10. kadencja, 8. posiedzenie, 1. dzień (20-03-2024)

5. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 233).

Poseł Łukasz Osmalak:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Obywatele! Jak to u nos godaj?m: w antryju na byfyju stoji szolka tyju.

    (Głos z sali: Ooo...)

    To jest jedno z takich sztandarowych śląskich zdań: w przedpokoju na kredensie stoi szklanka herbaty. To dla niewtajemniczonych. Szanowni państwo, dla wielu Polaków to jest język śląski. Do nos, ślonzokow, to jest ślonsko godka. To coś normalnego u nas.

    Projekt nowelizacji ww. ustawy ma na celu nadanie statusu języka regionalnego temu etnolektowi śląskiemu. Uznanie lektu śląskiego, który nie jest językiem państwowym, językiem oficjalnym uznanym przez państwa jako język regionalny, uregulowane jest Europejską kartą języków regionalnych lub mniejszościowych oraz ww. ustawą, o której właśnie rozmawiamy. Nie ma kryteriów odróżniających lingwistycznie język od dialektu, szczególnie jeżeli chodzi o te języki regionalne, które mamy u nas, w Polsce. Nadanie statusu języka regionalnego jest tak naprawdę decyzją prawno-polityczną. Śląski spełnia kryteria języka regionalnego. Językoznawcy nie podają wyróżników, które wskazywałyby, co jest językiem, a co jest dialektem. To tak naprawdę tylko i wyłącznie kwestia nazewnictwa.

    Przez lata Śląsk był jednym z głównych motorów napędowych Polski. Polska mogła zawsze na nas, Ślązaków, liczyć. Dzisiaj mam wrażenie, że przychodzi taki moment, taki czas, kiedy my jako Polacy możemy się chociaż troszeczkę Ślązakom zrewanżować. Prestiż języka wpływa na dumę grupy posługującej się tym językiem. Jak podkreślają językoznawcy, funkcja prestiżowa jest jedną z najważniejszych funkcji języka. Wpływa to na dumę ze swojego dziedzictwa i świadomość swej tożsamości.

    Dziedzictwem kulturowym jest również język. Możliwość posługiwania się swoim językiem daje grupie poczucie poszanowania i równouprawnienia. Poza tym może to prowadzić do zatrzymania procesu jego zanikania, także w praktyce codziennej mowy młodych pokoleń.

    Język śląski ma wysoką poliwalencyjność, to znaczy, że w Polsce na Śląsku możemy wiele rzeczy załatwić w urzędach, godając po śląsku. Tam nie trzeba mówić do pani, pana, który siedzi w urzędzie, w okienku. Oni to wszystko doskonale zrozumieją. Mamy sztuki teatralne, mamy filmy, mamy piosenki, mamy naprawdę bardzo wiele rzeczy, które zostały w tym języku stworzone.

    Szanowni Państwo! Tak jak mówili już moi przedmówcy, ponad 500 tys. osób w ostatnim spisie zadeklarowało swoją śląskość i to, że język śląski mają w swoim sercu. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia