10. kadencja, 43. posiedzenie, 3. dzień (17-10-2025)

24. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie przedstawionego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1726).

Poseł Piotr Górnikiewicz:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Szanowni Państwo! Klub Polska 2050 - Trzecia... już nie Trzecia Droga...

    (Głos z sali: He, he, he!)

    ...nie poprze projektu ustawy w obecnym kształcie. Nasze stanowisko wynika z szeregu zastrzeżeń dotyczących trybu procedowania, zakresu zmian oraz braku właściwych konsultacji społecznych i eksperckich.

    Projekt ustawy, który w zamyśle miał służyć pomocy obywatelom Ukrainy, został obciążony licznymi zmianami w innych aktach prawnych, m.in. w Kodeksie karnym, ustawie o IPN, ustawie o obywatelstwie polskim czy ustawie o zawodach medycznych. Tego typu wrzutki legislacyjne są nie do przyjęcia w państwie prawa. Zmiana w tak fundamentalnych ustawach wymaga osobnych projektów, rzetelnych analiz skutków prawnych i społecznych oraz szerokich konsultacji z zainteresowanymi środowiskami. Tymczasem projekt konsultowano w sposób pospieszny i powierzchowny, bez realnej debaty publicznej i bez zaproszenia organizacji społecznych, samorządów zawodowych czy uczelni, które powinny być w odniesieniu do niego naturalnymi partnerami.

    Opinia Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego jednoznacznie wskazuje, że zmiany w Kodeksie karnym oraz w ustawie o IPN w ramach aktu, który dotyczy pomocy uchodźcom, są nieuzasadnione i sprzeczne z zasadami poprawnej legislacji. Rada stwierdza również, że projektowana regulacja w zakresie obywatelstwa polskiego została wprowadzona bez żadnych konsultacji społecznych, mimo że dotyczy kwestii strategicznych dla państwa i powinna być poprzedzona kompleksową debatą publiczną. Zasadniczy cel ustawy, pomoc obywatelom Ukrainy, został rozproszony przez wprowadzenie rozległych i niepowiązanych tematycznie zmian. W projekcie znalazły się przepisy, które nie dotyczą pomocy humanitarnej, lecz ingerują w kwestie ustrojowe, karne i historyczne. Jak wskazuje Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ustawa, która w tytule mówi o pomocy obywatelom Ukrainy, nie powinna być miejscem dla zmian dotyczących pamięci historycznej czy obywatelstwa.

    Klub Polska 2050 stoi na stanowisku, że łączenie przepisów dotyczących ochrony ludności cywilnej, opieki medycznej, edukacji czy zakwaterowania uchodźców z przepisami dotyczącymi zbrodni wojennych z okresu II wojny światowej jest nie tylko nieczytelne, ale i politycznie nieodpowiedzialne. Takie rozwiązanie nie służy pojednaniu ani pogłębianiu współpracy polsko-ukraińskiej, a przeciwnie, może zostać odebrane jako gest nieufności i instrumentalizacji historii.

    Art. 9 projektu zmieniający ustawę o obywatelstwie polskim przewiduje m.in. wydłużenie minimalnego okresu legalnego pobytu do 10 lat, a także konieczność posiadania stałego źródła dochodu i tytułu prawnego do lokalu. To rozwiązania, które, jak wskazują eksperci, są jednymi z najbardziej restrykcyjnych w Europie. W praktyce oznaczają, że nawet osoby, które od kilku lat żyją i pracują w Polsce, płacąc tutaj podatki, pozostaną poza możliwością ubiegania się o polskie obywatelstwo. To przepis, który stoi w sprzeczności z deklarowanym celem ustawy - integracją i stabilizacją obywateli Ukrainy. Nie tylko nie sprzyja asymilacji, ale wręcz utrudnia proces adaptacji społecznej i zawodowej. W konsekwencji utrudnia również budowanie spójnego i odpowiedzialnego modelu polityki migracyjnej.

    Projekt jest bardzo obszerny i obejmuje dziesiątki artykułów zmieniających liczne ustawy: od Prawa oświatowego przez ustawę o systemie PESEL po Kodeks karny. Tak duża liczba modyfikacji w jednym akcie prowadzi do dezorientacji w praktyce urzędowej oraz ryzyka sprzeczności przepisów. Szczególnie wrażliwe są tu kwestie związane z danymi osobowymi i rejestrem PESEL, gdzie ustawa dopuszcza wymianę danych między resortami bez wystarczającego zabezpieczenia interesu obywateli.

    Projekt ustawy nie zawiera rzetelnej oceny skutków regulacji. Nie wiadomo, jakie będą koszty finansowe i organizacyjne wprowadzenia nowych obowiązków dla samorządów, wojewodów i administracji publicznej. Wiele zapisów nakłada na jednostki samorządu terytorialnego dodatkowe obowiązki informacyjne i kontrolne bez zapewnienia odpowiednich środków finansowych. Z perspektywy samorządów i instytucji lokalnych, które ponoszą ciężar wsparcia uchodźców, oznacza to dalsze przeciążenie systemu, a w konsekwencji ryzyko pogorszenia jakości udzielanej pomocy.

    Polska 2050 w pełni uznaje potrzebę kontynuowania wsparcia dla obywateli Ukrainy, którzy znaleźli w naszym kraju schronienie, jednak każda regulacja dotycząca tych kwestii powinna być spójna, przejrzysta i pozbawiona wątków ideologicznych.

    Dodatkowo warto przypomnieć, że ustawę w podobnym przedmiocie prezydent w ostatnich miesiącach najpierw odrzucił, a następnie podpisał skorygowaną w dniu 26 września, która weszła w życie z częściowym odroczeniem przepisów.

    Zaproponowane i przyjęte przez polski rząd regulacje określają już w sposób właściwy jasne zasady legalnego podbytu i dostępu do świadczeń, precyzyjny system współpracy administracji rządowej i samorządowej oraz długofalową strategię integracji i aktywizacji zawodowej.

    W świetle powyższych argumentów klub Polska 2050 nie poprze projektu ustawy w obecnym brzmieniu, natomiast jesteśmy gotowi do poparcia każdego rozwiązania, które w sposób odpowiedzialny i humanitarny reguluje kwestie pobytu, pracy i integracji obywateli Ukrainy w Polsce. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia