10. kadencja, 9. posiedzenie, 2. dzień (11-04-2024)
8. punkt porządku dziennego:
Pytania w sprawach bieżących.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jacek Protas:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Krajowy Plan Odbudowy to instrument na rzecz odbudowy i odporności Unii Europejskiej. Powstał po to, ażeby pobudzić gospodarki europejskie po pandemii COVID-19. W ramach Krajowego Planu Odbudowy kwalifikowalność wydatków rozpoczęła się w lutym 2020 r. Wszystko, co zbudowano od lutego 2020 r., może być refinansowane z Krajowego Planu Odbudowy. Mało tego, jeżeli kraj skończył negocjacje i miał przyjęty Krajowy Plan Odbudowy do końca 2021 r., wtedy otrzymywał zaliczkę. W naszym przypadku - w wysokości 5 mld euro. Niestety rząd PiS-u z opóźnieniem rozpoczął przygotowywanie tego ważnego dokumentu, ważnego programu. Stąd też został on przyjęty i zatwierdzony decyzją Rady Europejskiej dopiero 17 czerwca 2022 r. A zatem nie skorzystaliśmy z zaliczki w wysokości 5 mld euro, która mogła już od stycznia 2022 r. zasilać polską gospodarkę, polskie samorządy. Mało tego, szanowni państwo, od czerwca 2022 r. do końca 2023 r. rząd PiS-u nie zrobił nic, aby uruchomić środki z tego ważnego dla nas programu, w ramach którego możemy otrzymać i otrzymamy z Unii Europejskiej niespełna 60 mld euro. To ponad 25 mld euro w postaci dotacji oraz ponad 34 mld euro w postaci pożyczek, pożyczek bardzo dobrze oprocentowanych, bardzo nisko oprocentowanych, bo negocjowanych przez Komisję Europejską, i z odroczonym terminem spłaty. Te pożyczki będziemy spłacali dopiero po 10 latach. To działanie rządu PiS, czy też brak działania, zaniechanie działań było wbrew polskiemu interesowi, wbrew racji stanu, wbrew interesom Polek i Polaków, którzy nie mogli korzystać z tych środków. Dzisiaj np. Włosi ze swojego KPO wykorzystali już 60% puli dotacyjnej i ponad 50% pożyczek.
Szanowni Państwo! Dwa zdania na temat w ogóle Krajowego Planu Odbudowy. Otóż to nie jest zwykły program, kolejny z programów spójności. To jest program, w ramach którego mamy zrealizować 55 reform i wykonać 55 wielkich inwestycji, które również wymagają przygotowania legislacyjnego. Pieniądze na inwestycje są niejako nagrodą za wykonanie reform, musimy mieć tego świadomość.
Szanowni Państwo! Konieczność rewizji KPO wynika oczywiście z przeglądu stanu realizacji, a właściwie braku realizacji reform i inwestycji, które pozostawił po sobie ustępujący rząd. Głównym naszym założeniem jest zminimalizowanie ryzyka otrzymania z Komisji Europejskiej niepełnych refundacji za wnioski o płatność, ograniczenie kosztów budżetu państwa związanych z realizacją KPO oraz utrzymanie i zapewnienie skutecznej realizacji ważnych społecznie reform i inwestycji. Musimy to zrobić po to, żeby zmaksymalizować możliwość wydatkowania środków dotacyjnych, które muszą być wykorzystane do 31 sierpnia 2026 r. Natomiast jeśli chodzi o środki z pożyczek, to do końca sierpnia 2026 r. muszą być podpisane umowy. A więc ten system wspierania pożyczkami ma wydłużony termin funkcjonowania.
Ze względu na szczupłość czasu przejdę do odpowiedzi na drugą część, a mianowicie, jaki jest stan w tej chwili. Dotychczas uruchomiono nabory w ramach 29 inwestycji, to jest ok. 30% alokacji Krajowego Planu Odbudowy, w tym w 27 inwestycjach na 67% alokacji części grantowej oraz dwóch inwestycjach na 2% alokacji części pożyczkowej. W grudniu 2023 r. otrzymaliśmy zaliczkę w wysokości ponad 5 mld euro, w tej chwili oczekujemy na środki z pierwszego wniosku o płatność, który złożyliśmy. Ten wniosek jest zatwierdzony, spodziewamy się, że do 15 kwietnia do budżetu państwa wpłyną środki w wysokości 6,3 mld euro. Planujemy jeszcze zawnioskowanie w tym roku (Dzwonek) o środki w wysokości ok. 22 mld euro.
Szanowni Państwo! Było również pytanie o udział samorządów w Krajowym Planie Odbudowy. Samorządy mogą realizować inwestycje dotyczące opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego - to blisko 200 mln euro, planów rewitalizacji, tworzenia miejsc opieki nad dziećmi w żłobkach - ponad 600 mln euro, systemów zaopatrzenia w wodę lub odprowadzania ścieków na terenach wiejskich - ponad 200 mln euro, termomodernizacji obiektów lokalnej aktywności społecznej - 67 mln euro, tworzenia branżowych centrów umiejętności - ok. 400 mln euro, zakupu pasażerskiego taboru kolejowego i autobusowego - ponad 1,5 mld euro. Zwracam też uwagę, że prawie 20 mld zł jest przeznaczone na reformę służby zdrowia w Polsce. Te środki będą trafiały do jednostek leczniczych, które bardzo często, a właściwie w zdecydowanej większości, są własnością polskich samorządów - samorządów wojewódzkich, powiatowych i miejskich. Te środki w najbliższym czasie również będą spływały.
Wicemarszałek Piotr Zgorzelski:
Dziękuję bardzo panu ministrowi.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jacek Protas:
O Krajowym Planie Odbudowy można by mówić, panie marszałku, bardzo długo, czas mam bardzo ograniczony, więc... (Oklaski)
Wicemarszałek Piotr Zgorzelski:
Czy z wypowiedzi pana ministra dobrze zrozumiałem, że przez niechlujstwo i opieszałość przepadła Polsce wielomiliardowa zaliczka?
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jacek Protas:
Szanowni Państwo! Gdybyśmy do końca 2021 r. mieli zatwierdzony Krajowy Plan Odbudowy, jak co najmniej połowa krajów Unii Europejskiej, od razu otrzymalibyśmy zaliczkę w wysokości 5 mld euro, bezwarunkowo. To znaczy jedynym warunkiem było to, żeby mieć zatwierdzony Krajowy Plan Odbudowy. Rząd PiS-u tego nie zrobił. W związku z tym te pieniądze nie wpłynęły do Polski, a mogły już od początku 2020 r. zasilać polską gospodarkę.
(Poseł Mirosława Nykiel: Przepadły.)
(Głos z sali: Hańba!)
Przebieg posiedzenia