od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ale również od samych rolników, którzy te dane, te informacje chcieliby wykorzystywać w tych nowoczesnych technologiach i rozwiązaniach związanych głównie z rolnictwem 4.0, gdzie te dane są kluczowym elementem. Dodam jeszcze, że system, o którym mówimy, geoportal ARiMR, w tej chwili jest już dostępny i funkcjonuje, ale jest możliwe korzystanie z tego systemu jedynie przez instytucje publiczne. Najczęściej korzysta z tego systemu Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa czy też podmioty naukowe lub instytucje kontrolne.
Jeśli mówimy o kolejnych kwestiach związanych z tym systemem - tu pytanie pana posła Józefaciuka, ale też pytanie, które powtarzali w nieco innej formie kolejni państwo posłowie - tak, planujemy szkolenia, planujemy informowanie rolników o możliwościach korzystania z tego systemu. To będą oczywiście zadania realizowane w ramach bieżącej pracy ośrodków doradztwa rolniczego, wszystkich doradców rolniczych. Również wśród priorytetów doradczych na przyszły rok zostały wskazane te praktyki, które sprzyjają środowisku, gospodarce wodnej. Do nich zalicza się rolnictwo 4.0, czyli również możliwości korzystania z danych, które w ramach geoportalu ARiMR będą mogły być przez rolników wykorzystane.
Pan poseł Skonieczka zadał pytanie: Kiedy? Otóż już w momencie wejścia w życie regulacji ten geoportal będzie dawał możliwość skorzystania z tych danych rolnikom. Tak jak powiedziałem, nie będziemy tworzyli nowego systemu, tylko umożliwiali dostęp wszystkim rolnikom. Czyli z systemu zamkniętego stanie się systemem otwartym, powszechnie dostępnym.
Pan poseł Sałek zadał pytanie, czy nie ma zagrożenia, że to rozwiązanie przygotowane przez nas jest rozwiązaniem nadmiarowym. Otóż w świetle obowiązujących w Polsce przepisów kwestie tych systemów informatycznych zawarte są w ustawie o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, stąd też to był odpowiedni akt prawny, w którym ta zmiana powinna zostać zawarta, dlatego jest to na poziomie ustawowym, a nie na poziomie rozporządzenia.
Mówimy teraz o kwestiach związanych z nauczycielami, edukacją, oświatą. Jeśli chodzi o nauczycieli, możliwości zastosowania tych systemów będą przedstawiane przez Krajowe Centrum Edukacji Rolniczej w ramach regularnego szkolenia nauczycieli, głównie nauczycieli kształcenia zawodowego, praktycznego w obszarze rolnictwa i agrotroniki. Uczniowie i nauczyciele potrzebują tego systemu, aby w pełni wykorzystać możliwości płynące z rolnictwa 4.0. Chcę też przypomnieć o naborze z Krajowego Planu Odbudowy, w ramach którego rolnictwo 4.0 będzie wdrażane nie tylko w gospodarstwach i ośrodkach doradztwa rolniczego, ale również w szkołach rolniczych wchodzących w skład sieci szkół rolniczych ministra rolnictwa i rozwoju wsi.
Odpowiadając dalej na pytania państwa posłów, chcę też państwu posłom powiedzieć o jednej kluczowej rzeczy. Ten system w żaden sposób nie jest i nie będzie obligatoryjny. Nie jest to dodatkowy obowiązek, który nakładamy na rolników. Wręcz przeciwnie - jest to udogodnienie, ułatwienie, które ma rolnikom pozwolić odpowiednio wykorzystywać dane, które już dziś w innych systemach są dostępne. Jeśli ktoś, i tu odpowiadam na pytanie pana posła Lubońskiego, chciałby te dane wykorzystać przeciwko bezpieczeństwu Polski czy w innych celach, to w ramach innych ogólnodostępnych systemów już dziś mógłby je pobrać, więc nie ujawniamy dodatkowych szerokich danych w tym zakresie.
Odpowiadając na pytania chociażby pana posła Kowalskiego, chcę powiedzieć, że w kontekście aktywnego rolnika proponowana regulacja nie będzie miała żadnego wpływu, bo jeśli chodzi o definicję aktywnego rolnika, to prace w tym zakresie prowadzone są w powiązaniu z innymi aktami prawnymi. Natomiast aktywnym rolnikom, to też było jedno z pytań pań posłanek, ten system ułatwi możliwość kontaktu z osobami, które są w posiadaniu działek, które nie są wykorzystywane do produkcji rolniczej. Jednocześnie nie będzie to powodowało zagrożenia, jeśli chodzi o bezpodstawne ubieganie się o płatności bezpośrednie, bo system ten jest weryfikowany również na podstawie dziś dostępnych rozwiązań.
