10. kadencja, 8. posiedzenie, 1. dzień (20-03-2024)

5. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw (druk nr 233).

Poseł Roman Fritz:

    Szczynść Boże, Z?cny Panie Marszałku! Szczynść Boże, Wysoki Syjmie!

    Moi roztomili! Powiym te p?rä sł?w jako Śl?nz?k z dziada pradziada - z myłowani? do naszyj piyknyj śl?nskiej ziymie i szumnyj kultury.

    Nojstarsze zdani napisane po polsku znaleziono toć na Śl?nsku: daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj, ˝Księga henrykowsko˝ z 1270 r. ąddejmy głos zn?cznym jynzykoznawc?m i bad?cz?m kultury.

    Prof. J?n Miodek: ˝Niy ma ani jednyj cychy strukturalnej, ker? r?żniyła by dialekt śl?nski ôd dialektu wielkopolskigo eli małopolskigo. Polszczyzna śl?nsk? to archaiczn? regi?naln? ôdmiana g?dki polskij˝. (Oklaski)

    ˝Prosza łody mie nie wymagać udowodnienio, że może śląszczyzna jest odrymbnom godkom, nie żądać jej kodyfikacji, bo to jest nonsyns. Naiwność połączono z fanatyzmym˝, panie Kohut. (Oklaski)

    Starsi ludzi godajom: dyć my zawsze rzykali po polsku ˝Ojcze nasz, zdrowaś Mario˝. Teroz momy nie rzykać po polsku? To pokazuje, że myślący Ślązok mioł zowdy oficjalno odmiana swoi regionalnej mowy i tom oficjalnom odmianom była polszczyzna ogólno. Tak było bez wieki i tak jest dzisio. Jest kilkanaście abo kilkadziysiont ślonskich gwar jenzyka polskiego.

    Prof. Franciszek Marek (dej mu Ponboczku zdrowio, dyć tyn chop - piyrszy z welowanio rektor Łopolskiego Uniwersytetu mo 94 roki): ˝Jynzyk polski literacki zacz?n sie formować na Śl?nsku. Śl?nsk doł Polsce formy wyższego duchownego życi?. Polsk? weszła do kultury europejskij bez Śl?nsk. (Oklaski) Krapkowice 1445 r.: hymn 'Salve Regina' po polsku˝. Jak brzmi dzisio, posłuchejcie: ˝Zdrować Królewno Miłosierdzia żywot słodkość nadziejo nasza!/ Ku Tobie wołamy wygnani Ewiny dzieci/ Płacząc w tym to padole z łez/ Przeto Orędownice nasza/ Ony Twe dobrotliwe oczy ku nam obrócić raczysz˝. To jest polski dzisiejszy. (Oklaski)

    Śl?nsk po zjednoczyniu ôd XIV w. już ôstoł poza Polsköm i tamtyjsz? m?wa zastawiyła sie na tamtym etapie, st?nd niykerzi utrzimuj?m, iże bliżyj dialektowi śl?nskimu do g?dki Reja eli Kochanowskigo aniżeli do ter?źnyj g?dki literackigo polskigo.

    Na Ślonsku som sąsiadujące ze sobą wioski, w kierych ludzie godajom roztomaitymi dialektami. W jednej godajom: ˝Jutro bandzie pogoda˝, w inkszyj: ˝Jutro bydzie pogoda˝, a w jeszcze inkszyj: ˝Jutro baje pogoda˝. To te gwary przeciwstawiły się wynarodowiyniu. A dzisio? Po kiego pierona Ślązokom ktoś chce naciepać nauka jakijś jednyj, sztucznyj wymyślonyj godki? (Oklaski)

    Prof. Lucjan Malinowski: ˝m?wa chopsk? ôsobnych powiatów, jak Koźl?, Raciborza, Rybnika eli Pszczyny, zbliż? sie barzij do polskij literatury pisanyj aniżeli dialekty z ôkolic Warszawy abo Krakowa˝.

    Prof. Józef Łepkowski: ˝ta staropolsko m?wa śl?nsk? zasługuje na pozór bad?cza i filologa. ąn sam znojdzie wyrażyni?, co używoł Rej i Kochanowski jak tyż zwroty, co bez swojä logikä robiom gańba dzisiyjszym polskim ôkryślyni?m˝.

    Obgodejmy terozki staropolskie cychy m?wy śl?nskij. Miynke ˝rzy˝, ˝i˝ po spółgłosce ˝rz˝: prziszedł, grziby, pokrziwa, trzi, brzidko. Bezdźwiynczny przedrostek ˝s˝: słożyć, słazić, slecieć, sleść. Archaiczne przimiotniki: drogszy, dugszy, lekszy. Archaiczne słowa: gańba, czakać. Czas przejszły, jak: robiłech, widziołech, godołech, poszłach, byłach, jo bych prziszła. Samogłoski pochylone: mioł, prowda, trowa, rzyka. Samogłoska pochylono ˝e˝ wymiawiano jak ˝y˝: tyż, zygor, grzych, bida, śmiych, śniyg. Nazwy kobiet od nazw mynżów: Labusowo, Labuska, Kołodziejowo, Kołodziejka, Szulikowo, Szuliczka, itd., itd. Typowe śl?nski miana j?deł: wodziónka, modro kapusta, moczka, żyniaty żur. Dyć to jest staropolszczyzna. Germanizmy spolonizowane przez Ślązaków, jak: bryle, fligier, haziel, biksa, cygareta itd., itd.

    (Poseł Przemysław Wipler: Szembecher.)

    Powiem wam przykładowe zdania rozkazujące po śląsku, a to se zapamiętejcie: ˝seblycz szczewiki!˝ (˝zdejmij buty!˝), ˝zawrzyj dźwiyrze!˝ (˝zamknij drzwi!˝), ˝wejrzij się bez źrzadło!˝. Wejrzij się bez źrzadło, panie Kohut! (Oklaski)

    (Głos z sali: Brawo!)

    Dyć to jest, proszę państwa, najnormalnijszo staropolszczyzna.

    Prof. Aleksander Brückner padoł tak: ˝To nie jest jakaś zepsuta gwara, lecz samo jądro i rdzeń (Dzwonek) polskiej mowy. To język Rejów i Kochanowskich!˝. (Oklaski)

    Widać, iże sam jednak ftoś wbrew historycznyj i naukowyj pr?wdzie dostoł z?danie spotrzebować jakeś ymocyj?nalne resyntymynty na rzecz politycznego kapitału.

    (Poseł Grzegorz Braun: Tak jest.)

    Do autor?w projektu: skończcie fandzolić, wyciepcie swoje graczki na hasiok, bo nieładnie sie bawicie, moi drodzy. (Oklaski)

    (Głos z sali: Czas.)

    Wniosek: Język ślonski nie istnieje. Nie ma takiego zwierzoka.

    (Głos z sali: Gańba!)

    Wnoszę o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu. Amen. (Oklaski)

    (Głos z sali: Brawo!)

Przebieg posiedzenia