10. kadencja, 9. posiedzenie, 2. dzień (11-04-2024)

15. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zmianie Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych z dnia 24 maja 1993 r., podpisanego w Warszawie dnia 19 września 2023 r. (druki nr 231 i 251).

Poseł Ewa Schädler:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Projekt ustawy obejmuje zgodę na ratyfikację protokołu do umowy międzynarodowej z Ukrainą, dotyczącej pomocy prawnej i stosunków prawnych w sprawach cywilnych i karnych. Umowa ta reguluje przekazywanie do wykonania i uznanie orzeczonych kar i wyroków. W dotychczasowym brzmieniu umowy między Polską a Ukrainą przekazywano do wykonania na terenie drugiego państwa wyłącznie kary izolacyjne. W praktyce powodowało to, że obywatele Ukrainy skazani w Polsce na kary inne niż pozbawienie wolności mogli wrócić na Ukrainę, aby zupełnie uniknąć kary.

    Przy okazji rozwijania wzajemnych stosunków od lat rosła liczba przestępstw popełnionych przez obywateli jednego państwa na terytorium drugiego. W szczególności jednak od początku wojny zwiększyła się znacznie liczba przestępstw popełnianych przez obywateli Ukrainy w Polsce. Są to w znacznej mierze kary za czyny mniejszej wagi, za które nie orzeka się kar izolacyjnych, a co za tym idzie, zwiększyła się skala problemu unikania odpowiedzialności.

    Mając na uwadze problem unikania odpowiedzialności oraz fakt, że Ukraina rozpoczęła starania o dołączenie do Unii Europejskiej, postanowiono, że zasadne jest rozszerzenie zakresu stosowania dotychczasowej umowy na inne typy kar, zbliżając zasady przekazywania kar pomiędzy Polską a Ukrainą do wykonania do tych, które obowiązują między krajami w Unii Europejskiej.

    W pierwszej kolejności rozszerzono katalog kar. Przekazywaniu podlegać mają kary oraz środki o charakterze nieizolacyjnym, orzeczone przez sąd. Objęte zmianami zostały: grzywna, praca społeczna, pozbawienie prawa, konfiskata, orzeczenia z warunkowym zawieszeniem wykonania, środki medyczne, orzeczenia o kosztach procesu. W dalszej kolejności obniżono próg stosowania przekazywania kary, jeśli chodzi o długość kary pozostałej do odbycia, jeżeli skazany opuścił państwo, w którym został ukarany, w związku z czym przekazać do wykonania będzie można kary łagodniejsze niż obecnie. W przypadku natomiast, gdy skazany przebywa w państwie wydania orzeczenia, próg wymiaru zostaje podniesiony do 6 miesięcy ze względu na ekonomikę procesową i standard unijny.

    Zmieniono również używane w umowie definicje, aby były lepiej dostosowane do szerszego stosowania nowego brzmienia umowy. Ogranicza się też w nowym brzmieniu stosowanie warunku zgody skazanego na przekazanie orzeczenia wyłącznie do kar pozbawienia wolności, gdyż w przeciwnym wypadku ucieczka przed karą wciąż byłaby możliwa. Proces przekazywania kar zostanie w nowym brzmieniu umowy zdecentralizowany. Po stronie polskiej decyzja o przejęciu kary będzie podejmowana nie przez ministra sprawiedliwości, a przez sąd. Kary administracyjne nie będą zaś podlegały przekazywaniu.

    Podsumowując, chcę powiedzieć, że projektowane zmiany należy ocenić pozytywnie. Usuwają one możliwość unikania odpowiedzialności, odciążając jednocześnie sądy pod względem zarówno ilości pracy, jak i finansowym. Zakres proponowanych zmian nie pozostawia jednocześnie żadnych oczywistych luk, które mogłyby zostać wykorzystane do obejścia postanowień umowy przez osoby skazane. Dzięki powyższemu przyjęcie zmian wzmocni społeczne poczucie sprawiedliwości.

    Projekt ten jest również wyrazem poprawy stosunków między Polską a Ukrainą oraz - w związku z dostosowywaniem do przepisów unijnych - wyrazem wsparcia Ukrainy w jej europejskich aspiracjach. Klub Polska 2050 - Trzecia Droga jest w pełni za przyjęciem ustawy. Dziękuję. (Oklaski)

Przebieg posiedzenia