10. kadencja, 6. posiedzenie, 1. dzień (21-02-2024)
2. punkt porządku dziennego:
Informacja o działalności Krajowej Rady Sądownictwa w 2022 roku wraz ze sprawozdaniem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druki nr 169 i 182).
Poseł Krystian Łuczak:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Punktem wyjścia przeprowadzenia analizy i wyrażenia opinii na temat informacji o działalności Krajowej Rady Sądownictwa w 2022 r. pozostaje dla nas fakt, że zmiana dotycząca KRS wprowadzona ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2018 r. poz. 3, polegająca na wyborze 15 sędziów do KRS przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, art. 9a ustawy o KRS, była rażąco sprzeczna z art. 187 ust. 1 konstytucji.
Przyjmujemy zatem do wiadomości sprawozdanie organu, w którego skład wchodzą osoby wybrane niezgodnie z konstytucją, ponieważ zamiast merytorycznego wyboru dokonanego przez zgromadzenia i zebrania środowiska sędziowskiego mieliśmy w 2017 r. do czynienia z politycznym wyborem ówczesnej większości parlamentarnej. Fakt ten zresztą wywołał od samego początku wątpliwości i zainicjował liczne protesty wśród Polek i Polaków, również konstytucjonalistów i profesorów prawa, których jednoznaczne opinie stwierdzały, że m.in. jest niedopuszczalny wpływ władzy ustawodawczej na władzę sądowniczą. Nieodpowiedzialne działania ówczesnego rządu PiS, ówczesnej większości parlamentarnej, ale także pana prezydenta, nazywane wbrew konstytucji i obowiązującym przepisom prawa reformą wymiaru sprawiedliwości, spowodowały bezprecedensowy chaos prawny, z którego skutkami mierzymy się niestety do dnia dzisiejszego.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 grudnia 2019 r., Krajowa Rada Sądownictwa w obecnym składzie nie jest organem bezstronnym i niezawisłym od władzy ustawodawczej i wykonawczej, a Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego nie jest sądem w rozumieniu prawa Unii Europejskiej, a przez to nie jest sądem w rozumieniu prawa krajowego.
Chociaż kolejne uchwały Sądu Najwyższego wprost kwestionują legalność działalności Krajowej Rady Sądownictwa, niestety w informacji z działalności KRS w 2022 r. nie znajdziemy o tym nawet najmniejszej wzmianki, odniesienia czy też choćby słowa komentarza.
W uchwale Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2022 r. podkreślono, że Krajowa Rada Sądownictwa ukształtowana w trybie określonym przepisami ustawy z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i niektórych innych ustaw nie jest organem tożsamym z organem konstytucyjnym, którego skład i sposób wyłaniania reguluje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności art. 187 ust. 1. W uzasadnieniu uchwały składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. Sąd Najwyższy wskazał, że dokonywane z naruszeniem konstytucyjnych procedur upolitycznienie sądów i podporządkowanie ich większości parlamentarnej tworzy stały mechanizm podważania legitymacji określonych sędziów oraz kwestionowania wydawanych przez nich orzeczeń - zarówno współcześnie, jak i przy każdej kolejnej zmianie władzy politycznej. Sąd Najwyższy stwierdził ponadto, że zniwelowanie powstałych w takich okolicznościach zagrożeń może nastąpić wyłącznie poprzez aktywność ustawodawcy zmierzającego do przywrócenia zgodnych z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej i prawem unijnym regulacji dotyczących wymiaru sprawiedliwości. Zgromadzenie ogólne Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa stwierdziło jednoznacznie, że KRS nie stoi na straży niezawisłości sądownictwa, nie broni sądownictwa ani poszczególnych sędziów w sposób zgodny ze swoją rolą, rolą gwaranta w obliczu jakichkolwiek działań, które grożą naruszeniem podstawowych wartości, niezawisłości i autonomii.
Opinia ta znalazła potwierdzenie choćby w przypadku skargi złożonej przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, która dotyczyła zawieszenia w wykonywaniu czynności służbowych w 2022 r. sędzi Joanny Hetnarowicz-Sikory przez ministra Zbigniewa Ziobrę. Chodzi o sprawę Joanna Hetnarowicz-Sikora przeciwko Polsce. Krajowa Rada Sądownictwa, zresztą po raz kolejny, nie stanęła w obronie sędziego mimo licznych głosów oburzenia środowiska sędziowskiego, które uznało działanie ministra sprawiedliwości przeprowadzone w trakcie sesji, kiedy to zabroniono sędzi Joannie Hetnarowicz-Sikorze wejścia do sali rozpraw, wręcz za uwłaczające godności i podważające wiarygodność zawodową sędziego.