Teraz przejdę do kolejnych pytań państwa posłów, niezwiązanych bezpośrednio z projektowanym aktem prawnym, chociażby do pytań czy tam tez postawionych przez pana posła Jarosława Sachajkę. Jeśli mówimy o działaniach czy tam tarapatach, w których znajdują się rolnicy, to nie chciałbym tutaj wracać do innych tematów politycznych, związanych z niekontrolowanym napływem zbóż z Ukrainy, które miały miejsce po wybuchu wojny, co było wnioskowane przez ówcześnie rządzących polityków, czy też do innych regulacji na szczeblu europejskim. Natomiast pan poseł Sachajko doskonale wie, że pewne regulacje prawne, w tym te dotyczące otwierania dostępu do danych, deregulacji dla rolników, są wprowadzane niezależnie od sytuacji, która ma miejsce w poszczególnych sektorach polskiej gospodarki, w poszczególnych dziedzinach rolnictwa.
Bardzo dziękuję za pytanie panu posłowi Pawłowi Rychlikowi, jeśli chodzi o te kwestie w naszym wspólnym regionie. Często spotykamy się na ziemi sieradzkiej, wieluńskiej, pajęczańskiej. Myślę, że podobnie jak pan poseł, ja również jestem w kontakcie z rolnikami, pewnie nawet z niektórymi tymi samymi. Co do kredytów preferencyjnych, to podejmujemy działania, aby tę pulę 700 mln zł, która została obecnie uruchomiona, zwiększyć tak, ażeby rolnicy, którzy mają rachunki w bankach spółdzielczych, którzy wyjątkowo szybko wykorzystali limit w bankach spółdzielczych wchodzących w skład Spółdzielczej Grupy Bankowej - takich jak wspomniany Ludowy Bank Spółdzielczy w Zduńskiej Woli, Rejonowy Bank Spółdzielczy w Lututowie, Nadwarciański Bank Spółdzielczy w Działoszynie, czy też Bank Spółdzielczy Ziemi Wieluńskiej - mieli możliwość skorzystania z niej. Chcę jednak przypomnieć, że w pierwszym momencie uruchomienia tych środków, również ze strony opozycji, padały głosy sprzeciwu co do tych rozwiązań, ale rzeczywistość pokazała, że rolnicy, ci, którzy chcą utrzymać ciągłość produkcji, również z kredytów preferencyjnych, w tym tego kredytu 1-procentowego, chcą z tego skorzystać, czego dowodem jest to duże zainteresowanie.
Szanowni Państwo! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podsumowując, przedstawiony, rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności jest projektem deregulacyjnym. Jest też projektem dobrowolnym, a nie obowiązkowym, który ma na celu umożliwienie dostępu do danych gospodarstwom, które korzystają z najnowszych technologii, w tym technologii rolnictwa 4.0. Chodzi o to, aby w kwestii polskiego rolnictwa środki z KPO - ponad 1,3 mld zł na rolnictwo 4.0 - które pozwoliły na modernizację parku maszynowego, mogły zostać odpowiednio wykorzystane dzięki otwartemu dostępowi do danych. System będzie zabezpieczony i myślę, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przez lata swojego działania udowodniła, że akurat o dane rolników potrafi odpowiednio dbać i nie zostaną ujawnione żadne dane wrażliwe. System ma na celu ułatwienie, dostęp, również podniesienie konkurencyjności rolnictwa, choć nie w tak bezpośredni rynkowy sposób, ale właśnie poprzez możliwość postępu technologicznego, a nie wprowadzenie dodatkowych ograniczeń, barier i obowiązków. Te działania były u zarania decyzji ministerstwa rolnictwa. Również warto wspomnieć, też w ślad za pytaniem pana posła Sałka, o zapisach rozporządzenia unijnego 2021/2115, które uwzględniły w definicji elementy krajobrazu na obszarach nieprodukcyjnych, takich jak grunty ugorowane.
Zależy nam na pełnym wykorzystaniu ziemi rolniczej i na umożliwieniu, ułatwieniu polskim rolnikom konkurencji dzięki dostępowi do tych danych. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia