10. kadencja, 43. posiedzenie, 1. dzień (15-10-2025)

7. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1630 i 1775).

Poseł Paweł Hreniak:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość. Niestety, panie ministrze, przedstawiony projekt ustawy nie jest tym projektem, na który czekaliśmy. To półśrodek, który nie uleczy systemu, a jedynie będzie maskował problemy. Minister spraw wewnętrznych obiecał kompleksowe, systemowe rozwiązanie, które raz na zawsze upora się z problemami dotyczącymi procedury legalizacji pobytu cudzoziemców, a niestety dostaliśmy projekt, który, jeszcze raz to powtórzę, jest półśrodkiem. Zamiast gruntownej reformy mamy częściowe zmiany, które nie dotyczą sedna problemów, nie porządkują systemu w samych urzędach wojewódzkich.

    Wysoka Izbo! Przede wszystkim chciałbym, żebyśmy spojrzeli na tych, którzy będą musieli realizować zapisy tego projektu w praktyce, czyli wojewodów i ich urzędników, a oni jako część administracji rządowej, mówiąc wprost, zmasakrowali ten projekt w konsultacjach. Przypominam, że są to przecież politycy Platformy Obywatelskiej. Naliczyłem, panie ministrze, setki uwag, które wpłynęły z ich strony. Wojewodowie, praktycy z pierwszej linii, tak jak powiedziałem, wskazują na liczne luki i niedociągnięcia, np. wojewoda małopolski podkreśla, że system MOS nie zapobiega składaniu kilku wniosków przez tę samą osobę u różnych wojewodów. Jednocześnie otwiera to niestety furtkę dla nadużyć. Osoby mogłyby manipulować systemem, składając wnioski w wielu miejscach. Inni wojewodowie, jak ci z Mazowsza czy Dolnego Śląska, alarmują o braku pełnej integracji systemów, co uniemożliwi efektywne sprawdzanie danych. To niestety nie jest reforma - to malowanie trawy na zielono, często pozorowane działania, by udawać, że coś się robi w tej sprawie.

    Kolejny kluczowy problem to cyfryzacja, która w tym projekcie dotyczy tylko pewnego etapu procedury legalizacji pobytu cudzoziemca. Ministerstwo chwali się możliwością elektronicznego składania wniosków przez Moduł Obsługi Spraw, ale co z tego, skoro nie eliminuje to papierowych teczek, na co wskazują wojewodowie? Załączniki nadal będzie można dostarczać w formie papierowej lub przez ePUAP, co oznacza, że urzędy będą musiały drukować dziesiątki stron, skanować dokumenty i prowadzić tradycyjne akta. To nie digitalizacja - to hybryda, która według pewnych wojewodów może jeszcze zwiększyć obciążenie, zamiast je zmniejszyć.

    Jak zauważali wojewodowie w ramach konsultacji, nadal potrzeba będzie większej liczby personelu do obsługi stanowisk, bo wnioski elektroniczne będą musiały być konwertowane na papier. Aplikacja do elektronicznego wypełniania wniosków powinna być rozwijana równolegle z generatorem decyzji, aby dane automatycznie implementowały się do postanowień urzędowych. Bez tego, na to również wskazują wojewodowie, to tylko drukowanie wniosków i dalsze procedowanie nad nimi w starej papierowej formie. Proponujemy, aby przygotować ustawę, która docelowo w pełni zdigitalizuje cały proces od wniosku po decyzję. Najpierw pełna integracja Modułu Obsługi Spraw z bazami danych, a potem obowiązkowa forma elektroniczna dla wszystkich załączników.

    Szanowni Państwo! Ministerstwo twierdzi, że usprawnia procedurę i obniża koszty dla administracji rządowej. A co mówią urzędy wojewódzkie, które będą realizować te przepisy? Te urzędy mówią, że będzie drożej, że potrzeba dodatkowych środków i etatów. Np. wojewoda łódzki wskazuje, że hybrydowy model spowoduje wzrost wydatków na druk, skanowanie i archiwizację. Inni wojewodowie, np. z Podkarpacia, podkreślają, że bez pełnej cyfryzacji urzędy utoną w papierach.

    Wreszcie mamy art. 18 projektu, który brzmi: minister właściwy do spraw wewnętrznych ogłosi w Dzienniku Urzędowym RP komunikat o wdrożeniu rozwiązań technicznych.

    Szanowni Państwo! Wysoka Izbo! To tak naprawdę przyznanie się do porażki. System MOS tak naprawdę jeszcze nie istnieje, będzie dopiero tworzony, a jak się uda go stworzyć, to ministerstwo nam to zakomunikuje. Kiedy? Nie wiemy.

    Podsumowując, z dużej chmury, panie ministrze, niestety mały deszcz. Mówię to ze smutkiem. Zatrzymaliście się w połowie drogi. Cyfryzacja kończy się na wniosku, a w urzędach wojewódzkich nadal będą sterty teczek i załączników papierowych, o czym mówią wojewodowie. Nie wiadomo, kiedy system będzie gotowy, pewnie samo ministerstwo tego do końca nie wie (Dzwonek), a mimo to chcecie przyjąć projekt, który nie jest do końca przygotowany. To pokazuje brak systemowego podejścia. Chcieliście coś na szybko pokazać, ale treści niestety tu nie ma.

    Panie Ministrze! Potrzebujemy prawdziwej reformy, pełnej cyfryzacji z integracją systemów. Tylko wtedy usprawnimy procedury, zmniejszymy koszty i zapewnimy bezpieczeństwo. Inaczej to tylko pozory, które niewiele zmienią w urzędniczej praktyce. Dziękuję bardzo.

Przebieg posiedzenia