W informacji o działalności KRS w 2022 r. nie ma także wzmianki o dwóch wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, których Polska jest zobowiązana przestrzegać, a które zapadły w 2022 r. Chodzi o wyrok z dnia 15 marca 2022 r. w sprawie Grzęda przeciwko Polsce oraz wyrok z 3 lutego 2022 r. w sprawie Advance Pharma przeciwko Polsce. W orzeczeniach przesądzono, że orzekanie przez osoby powołane do Sądu Najwyższego na podstawie wniosku Krajowej Rady Sądownictwa, która została ukształtowana w składzie i w trybie przewidzianym ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r., stanowiło naruszenie prawa do sądu i art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Z tego względu orzeczenia wydane z udziałem wadliwie powołanego sędziego stanowią naruszenie prawa do sądu gwarantowanego przez art. 45 ust. 1 konstytucji, art. 19 ust. 1 akapit pierwszy i drugi Traktatu o Unii Europejskiej czy też art. 47 Karty Praw Podstawowych związany z art. 6 konwencji.
Ponadto w uzasadnieniu wyroku w sprawie Grzęda przeciwko Polsce padło jasne stwierdzenie, które pozwolę sobie tutaj zacytować: ˝cała sekwencja wydarzeń w Polsce żywo pokazuje, że kolejne reformy sądownictwa miały na celu osłabienie niezawisłości sędziowskiej, począwszy od poważnych nieprawidłowości w wyborze sędziów Trybunału Konstytucyjnego w grudniu 2015 r., następnie, w szczególności, przebudowę KRS i utworzenie nowych izb w Sądzie Najwyższym, przy jednoczesnym rozszerzeniu kontroli ministra sprawiedliwości nad sądami i zwiększeniu jego roli w kwestiach dyscypliny sędziowskiej˝.
W tym miejscu należy przypomnieć pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącego zgodności traktatu akcesyjnego z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, pogląd o, cytuję, wieloskładnikowej strukturze systemu prawa obowiązującego w Polsce. Powyższy wyrok przesądza, że Trybunał Konstytucyjny nie może czynić przedmiotem dokonywanej bezpośrednio przez siebie oceny konstytucyjności wypowiedzi orzeczniczych Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, czyli obecnego TSUE. Wiemy również, że w procesie akcesji Polski do Unii Europejskiej szczegółowo i wnikliwie badano zgodność zapisów traktatowych z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym pomijanie w aspekcie orzeczniczym sędziów jest niemożliwe do przyjęcia, ponieważ sędziowie pokazują w swoim orzecznictwie, że stosują również prawo unijne, a to oznacza, że Krajowa Rada Sądownictwa nie może sobie pozwolić, również poprzez wadliwy wybór składu sędziowskiego KRS, na pomijanie orzeczeń trybunałów unijnych i prawa stanowionego przez Unię Europejską.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ogłosił, że za czasów rządów PiS-u Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z Traktatu o Unii Europejskiej. Tym samym trybunał uznał, że zmiany w polskim sądownictwie złamały prawo Unii Europejskiej, czego skutkiem była konieczność zapłaty przez Polskę najwyższych w historii Unii Europejskiej kar, a także utrata dostępu polskich obywateli do olbrzymich środków unijnych, które każdego dnia wspierałyby realizację projektów na rzecz mieszkańców każdego regionu Polski.
Instytucja KRS spełniła oczywiście swój obowiązek złożenia informacji. Można powiedzieć, że na tym kończy się zgodność jej działania z przepisami prawa, bowiem sama działalność instytucji KRS obarczona jest, jak ktoś to ładnie ujął, swoistym grzechem pierworodnym PiS-u. W tym przypadku jabłko zerwał zaginiony w akcji Zbigniew Ziobro, co czyni wadliwymi wszelkie decyzje i powoduje, że w zaistniałej sytuacji informacja o działalności jest w istocie świadectwem nieprzestrzegania prawa przez KRS i PiS-owskich mocodawców. Dziękuję bardzo. (Oklaski)
Przebieg posiedzenia